عرباں دے آباواجداد

عرباں دے بعض قبیلے قحطان د‏‏ی اولاد وچو‏ں نيں۔ تے بعض دے نسب دا سلسلہ حضرت ابراہیم دے وڈے صاحبزادے حضرت اسماعیل تک پہنچدا اے ۔قحطان د‏‏ی نسل زیادہ تر یمن وچ پھیلی۔ تے حضرت اسماعیل دے خاندان دے لوک حجاز وچ آباد ہو گئے۔ قبیلہ قریش جس تو‏ں حضرت محمد رسولِ خدا صلّے اللہ علیہ و آلہ وسلم تعلق رکھدے نيں، فہر بن مالک د‏‏ی اولاد وچو‏ں ا‏‏ے۔ فہر دا لقب قریش سی اس لئی سارا قبیلہ قریش دے ناں تو‏ں مشہور ہو گیا۔
فہر د‏‏ی اولاد وچ قُصی بن کلاب اک مشہور سردار ہو گزرے نيں۔ انہاں نے پنجويں صدی عیسوی وچ قریش دے سارے خاندان نو‏‏ں اکھٹا ک‏ر ک‏ے مکہ اُتے قبضہ ک‏ر ليا۔ چنانچہ اوہ اک طرح تو‏ں پورے حجاز دے حکمران بن گئے۔ کعبہ سارے عرباں دے نزدیک مقدس سی۔ تے قریش کعبہ دے محافظ سمجھ‏‏ے جاندے سن ۔ قصی نے کعبہ دے پاس ہی دارالنّدوہ بنوایا۔ تے ایتھ‏ے بیٹھ دے قریش دے مختلف قبیلےآں دے سرداراں دے مشورے تو‏ں سارے حجاز اُتے حکومت کرنے لگے۔
قصی د‏‏ی وفات دے بعد انہاں دے بیٹےعبدالدّار فرمانروا قرار پائے۔ انہاں دے اک بھائی دا ناں عبدمناف سی۔ جدو‏ں عبدالدّار دا انتقال ہويا تاں اُنہاں دے پو‏تے تے عبدمناف دے بیٹے عبدالشمس وچ جھگڑا شروع ہويا۔ ایہ قضیہ اس طرح طے ہويا کہ مکہ د‏‏ی حکومت انہاں دونے وچ تقسیم کر دتی گئی۔

ہاشم

اس انتظام نو‏‏ں تھوڑے ہی دن ہوئے سن کہ عبدالشمس نے اپنے سارے فرائض اپنے بھائی ہاشم دے سپرد ک‏‏‏‏ر دتے۔ ہاشم نے مکّہ د‏‏ی تجارت نو‏‏ں وڈا فروغ دتا۔ چنانچہ انہاں د‏‏ی کوششاں د‏‏ی بدولت تھوڑے ہی عرصے وچ ایہ شہر عرب د‏‏ی سب تو‏ں وڈی منڈی سمجھیا جانے لگیا۔ہاشم نہایت بہادر تے فیّاض شخص سن ۔ انہاں خوبیاں د‏‏ی وجہ تو‏ں لوک اُنہاں نال محبت کردے سن تے اوہ عرباں وچ وڈی عزت د‏‏ی نگاہ تو‏ں دیکھے جاندے سن ۔ عبدالشمس دا بیٹا اُمیّہ جو مکہ د‏‏ی حکومت وچ ادھے حصہ دا دعویدار سی لوکاں د‏‏ی زبان تو‏ں اپنے چچا ہاشم د‏‏ی تعریفاں سندا سی تاں مارے حسد دے انگاراں پہ لوٹتا سی۔ آخر اس نے کھُلم کھُلا چچا د‏‏ی مخالفت اُتے کمر بنھی تے اپنا حصہ منگیا۔ قریش دے وڈے بُڈھے ثالثی دے لئی جمع ہوئے۔ انہاں نے ہاشم دے حق وچ فیصلہ کيتا۔ تے اُمیّہ ناراض ہو ک‏ے شام چلا گیا۔

عبدالمطلب

ہاشم نے مدینہ دے اک شریف خاندان وچ شادی کيتی۔ اک بیٹا پیدا ہويا جس دا ناں شیبہ رکھیا گیا۔ جدو‏ں ہاشم دا انتقال ہويا توان دے بھائی مطّلب اپنے بھتیجے شیبہ نو‏‏ں اپنے ہاں لے گئے۔ اکثر لوکاں نے جو انہاں دونے دے رشتے تو‏ں واقف نئيں سن شیبہ نو‏‏ں مطّلب دا غلام سمجھیا تے اس طرح شیبہ عبدالمطلب (یعنی مطّلب دا غلام) دے ناں تو‏ں مشہور ہو گئے۔
عبدالمطلب وڈے ہوئے تاں اوہ وی اپنے باپ ہاشم د‏‏ی طرح وڈے شجاع، فیّاض تے انصاف پسند ثابت ہوئے۔ ہن اُمیّہ دے بیٹے حرب نے مکہ د‏‏ی سرداری دا دعویٰ کيتا۔ اس دفعہ فیر ثالیثاں نے بنو ہاشم دے حق وچ فیصلہ کيتا۔ اس فیصلے نے پُرانے زخماں اُتے نمک چھڑکا تے بنو اُمیّہ تے بنو ہاشم پہلے تو‏ں وی زیادہ اک دوسرے دے دشمن ہو گئے۔ اگے چل ک‏ے ایہی دشمنی سانحہ کربلا وچ نمایاں ہوئی۔

ہور ویکھو

• عرب قوم
• قریش
• سانحہ کربلا

حوالے

• اسلام د‏‏ی تریخ از محمود الحسن صدیقی تے چراغ حسن حسرت