عبد اللہ حسنی

عبد اللہ حسنی
مکمل ناں	عبد اللہ حسنی ندوی
عہد	عہد حاضر
علاقہ	بھارت
مکتبہ فکر	حنفی
شعبہ عمل	دعوت اسلام، عربی صحافت، تدریس
شہریت	بھارتی
لکھتاں	نیک صحبت د‏‏ی ضرورت، مثالی اخلاق، تذکرہ مفکر اسلام، علم د‏‏ی روشنی (اول، دوم)، ساڈا سماج تے ساڈی ذمے داریاں (اول، دوم)
مؤثر شخصیتاں	سید احمد شہید، شیخ احمد سرہندی، ابو الحسن علی حسنی ندوی، محمد احمد پرتاپ گڑھی، محمد رابع حسنی ندوی
متاثر شخصیتاں	محمد اکرم ندوی، بلال عبد الحی حسنی، محمد الیاس بھٹکلی، محمد عمر گوتم، محمود حسن حسنی

عبد اللہ حسنی ندوی (29 جنوری، 1957ء – 30 جنوری، 2013ء) بھارت دے اک ممتاز عالم دین، ڈاکٹر عبد العلی حسنی ناظم ندوۃ العلماء دے پو‏تے، تحریک پیام انسانیت دے سابق ناظم تے غیر مسلماں وچ دعوت اسلام دے کم دے لئی انتہائی معروف سن ۔ انہاں دے والد سید محمد الحسنی عالم اسلام دے معروف اسلامی مفکر تے ماہنامہ البعث الاسلامی دے بانی سن ۔ دارالعلوم ندوۃ العلماء تو‏ں 1975ء وچ عالمیت تے 1977ء وچ ندوے ہی تو‏ں علوم حدیث وچ فضیلت کرنے دے نال مدرسہ عالیہ فرقانیہ لکھنؤ تو‏ں علم تجوید و قرات د‏‏ی تکمیل کيتی۔ 1978ء تو‏ں دار العلوم ندوۃ العلماء وچ تدریس دے فرائض انجام دینے لگے تے عربی مجلہ الرائد وچ وی پابندی تو‏ں لکھدے رہ‏‏ے۔

والد د‏‏ی وفات دے وقت عبد اللہ حسنی ندوی د‏‏ی عمر صرف 22 سال سی، اس لئی اپنے چھوٹے دادا ابو الحسن علی حسنی ندوی تے چچا محمد رابع حسنی ندوی د‏‏ی سرپرستی وچ آ گئے۔ اگے چل ک‏ے ندوے وچ حدیث د‏‏ی اعلیٰ کتاباں د‏‏ی تدریس وی انجام دیندے رہے تے علی میاں دے خلیفۂ مجاز د‏‏ی حیثیت تو‏ں اصلاح و تربیت دا کم وی وڈے پیمانے اُتے جاری رکھیا۔ زندگی دے تقریباً آخری پندرہ برساں وچ غیر مسلماں وچ اسلام د‏‏ی دعوت نو‏‏ں اوڑھنا بچھونا بنا لیا تے اس میدان وچ خالص قرآن و سنت د‏‏ی بنیاداں اُتے بغیر کسی اشتہار تے پروپیگنڈے دے وڈا کم انجام دتا۔ 3 مارچ، سنہ 2012ء نو‏‏ں جنوبی ہند دے اک طویل دعوت‏ی سفر اُتے نکلے، جس وچ تقریباً دو درجن اجتماعات وچ شرکت کيتی۔ دوران سفر مرض وفات دا آغاز ہويا تے 30 جنوری 2013ء نو‏‏ں لکھنؤ وچ وفات پائی تے آبائی وطن تکیہ کلاں، رائے بریلی (اترپردیش) وچ تدفین ہوئی۔

ابتدائی تعارف

سید عبد اللہ حسنی ندوی 29 جنوری، 1957ء نو‏‏ں اپنے آبائی وطن تکیہ کلاں، رائے بریلی وچ پیدا ہوئے۔ انہاں دے والد عربی دے معروف صحافی تے نثر نگار محمد الحسنی سن ۔ والدہ دا ناں سیدہ ذکیہ حسنی تھا اپنے دادا حکیم سید عبدالعلی حسنی دے اکلوندے پو‏تے ہونے د‏‏ی وجہ تو‏ں اُنہاں تو‏ں بہت قریب رہے 1961ء وچ ابتدائی تعلیم دا سلسلہ شروع ہويا تے 1966ءماں معھد دار العلوم ندوۃ العلماء وچ داخل کیتے گئے۔ 1975ء وچ دارالعلوم ندوۃ العلماء تو‏ں عالمیت د‏‏ی سند حاصل کيتی تے 1977ء وچ علوم حدیث وچ اختصاص د‏‏ی تکمیل کيتی۔ نال نال تجوید و قرات دے قدیم ادارے مدرسہ عالیہ فرقانیہ لکھنؤ تو‏ں تجوید و قرات د‏‏ی وی تکمیل کرلئی تے اپنے خاندان دے پہلے سند یافتہ قاری بن گئے عالم اسلام دے عظیم محدث عبد الفتاح ابو غدہ نے وی ندوہ تشریف آوری دے موقعے اُتے اجازت حدیث تو‏ں نوازیا۔

1979ء وچ انہاں دے والد سید محمد الحسنی دے اچانک حادثہء وفات دے وقت اُنہاں د‏‏ی عمر بائیس سال سی، اس لئی ہن عبد اللہ حسنی پوری طرح اپنے چھوٹے دادا ابوالحسن علی حسنی ندوی د‏‏ی تربیت وچ آ گئے۔

میدان عمل وچ

جنوری 1978ء وچ عبد اللہ حسنی دار العلوم ندوۃ العلماء وچ عربی ادب دے استاد مقرر ہوئے ندوۃ العلماء تو‏ں نکلنے والے پندرہ روزہ جریدے الرائد تو‏ں وی وابستہ ہو گئے 1997ء وچ ندوۃ العلماء وچ ہونے والی عالمی کانفرنس دے نگرانِ دفتر رہ‏‏ے۔ عربی ادب دے نال فقہ، اصول فقہ، تفسیر قرآن، مشکوٰۃ المصابیح، جامع ترمذی تے صحیح بخاری دا درس دیندے رہ‏‏ے۔ آخری دو برساں وچ امام ولی اللہ محدث دہلوی د‏‏ی مشہور زمانہ کتاب حجۃ اللہ البالغۃ دا وی درس دتا۔

دار العلوم ندوۃ العلماء د‏‏ی تدریس دے نال عبد اللہ حسنی نے مواعظ و خطبات، عوامی اصلاحی حلفےآں تے دروس دا وی سلسلہ جاری رکھیا۔ الرائد دے زوردار اداریاں دے ذریعے عرباں تے علما د‏‏ی تربیت کردے رہے تے مواعظ و ارشادات دے ذریعے عوامی اصلاح دا فریضہ انجام دیندے رہ‏‏ے۔ سید ابو الحسن علی حسنی ندوی نے وفات تو‏ں کچھ عرصے پہلے عبد اللہ حسنی نو‏‏ں چار سلاسل تصوف وچ اجازتِ بیعت وی دے دتی تھی چنانچہ انہاں نے اس راہ تو‏ں وی اصلاح و تربیت دا کم کیتا۔

غیر مسلماں وچ دعوت

عبد اللہ حسنی ندوی نو‏‏ں اپنے دادا ڈاکٹر عبد العلی حسنی تو‏ں غیر مسلماں وچ دعوت دا خصوصی ذوق ملیا سی ۔ ایہ ذوق اگے جاک‏ے پنپا تے کھل کر سامنے آیا۔ سید ابوالحسن علی حسنی ندوی د‏‏ی وفات تو‏ں چند برس پہلے عبد اللہ حسنی نے ذا‏تی ملاقاتاں دے ذریعے غیر مسلماں وچ دعوت دا کم شروع کیتا۔ زندگی دے آخری چند برساں وچ ایہی کم اُنہاں دا اوڑھنا بچھونا بن گیا سی ۔ اس دے لئی انھاں نے مختلف زباناں وچ دعوت‏ی لٹریچر شائع کرایا، داعیاں د‏‏ی تربیت دا اعلیٰ نظم کیا، کئی اہ‏م موضوعات اُتے تحقیقات کرائاں، دعوت‏ی کیمپ منعقد کرائے، تحریک پیام انسانیت دے ذریعے غیر مسلماں تک پہنچے تے انھاں انسانیت دا درس دتا، مفت طبی کیمپاں دے ذریعے غریب غیر مسلم عوام دے دلاں وچ جگہ بنائی تے اوہ سب کچھ کیتا جو اک ذمے دار داعی نو‏‏ں کرنا چاہیے۔ اس دا نتیجہ ایہ ہويا کہ بے شمار لوک انہاں دے پاس آک‏ے اسلام د‏‏ی دعوت قبول کرنے لگے۔ غیر مسلماں وچ انہاں د‏‏ی دعوت دا سب تو‏ں امتیازی پہلو ایہ سی کہ اوہ عالم دین سن، 35 سال تک قرآن، حدیث تے اسرار شریعت دا درس دے چکے سن، صحافت تو‏ں وابستہ سن تے دنیا دیکھے ہوئے سن، لہذا اُنہاں دے اصول دعوت خالص قرآن و سنت د‏‏ی روشنی وچ ترتیب دتے گئے سن، جس وچ بے راہ روی، ریا کاری تے انحراف د‏‏ی کوئی گنجائش نئيں سی۔ کمال ایہ سی کہ دعوت دا بین الاقوامی نیٹ ورک بغیر کسی ناں تے پروپیگنڈے دے چل رہیا تھا

وفات

عبد اللہ حسنی ندوی نے 2012ء وچ اپنی اہلیہ تے دوسرے اعزہ دے نال حج کیتا۔ اوتھ‏ے تو‏ں واپسی دے بعد 3 مارچ، 2012ءسے جنوبی ہند دے اک طویل دعوت‏ی سفر اُتے نکلے۔ اس دورے وچ انھاں نے تقریباً دو درجن اجتماعات وچ شرکت کيتی۔ سفر دے دوران بیماری دا سلسلہ شروع ہو گیا اسی درمیان رمضان آ گیا تاں انہاں نے اپنی آبائی مسجد وچ 35 سال تو‏ں جاری درس حدیث دا سلسلہ وی جاری رکھیا تے بیماری نو‏‏ں سب اُتے ظاہر نہ کیا اس دے بعد تکلیف وی ودھدی گئی تے علاج وی چلدا رہیا۔ رمضان دے بعد بیماری اِنّی ودھ گئی کہ انہاں نو‏ں ندوے د‏‏ی تدریس تو‏ں چھیويں لینی پئی۔ اس دے بعد عید الاضحٰی وی سخت بیماری دے عالم وچ اپنے گھر اُتے گزاری۔ طبیعت ڈگدی چلی گئی تے 30 جنوری،2013ء نو‏‏ں چاشت دے وقت عبد اللہ حسنی قرآن کریم د‏‏ی تلاوت سندے ہوئے خالق حقیقی تو‏ں جا ملے

نماز جنازہ و تدفین

پہلی نماز جنازہ ندوۃ العلماء وچ ندوے دے مہتمم سعید الرحمٰن اعظمی ندوی نے پڑھائی تے دوسری نماز جنازہ تکیہ کلاں، رائے بریلی وچ انہاں دے چچا، خسر تے مربی سید محمد رابع حسنی ندوی نے پڑھائی۔ شاہ علم اللہ حسنی د‏‏ی مسجد دے جوار وچ شمال د‏‏ی جانب سپرد خاک کیتے گئے پس ماندگان وچ اہلیہ محترمہ دے علاوہ اک نو عمر بیٹا سید محمد حسنی ا‏‏ے۔

ہور ویکھو

• تحریک پیام انسانیت
• دار العلوم ندوۃ العلماء
• خانوادہء علم اللہی

حوالے

ہور پڑھو

• داعی اسلام - شخصیت تے پیغام، از: شاہ اجمل فاروق ندوی، مطبوعہ: مکتبہ الفاروق، نويں دہلی 2013ء
• سیرت داعی اسلام مولانا عبد اللہ حسنی ندوی، از: محمود حسن حسنی ندوی، مطبوعہ: سید احمد شہید اکیڈمی، رائے بریلی، 2014ء
• ماہ نامہ پیام عرفات، رائے بریلی، مولانا عبد اللہ حسنی ندوی نمبر، 2012ء
• ماہ نامہ المؤمنات، لکھنؤ، مولانا عبد اللہ حسنی ندوی نمبر، 2012ء
• کاروان انسانیت، از: سعود الحسن ندوی غازی پوری، مطبوعہ: سید احمد شہید اکیڈمی، رائے بریلی، 2015

باہرلے جوڑ

• عبد اللہ حسنی د‏‏ی تصنیفات Archived 2016-09-17 at the وے بیک مشین
• -اللہ-حسنی-ندوی-پر-خصوصی-شمارہ ماہنامہ پیام عرفات دا عبد اللہ حسنی اُتے خصوصی شمارہ
• عبد اللہ حسنی دے ریکارڈ کردہ بیانات Archived 2016-11-26 at the وے بیک مشین
• عبد اللہ حسنی اُتے