اسلام وچ قیامت د‏‏ی علامات یا قیامت د‏‏ی نشانیاں تو‏ں مراد اوہ حوادث واقعات نيں جو قیامت تو‏ں پہلے پیش آچکے نيں یا آئیاں گے، گویا ایہ اوہ نشانیاں نيں جنہاں دے ظاہر ہونے دے بعد ہی قیامت آئے گی۔[۱] [۲] قیامت د‏‏ی انہاں نشانیاں نو‏‏ں اشراط الساعہ وی کہیا جاندا اے [۳]

علاماتِ قیامت دیاں قسماں

سودھو

پہلی قسم: علامات صغری (چھوٹی نشانیاں)

سودھو
  • علامات بعیدہ: ایہ اوہ نشانیاں نيں جو ظاہر ہوئے چکيت‏یاں نيں، مثلا پیغمبر اسلام د‏‏ی بعثت تے فیر آپ د‏‏ی وفات، چاند دے دو ٹکڑے ہونا تے ايس‏ے طرح عہد صحابہ دے آخر وچ مدینہ تو‏ں اک وڈی اگ دا نکلنا جس تو‏ں بصریٰ دے اونٹھ نظر آنے لگے۔ انہاں علامات نو‏‏ں علامات صغری کہیا جاندا اے کیونجے قیامت د‏‏ی آمد انہاں دے زمانۂ وقوع دے بہت بعد وچ ہوئے گی۔
  • علامات متوسطہ: ایہ اوہ علامات نيں جو ظاہر ہوئیاں لیکن ہن تک ختم نئيں ہوئیاں بلکہ جاری نيں تے ہور ودھدی تے زیادہ ہُندی جا رہیاں نيں، انھاں وی علامات صغری کہیا جاندا اے، انہاں د‏‏ی تعداد بہت اے جنہاں وچ کچھ ایہ نيں: باندی دا آقا جننا، کم حیثیت تے چرواہاں دیہاتیاں دا اُچی اُچی عمارتاں بنوانا، تیس دجال تے جھوٹھے مدعیان نبوت دا نکلنا وغیرہ۔

دوسری قسم: علامات کبری (وڈی نشانیاں)

سودھو

ایہ اوہ علامات نيں جنہاں دے ظاہر ہونے دے بعد قیامت واقع ہوئے جائے گی، ایہ دس علامات نيں:

حذیفہ بن یمان فرماندے نيں کہ "ہم لوک آپس وچ مذاکرہ ک‏ے رہے سن کہ اللہ دے نبی تشریف لائے، پُچھیا کيتا گلاں چل رہیاں نيں؟ کہیا گیا کہ قیامت دا تذکرہ ہوئے رہیا اے، اللہ دے نبی نے فرمایا : قیامت اس وقت تک نئيں آئے گی جدو‏ں تک دس نشانیاں نہ دیکھ لی جاواں، فیر انہاں نو‏ں شمار کرایا:

  1. دھواں
  2. دجال
  3. دابۃ الارض
  4. مغرب تو‏ں طلوعِ آفتاب
  5. نزولِ عیسیٰ مسیح
  6. یاجوج تے ماجوج دا ظہور
  7. مشرق وچ زمین دا دھنسنیا
  8. مغرب وچ زمین دا دھنسنیا
  9. جزیرۃ العرب وچ زمین دا دھنسنیا
  10. اک اگ یمن د‏‏ی جانب تو‏ں نکلے گی جو لوکاں نو‏‏ں ہانک کر محشر وچ جمع کرے گی۔ [۴]

قیامت د‏‏ی علامات صغری

سودھو

اوہ علامات جو ظاہر ہوئے چکيت‏یاں نيں تے ہن تک باقی نيں

سودھو
  1. بعثت نبوی
  2. وفات نبوی
  3. شق القمر
  4. صحابہ کرام د‏‏ی وفات
  5. بیت المقدس د‏‏ی فتح
  6. طاعون عمواس
  7. فتنےآں دا بکثرت ظہور
  8. جنگ صفین
  9. خوارج دا ظہور
  10. جھوٹھے مدعیان نبوت دا نکلنا
  11. خوشحالی تے عیش پرستی دا عام ہوئے جانا
  12. حجاز تو‏ں اگ دا نکلنا
  13. ترک د‏‏ی جنگ
  14. لوکاں اُتے کوڑے برسانے والے ظالماں دا ظہور
  15. قتل و خونریزی د‏‏ی کثرت
  16. امانت دا دلاں تو‏ں اٹھیا جانا
  17. گزشتہ اقوام د‏‏ی اندھی تقلید
  18. باندی دا آقا جننا
  19. بے حیائی تے عریانیت دا عام ہونا
  20. کم حیثیت تے چرواہاں دیہاتیاں دا اُچی اُچی عمارتاں بنوانا
  21. خاص تے وڈے لوکاں د‏‏ی بندگی
  22. تجارت خوب زیادہ عام ہوئے جانا
  23. شوہر د‏‏ی تجارت وچ بیوی دا شریک ہونا
  24. بعض تاجراں دا پوری منڈی اُتے قابض ہونا
  25. جھوٹی گواہی
  26. حق د‏‏ی گواہی دا چھپانا
  27. جہالت دا عام ہونا
  28. بخل دا عام ہونا
  29. قطع رحمی
  30. پڑوسیاں دے نال بدسلوکی
  31. فحش عام ہونا
  32. امانت دار دا خیانت کرنا تے خائن دا امانت داری کرنا
  33. پہاڑی بکرےآں دا ہلاک ہونا
  34. حلال و حرام مال د‏‏ی تمیز دا ختم ہوئے جانا
  35. مال غنیمت نو‏‏ں دولت سمجھیا جانے لگنا
  36. امانت دے مال نو‏‏ں غنیمت دا مال سمجھنا
  37. زکوۃ نو‏‏ں خراج تے ٹیکس د‏‏ی طرح بجھ سمجھنا
  38. دنیوی مفادات دے لئی علم حاصل کرنا
  39. بیوی د‏‏ی فرماں برداری تے ماں د‏‏ی نافرمانی
  40. دوستاں تو‏ں قربت تے والدین تو‏ں دوری
  41. مسجدےآں وچ شور و غل
  42. قبیلےآں اُتے فاسقاں د‏‏ی سرداری قائم ہوئے جانا
  43. سب تو‏ں گھٹیا تے ذلیل شخص دا قوم دا لیڈر تے رہنما بننا
  44. لوکاں دے ڈر د‏‏ی وجہ تو‏ں انہاں د‏‏ی عزت کرنا
  45. آزاد نو‏‏ں (غلامی دے لئی) حلال سمجھنا
  46. مرداں دے لئی ریشم حلال سمجھیا جانے لگنا
  47. گانے بجانے دے آلات دا جائز سمجھیا جانے لگنا
  48. لوکاں دا موت د‏‏ی تمنا کرنے لگنا
  49. ایسا زمانہ آنا جس وچ آدمی دا صبح مومن رہنا تے شام تک کافر ہوئے جانا
  50. مسیتاں د‏‏ی حد تو‏ں زیادہ ظاہری زیبائش و آرائش دا ہونا
  51. گھراں نو‏‏ں خوب شاندار بنوانا
  52. قیامت دے نیڑے بہت زیادہ بجلی گرنا
  53. تحریر و کتابت دا خوب زیادہ عام ہوئے جانا
  54. محض چرب زبانی تے فخریہ کلام تو‏ں مال کمنیا
  55. قرآن دے سوا ہور کتاباں دا خوب عام ہوئے جانا
  56. قاریاں د‏‏ی کثرت تے علما و فقہا د‏‏ی قلت
  57. کم علم والےآں دے پاس علم حاصل کرنا
  58. اچانک موت دا خوب ہونا
  59. بیوقوف لوکاں دا حاکم بن جانا
  60. زمانہ دا نیڑے ہوئے جانا (دن و سال تیزی تو‏ں گزردا محسوس ہونا)
  61. روبیضہ دا گل کرنا
  62. نسلی کمینے شخص دا دنیا دا سب تو‏ں نیک بخت انسان بن جانا
  63. مسیتاں نو‏‏ں راستہ تے گزرگاہ بنا لینا
  64. مہر دا بہت زیادہ فیر بوہت گھٹ ہوئے جانا
  65. نیڑے نیڑے بازار بن جانا
  66. ہور اقوام دا مسلم قوم اُتے غالب آ جانا
  67. نماز د‏‏ی امامت دے لئی لوکاں دا آپس وچ جھگڑنا
  68. مومن شخص دے خواب دا سچ ہونا
  69. جھوٹھ دا عام ہونا
  70. لوکاں وچ دھوکھا دہی تے چالاکی دا عام ہونا
  71. زلزلہ د‏‏ی کثرت
  72. عورتاں د‏‏ی کثرت
  73. مرداں د‏‏ی قلت
  74. عورتاں دے نال کھلم کھلا فحش و بدکاری
  75. قرآن اُتے اجرت دا لیا جانا
  76. لوکاں وچ موٹاپا زیادہ ہونا
  77. ایداں دے لوکاں دا ہونا جو خود گواہی دین گے لیکن دوسرےآں د‏‏ی گواہی قبول نئيں کرن گے
  78. ایداں دے لوکاں دا ہونا جو دوسرےآں نو‏‏ں کسی کم تو‏ں روکاں گے تے خود اوہی کم کرن گے
  79. طاقتور دا کمزور اُتے ظلم کرنا
  80. اللہ د‏‏ی شریعت دے مطابق فیصلہ دا نہ ہونا
  81. رومیاں د‏‏ی کثرت تے عرباں د‏‏ی قلت ہونا
  82. نويں نويں سواریاں دا آنا
  83. زمین تو‏ں طرح طرح دے خزانے تے معدنیات دا نکلنا
  84. زمین دا دھنسنیا
  85. ایسا فتنہ پیش آنا جس تو‏ں عرباں دا صفایا ہوئے جائے
  86. لوکاں وچ مال د‏‏ی بہتات ہونا
  87. تہمت و بہتان نو‏‏ں جائز سمجھیا جانے لگنا
  88. ایسا زمانہ آ جانا جس وچ فسق و فجور یا عاجز رہنے وچو‏ں کسی اک نو‏‏ں اختیار کرنا پئے۔

حوالے

سودھو
  1. ویکھو الصحاح للجوهري (136/3)، وغريب الحديث لابن الأثير (460/2).
  2. غريب الحديث لابن الأثير (460/2).
  3. «https://www.ajkiduniya99.in/». پیوند خارجی در |title= وجود دارد (کمک)
  4. مسلم، من حديث حذيفة بن أسيد.