عبد الحامد بدایونی
| عبد الحامد بدایونی | |
|---|---|
| جم | 11 نومبر 1898 |
| وفات | 20 جولائی 1970 (72 سال) |
| شہریت |  برطانوی ہندستان (۱۸۹۸–) |
| عملی زندگی | |
| پیشہ | شاعر |
 باب اسلام
| |
ترمیم  | |
محمد عبد الحامد قادری بد ایونی مجاہد ملت ،مسلک اہل سنت و جماعت دے اعتبار توں بد ایاں ہندوستان وچ مرکزی علما وچوں نيں۔
نسب سودھو
عبد الحامد قادری بدایونی بن حکیم عبد القیوم قادری بن حکیم مرید جیلانی بن محی الدین قادری عثمانی بن شاہ فضل رسول بدایونی مصنف سیف اللہ المسلول ایہ عبد الماجد بدایونی دے بھائی نيں[۱]
ولادت سودھو
تحریک پاکستان دے ممتاز راہنما شاہ محمد عبد الحامد قادری بد ایونی 1318ھ/1900ءء وچ دہلی وچ اپنے ننھیال دے ہاں پیدا ہوئے محمد ذو الفقار حق( 1318ھ) تاریخی ناں تجویز ہويا [۲]حالے آپ دی عمر ویہہ دن ہی دی سی کہ والد ماجد دا انتقال ہوئے گیا ۔
تعلیم و تربیت سودھو
عبد الحامد بد ایونی تے انہاں دے وڈے بھائی عبد الماجد بد ایونی دی تعلیم و تربیت دا تمام تر انتظام انہاں دی والدہ ماجد ہ ( سیدی بہاؤ الدین دہلوی دی ہمشیرہ ) نے کیتا۔ ابتدا اپنے آبائی مدرسہ، مدرسہ قادریہ وچ تعلیم حاصل کيتی، آخری دو سال الٰہیات دی تکمیل تے فن قرأ ت دی تحصیل دے لئی مدرسئہ الٰہیہ، کانپور وچ رہے۔ آپ دے استاداں وچ آپ دے مرشد بر حق مولانا شاہ عبد المقتدر بد ایونی دے علاوہ مولانا محب احمد قادری، مولانا حافظ بخش بد ایونی، مولانا قدری بخش بد ایونی مولانا مفتی محمد ابراہیم، مولانا مشتاق احمد کانپوری، مولانا واحد حسین تے مولانا عبد السلام فلسفی دے ناں ملدے نيں ۔
تحریک پاکستان سودھو
23مارچ 1940ء نوں منٹو پارک، لاہور دے تاریخی اجلاس وچ قرارداد پاکستان پیش کيتی گئی تاں عبد الحامد بد ایونی مسلم لیگ دے انہاں زعماء وچ شامل سن جنہاں نے قرارداد دی تائید وچ تقریر دی 30 اگست 1941 ء نوں لدھیانہ وچ آپ دی صدارت وچ پاکستان کانفرنس منعقد ہوئی، اس دا نفرنس وچ آپ نے پاکستان دے حق وچ بلیغ خطبہ ارشاد فرمایا جو بعد وچ نظامی پریس، بد ایاں توں چھپ کر ملک بھر وچ تقسیم ہويا۔ 1945ء وچ قائد اعظم تے میر عثمان علی خاں فرمانروائے دکن دے باہمی اختلافات نازک صورت اختیار کر گئے تاں قائد ملت خان لیاقت علی خان نے مولاناعبدالحامد بد ایونی نوں منتخب کیتا تاکہ اختلافات ختم کر انے دے لئی دونے راہنماواں دی ملاقات دا راستہ ہموار کرن، والئی دکن، مولانا بد ایونی دی وڈی قدر د منزلت کردے سن تے انہاں نوں دینی جلساں وچ تقریر دے لئی مد عو کیتا کردے سن مولانا فرنر واء دکن نال ملاقات کيتی تے طویل گفتگو دے بعد انہاں نوں قائد اعظم نال ملاقات کرنے اُتے آمادہ کیتا قیام پاکستان دے بعد آپ آل انڈیا مسلم یگ دے اجلاس وچ شرکت دے لئی کراچی آئے تاں علما پاکستان دے اصرار اُتے مستقل طور اُتے ایتھے قیام پزیر ہوئے گئے [۳]
جمیعت العلمائے پاکستان سودھو
جمعیت العلماء، پاکستان دے قیام تے استحکام دے لئی ابتدا ہی توں آپ نے اپنی کوششاں وقف کر رکھی سن، علامہ ابو الحسنات قادری دے وصال دے بعد جمعیت دے مرکزی صدر بنے تے اپنی شبانہ روز محنت توں جمعیت نوں چار چاند لگیا دیے، مولانا انہاں علما وچ شامل سن جنہاں نے 22 نکات اُتے مشتمل دستوری خاکہ مرتب کیتا سی، 1953ء وچ جدوں تحریک ختم نبوت شروع ہوئی تاں اس وچ آپ نے کھل دے حصہ لیا تے انتہائی علالت دے با وجود فر وری 1953ء وچ اسلامی مشارقی کونسل دے رکن نامزد ہوئے، اس ضمن وچ انہاں نے کونسل نوں اہم سفارشات پیش کيتیاں، 1965ء وچ پاک بھارت جنگ چھڑی تاں آپ نے علما اہل سنت دی اک جماعت دے نال ملک بھر دا دورہ کیتا تے تن لکھ روپے دے کپڑے تے ہور ضروری سازد سامان مہاجرین کشمیر وچ تقسیم کیتا ۔
تعلیمات اسلام سودھو
عبد الحامد بد ایونی نے قدیم تے جدیدی علوم دے نال نال دنیا دی اہم زباناں دی تعلیم دے لئی کئی لکھ روپے صرف کر کے منگھو پیر روڈ، کراچی وچ جامعہ تعلیمات اسلامیہ دے ناں توں عظیم درس گاہ قائم کيتی، آپ دی اپیل اُتے صدر مملکت تے اسلامی مملاک دے سر براہاں نے دل کھول کر امداد کی، ایہ ادارہ اج وی علوم دینیہ دی خدمت وچ مصروف اے۔ آپ چین، روس، مصر، ترکی، تیونس، نائجیریا، کویت، عرا، ایران تے حجاز مقدس گئے مسئلہ کشمیر دی اہمیت نوں واضح کیتا۔ آپ نے بائیس مرتبہ حرمین شریفین دی حاضری دی سعادت حاصل کيتی [۴]
تصنیفات سودھو
آپ نے قابل قدر لکھتاں دا ذخیرہ یادگار چھڈ ا، چند لکھتاں دے ناں ایہ نيں:۔
- فلسفہ عبادت اسلامی
- تصحیح العقائد
- نظام عمل
- کتاب و سنت غیراں دی نظر وچ
- اسلام دا زراعتی نظام
- اسلام دا معاشی نظام
- مشرقی دا ماضی و حال
- انتخابات دے ضروری پہلو
- الجواب المشکور (عربی)
- اسلامک پیرئرز ( انگریزی)
- حرمت سود
- مشیر الحجاج [۳]
وفات سودھو
15 جمادی الاولیٰ، 1390ھ /20 جولائی1970ء نوں شاہ محمد عبد الحامد بد ایونی قادری دا جناح ہسپتال، کراچی وچ انتقال ہويا۔[۵]
حوالے سودھو