عبد الرحیم سکندری
مفتی عبد الرحیم سکندریاہل سنت دے وڈے عالماں وچ شمار ہُندا اے۔
ولادت
سودھوسندھ دے مشہور و معروف عالم دین مفتی عبد الرحیم سکندری بن الحاج فقیر محراب خان شر 27 رمضان المبارک بروز ہفتہ بوقت صبح پنج بجے 1365ھ بمطابق یکم ستمبر 1944ء بمقام گوٹھ سیبانو خان شر، تعلقہ ٹھری میر واہ، ضلع خیرپور میرس وچ پیدا ہوئے۔
ابتدائی تعلیم
سودھوپرائمری تعلیم گوٹھ مولا بخش شر وچ حاصل کرنے دے بعد مڈل تعلیم اپنے پنڈ دے نزدیک رسول پور ہائی اسکول وچ حاصل کيتی۔
یونیورسٹی راشدیہ وچ داخلہ
سودھوناظرہ قرآن شریف سن 1955ء وچ حافظ غلام قادر توں پڑھا تے اگست 1957 ء وچ یونیورسٹی راشدیہ پیر جو گوٹھ وچ انہاں دے دادا الحاج فقیر قادر داد شر نے انہاں نوں داخل کروایا۔
دستاربندی
سودھو27 رجب 1386ھ بمطابق 1966ء بروز جمعہ یونیورسٹی راشدیہ توں فارغ التحصیل ہوکے دستار بند ہوئے۔ آپ دے استاد سندھ دے معروف عالم تے بزرگ انسان سن ۔ جنہاں نے اپنی علمی تے روحانی سند دی آپ نوں اجازت دی۔ مفتی عبد الرحیم سکندری دی سند دا سلسلہ گڑھی یاسین دے بزرگاں توں ہُندا ہويا تے ہمایونی بزرگاں سمیت جاکے شیخ الہند عبدالحق محدث دہلوی نال ملدا اے۔
استاداں کرام
سودھوآپ دے استاد گرامی ایہ نيں۔ مفتی اعظم پاکستان مفتی محمد صاحبداد خان جمالی فقیر مفتی محمد صالح مہر شیخ الحدیث سید حسین امام اختر شیخ الحدیث علامہ تقدس علی خان قادری بریلوی شیخ النحو و الصرف علامہ کریم بخش میتلو علامہ مولانا عبد الصمد
بطور پیش امام تقرری
سودھو1966 ء وچ درگاہ شریف پیر جو گوٹھ دے حکم دے مطابق انہاں دے استاد مفتی محمد صالح مہر نے انہاں نوں شاہ پور چاکر ضلع سانگھڑ دی غوثیہ مسجد وچ پیش امام دے طور اُتے مقرر کیتا۔
دینی درسگاہ دا قیام
سودھویکم محرم الحرام سن 1386 ھ بمطابق 1966ء وچ صبغۃ الہدیٰ دے ناں توں مفتی عبد الرحیم سکندری نے اک دینی درس گاہ دی بنیاد پائی جو دیکھدے ہی دیکھدے سندھ دی مشہور دینی درس گاہاں وچ شمار ہونے لگی۔ جتھے توں سندھ باسیاں نے قرآن، حدیث، فقہ، تفسیر، تصوف نوں تعلیم حاصل کيتی۔ ان دی اس دینی درس گاہ توں انہاں گنت حافظ، عالم، صوفی، زاہد تیار ہوکے نکلے۔ آپ گذشتہ چالیس سال توں مدرسہ صبغۃ الہدیٰ غوثیہ مسجد شاہ پور چاکر وچ درس و تدریس، وعظ و نصیحت، تصنیف و تالیف، فتویٰ نویسی تے سکندری فیض دی بھرپور نمونے توں دینی خدمات سر انجام دے رہے نيں۔
بین الاقوامی سطح اُتے دینی خدمات اُتے خراج تحسین
سودھو2009ء وچ یونیورسٹی الازہر قاہرہ دے عالم ڈاکٹر محمد خالد ثابت نے اک کتاب‘‘ تریخ الاحتفال بمولد النبی و مظاہرہ فی العالم’’ وچ دنیا بھر دے پنجاہ ملکاں دے مشہور عالماں دی دینی خدمات تے سیرت پاک اُتے کیتے گئے کم اُتے روشنی پائی، پاکستان توں صرف اک شخصیت مفتی عبد الرحیم سکندری دا ناں تے انہاں دی زندگی دا مکمل احوال شامل کرکے انہاں نوں خراج تحسین پیش کردے ہوئے مفتی عبد الرحیم سکندری نوں سیرت پاک تے اسلامی تبلیغ دے لئی اپنی زندگی صرف کرنے والا اک عظیم شخص قرار دتا۔ ایہ کتاب قاہرہ توں دارالمقطم نے شائع کیتا اے۔
مدرسہ صبغۃ الہدیٰ دا یونیورسٹی ازہر مصر دے نال الحاق
سودھو2011 ء وچ دینی خدمات نوں دیکھدے ہوئے قدیم اسلامی یونیورسٹی یونیورسٹی الازہر قاہرہ مصر نے مفتی عبد الرحیم سکندری دے قائم کردہ مدرسہ صبغۃ الہدیٰ نوں ستائش دے طور اُتے اپنی شاخاں وچ شامل کرکے ایتھے دے پڑھنے والےآں نوں یونیورسٹی ازھر دی سند دتی تے ہمیشہ دے لئی اس مدرسہ نوں اپنے نال الحاق کر ليا۔ اس طرح مدرسہ صبغۃ الہدیٰ سندھ دا اوہ پہلا دینی ادارہ یا درس گاہ بنا جس دی سند نوں یونیورسٹی ازھر نے بطور اقبال تسلیم کیتا۔ 2012ء وچ یونیورسٹی الازہر دے استاد ڈاکٹر مصطفیٰ ابوزید الازھری المالکی نے اک کتاب بناں الاوائل الازھریہ ترتیب دی، جس وچ پوری دنیا دی مشہور اسناد تے سلسلےآں نوں بیان کیتا اے۔ سندھ وچوں انہاں نے مفتی عبد الرحیم سکندری دی سند والے سلسلے توں مسلم، بخاری تے حدیث دی ہور مشہور کتاباں دی روایت کيتی اے۔ ڈاکٹر مصطفیٰ ابوزید نے مفتی عبد الرحیم دے پورے استادی سلسلے نوں تفصیل اس کتاب وچ بیان کیتا اے۔ علامہ مفتی عبد الرحیم سکندری تصنیف دے میدان وچ وی اپنا آپ منواندے ہوئے سندھ باسیاں تک قرآن تے سنت دا صحیح پیغام تے تصوف دی سچی روح پہچانے وچ مصروف نيں۔
لکھتاں
سودھوان دی ایہ کتاباں یادگار نيں۔ تفسیر کوثر شاہ مردان شاہ (تصحیح تے تحقیق)، عید میلاد النبی صلی اللہ علیہ وسلم، سیف سکندری، سد سکندری، سیف یزدانی، تحفۃ المومنین، صحبت سپیرین جی، الفتح المبین، دیوبند دھرم ائین اہلسنت جا عقیدا تے روضے دھنی دا مسلک۔ آپ اس وقت فتاویٰ سکندریہ، افضلیت صدیق اکبر تے صحیح بخاری دا سندھی زبان وچ جامع شرح لکھ رہے نيں۔
سلطان الواعظین دا لقب
سودھوآپ وعظ دے حوالے توں سلطان الواعظین، مناظر اسلام دے نال شیر مصطفیٰ دے القاب توں وی پوری سندھ وچ مشہور نيں جو انہاں نوں سندھ دے عظیم تے ورحانی مشائخ تے گادی نشیناں نے انہاں دے دلپذیر تے علمی وعظ نوں دیکھدے ہوئے دیے۔ انہاں نوں سلطان الواعظین دا لقب درگاہ خلیل ساماری دے گادی نشین پیر محمد عرف آغا ابراہیم جان سرہندی فاروقی نے سندھ دے مشہور و معتبر عالماں تے گادی نشیناں دی موجودگی وچ دتا۔
لائبریری
سودھومفتی عبد الرحیم سکندری عربی کتاباں دے عاشق تے مطالعہ دے انتہائی شوقین نيں، انہاں دے شوق تے محنت دا مظہر انہاں دی عظیم الشان لائبریری اے جو سندھ دی وڈی اسلامی لائبریریاں وچ شمار ہُندی اے۔ ان دے وسیع مطالعے دی اک مثال انہاں دی لائبریری وچ رکھی ہوئی تقریباً تیس ہزار عربی دی کتاباں نيں تے اکثر کتاباں دے شروع وچ انہاں دے عربی وچ حاشیہ لگے ہوئے نظر آئیاں گے جو اس گل دے گواہ نيں کہ لائبریری وچ رکھے ہوئے تمام کتاب انہاں دی نظر تے مطالعہ توں نہ صرف گزرے نيں بلکہ آپ نے انہاں کتاباں دا وسعت دے نال مطالعہ کیتا اے۔ جے انہاں دے لگائے ہوئے حاشیاں نوں یکجا کیتا جائے تاں فقہ، حدیث، سیرت، لغت، تصوف دی اک ضخیم بیاض تیار ہوسکدی اے۔ ان دی لائبریری وچ شائع شدہ تے قلمی کتاب نہایت خوبصورت قرینے توں سجے ہوئے نيں۔ مفتی عبد الرحیم سکندری دی لائبریری وچ ڈیڑھ سو قلمی نسخے محفوظ نيں۔ شائع شدہ کتاباں تے رسالےآں دی تعداد تیس ہزار دے قریب اے۔ کتاباں دی ترتیب اس طرح توں اے۔ تفسیر، حدیث، رجال، تریخ، فقہ، فتاویٰ، تصوف، تذکرہ جات، وعظ تے مناظرہ وغیرہ۔ خاص گل ایہ کہ اس کتب خانے وچ عربی، فارسی، سندھی تے اردو بولی وچ قرآن مجید دے پچھہتر نسخے موجود نيں۔ ذاتی لائبریری دے حوالے توں ایہ تفاسیر دا یکجا وڈا ذخیرہ اے۔ خود مفتی صاحب دے دہائی کتاب چھپے ہوئے نيں تے ادارہ صدائے وطن دی جانب توں تحقیق تے ترجمے دے وی بہترین کتاب شائع ہوئے نيں۔ اس لائبریری وچ موجود ڈیڑھ سو قلمی نسخےآں وچوں سندھ دے عالماں دے لکھے ہوئے منتخب کتاباں دے حروف تہجی دے اعتبار توں ناں ایہ نيں۔ آداب المریدین، اصلاح مقدمۃ الصلوٰۃ، القول الانوار، بیاض واحدی، بیاض ہاشمی، تبیان الصواب، ترتیب الصلوٰۃ، جمال مصطفیٰ، جنۃ النعیم، حکایات الصالحین، حیات الصالحین، رسالے فی آخر الظہر، سراج المصلیٰ، شرح ابیات سلطان الاولیا، شرح فتح الفضل، صحبت نامہ، صراط الطالبین، فاکہۃ البستان، فتح القوی، القول الانوار، کشف الرین، مختصر فتاویٰ احمدی، مدح نامہ سندھ، مفتاح الصلوٰۃ، مکتوبات شریف روضے دھنی، ملفوظات شریف روضے دھنی، ملفوظات شریف رشید الدین شاہ، وصیۃ الہاشمیہ، ینابیع الحیٰوۃ الابدیہ۔ ۔۔۔۔۔۔۔۔ مفتی عبد الرحیم سکندری دی اک صاحبزادی حافظ قرآن اے تے انہاں دے دو فرزند معتبر تے محنتی عالم دین نيں جنہاں وچوں اک مفتی نور نبی نعیمی سکندری نيں جو بہترین عالم تے مدرس نيں تے دوسرے مفتی حق نبی سکندری ازہری نيں جو یونیورسٹی ازہر مصر توں فارغ التحصیل نيں تے یونیورسٹی ازہر مصر توں ہی علم حدیث وچ پی ایچ ڈی کر چکے نيں۔
وصال
سودھوآپ دل دی تکلیف دے سبب لیاقت نیشنل ہسپتال کراچی وچ زیر علاج سن، جتھے ۲۹ مارچ ۲۰۱۸ عیسوی مطابق ۱۱ رجب المرجب ۱۴۳۹ ہجری بروز جمعرات صبح ۸ بجے اس جہان فانی توں دار بقا دی جانب شہادت دا کلمہ پڑھ کر راہی عدم ہوئے انا للہ و انا الیہ راجعون۔
حوالے
سودھو- الاوائل الازھریہ*