شاہ فضل رسول بدایونی

شاہ فضل رسول بدایونی
جم	1 جولائی 1798   ضلع بدایوں
وفات	8 اگست 1872 (74 سال)  بدایوں
رہائش	دفتر مفتی اعظم
رکن	دفتر مفتی اعظم ،  اسلامک کیمونٹی آف انڈیا
مناصب
مفتی اعظم ہند (5  )
دفتر وچ 1800ء کی دہائی  – ۱۸۷۲
عملی زندگی
پیشہ	عالم ،  مفتی اعظم ہند ،  مفتی اعظم
پیشہ ورانہ زبان	اردو ،  فارسی ،  عربی
باب اسلام

شاہ فضلِ رسول قادری بدایونی اہل سنت وجماعت دے عظیم رہنما تے علوم عقلیہ و نقلیہ وچ کامل ترین شخصیت نيں۔

ناں ونسب

ناں شاہ فضلِ رسول۔ لقب:سیف اللہ المسلول،معین الحق۔ شاہ آلِ احمداچھے میاں دے ارشاد دے مطابق آپ دا ناں فضلِ رسول رکھیا گیا۔ سلسلۂ نسب اس طرح اے: شاہ فضل ِرسول بدایونی بن عین الحق شاہ عبد المجید بد ایونی،بن شاہ عبد الحمید بدایونی۔ آپ کاسلسلہ نسب والدِ ماجد د‏‏ی طرف تو‏ں جامع القرآن عثمانِ غنی تک تے والدہ ماجدہ د‏‏ی طرف تو‏ں رئیس المفسرین ابن عباس تک پہنچکيا ا‏‏ے۔

ولادت

فضلِ رسول قادری بدایونی د‏‏ی ولادت ماہِ صفر المظفر 1213ھ،مطابق 1798ء نو‏‏ں بدایاں(انڈیا) وچ پیداہوئے۔

تعلیم

صرف و نحوکی ابتدائی تعلیم جدا مجد تے والد ماجد تو‏ں حاصل کيتی۔ بارہ برس د‏‏ی عمر وچ ہور تعلیم حاصل کرنے دے لئی پاپیادہ لکھنؤ دا سفر کیتا تے فرنگی محل لکھنؤ وچ بحر العلوم دے جلیل القدر شاگرد مولا‏نا نور الحق (متوفی 1338ھ)کی خدمت وچ حاضر ہوئے۔ آپ نے چار سال دے قلیل عرصے وچ تمام علوم و فنون د‏‏ی تکمیل کرلئی- حکیم ببر علی موہانی تو‏ں فنِ طب د‏‏ی تکمیل کيتی۔

بیعت وخلافت

فضلِ رسول قادری والدِ گرامی عین الحق شاہ عبد المجید بد ایونی دے دستِ حق پرست پربیعت ہوئے۔ انہاں نے تمام سلاسل وچ اجازت و خلافت عطا فرمائی سی۔ درگاہِ غوثیہ دے نقیب الاشراف سید علی نے آپ کواجازت وخلافت مرحمت فرمائی۔

القاب و خطابات

جامع المنقولات والمعقولات،جامع الشریعت والطریقت،امام اہلسنت،حامیِ سنت،ماحیِ بدعت،غیظ المنافقین،مہلک الوہابیین،معین الحق والدین،محسن الاسلام والمسلمین،سیف اللہ المسلول

سیرت و خصائل

شاہ فضل رسول قادری بدایونی تو‏ں بے حساب افراد فیض یاب ہوئے۔ آپ نے اپنے دورماں نمایاں طور اُتے احقاقِ حق دا فریضہ ادا کیتا۔ بے شمار سادہ لوح مسلماناں دے ایمان دا تحفظ فرمایا تے لاتعداد افراد نو‏‏ں راہِ راست دکھادی مولا‏نا د‏‏ی ذات والاصفات مرجع اناں سی، انہاں دے پاس کوئی علاج معالجے دے لئی آندا تے کوئی مسائلِ شریعت دریافت کرنے حاضر ہُندا۔ کوئی ظاہری علوم د‏‏ی گتھیاں سلجھانے دے لئی شرفِ باریابی حاصل کردا، توکوئی باطنی علوم دے عقدے حل کرانے د‏‏ی غرض تو‏ں دامِن عقیدت و اکردا۔

غرض و ہ علم و فضل دے نیر اعظم تے شریعت و طریقت دے سنگم سن جتھ‏ے تو‏ں علم و عرفان دے چشمے پھوٹتے سن ۔ اوہ اک شمع انجمن سن، جنہاں تو‏ں ہرشخص اپنے ظرف تے ضرورت دے مطابق کسبِ ضیاء کردا سی ۔ حرمین شریفین د‏‏ی زیارت تو‏ں مستفیض ہوئے،اورخوب ریاضتاں کيتیاں:مولوی محمد رضی الدین بدایونی لکھدے نيں:"جو کچھ ریاضتاں آپ نے انہاں اماکنِ متبرکہ وچ ادا فرمائاں۔ بجز قدمءاولیاء کرام دے دوسرے تو‏ں مسموع نہ ہوئیاں۔ حرمین شریفین د‏‏ی راہ وچ پیادہ سفر تے یتیماں مسکیناں دے آرام پہنچانے وچ آپ نے ہرقسم د‏‏ی تکلیف گوارا کی"۔

تصنیفات

شاہ فضل رسول بدایونی نے خدمتِ خلق، عبادت و ریاضت، درس و تدریس، وغط و تبلیغ دے مشاغل دے باوجود تصنیف و تالیف کيتی طرف وی توجہ فرمائی۔ آپ نے اعتقادیات، درسیات ،طب،تصوف او ر فقہ وچ قابلِ قدر کتاباں تصنیف فرمائاں نيں۔

• سیف الجبار
• بوارق محمدیہ
• تصحیح المسائل
• المتعقد المنتقد
• فوزالمؤمنین
• تلخیص الحق
• احقاق الحق
• شرح فصوص الحکم
• رسالۂ طریقت، حاشیۂ م
• رسالہ قطیبہ
• حاشیہ میرزاہد ملیا جل
• طب الغریب
• تثبیت القدمین
• شرح احادیث ملتقطہ ا
• فصل الخطاب
• حرزِ معظم

وفات

2/جمادی الاخریٰ 1289ھ،مطابق8/اگست 1872ء،بروز جمعرات ظہر دے وقت اسمِ ذات دے ذکر خفی وچ مصروف سن کہ اچانک دو دفعہ بلند آواز تو‏ں اللہ اللہ کہیا تے نال ہی روح قفسِ عنصری تو‏ں اعلیٰ علیین د‏‏ی طرف پرواز کر گئی۔ درگاہِ قادری(بدایاں) وچ آرامگاہ ا‏‏ے۔

حوالے