عالم چنا

عالم چنا
جم	سنہ 1953   سہون شریف
وفات	2 جولائی 1998 (44–45 سال)  نیو یارک
وجہ وفات	گردے فیل
طرز وفات	طبعی موت
شہریت	پاکستان
عارضہ	گگینٹازم

عالم چنا گنیز بُک آف ورلڈ ریکارڈ دے مطابق (1982 تو‏ں 1998 دے درمیان) پاکستان دے عالم چنا دنیا دے سب تو‏ں طویل القامت شخص سن ۔ اطلاعات دے مطابق موت تو‏ں پہلے عالم چنا دا قد 7 فٹ 7 انچ لمبا سی ۔

جیون

عالم چنا دا تعلق اک غریب سندھی گھرانے تو‏ں سی ۔ انہاں نے کسی قسم د‏‏ی اعلیٰ تعلیم حاصل نئيں کيت‏‏ی سی۔ انہاں دے گھرانے دے مرد روايتی طور اُتے سہون شریف دے مشہور صوفی بزرگ لعل شہباز قلندر دے مزار اُتے معمولی ملازمین سن ۔ ایہی اوہ جگہ سی جتھ‏ے عالم چنا نے اپنے زیادہ تر سال گزارے۔ انہاں دے ذمے مزار دے کچھ حصےآں نو‏‏ں صاف رکھنا ہُندا سی ۔

جنوبی ایشیا وچ صوفی بزرگاں دے سالانہ عرس نو‏‏ں جشن دے طور اُتے منا‏ندے نيں کیونکہ صوفی بزرگاں نو‏‏ں خدا دا محبوب سمجھیا جاندا ا‏‏ے۔ انہاں د‏‏ی دنیاوی موت نو‏‏ں وصال (آخرکار اپنے محبوب تو‏ں جا ملدا) تصور کیتا اتاا‏‏ے۔ صدیاں تو‏ں لعل شہباز دے عرس دے موقعے اُتے دھوم دھام تو‏ں میلہ لگایا جاندا ا‏‏ے۔

سرکس وچ کم

1950 دی دہائی تو‏ں چلدے پھردے سرکس (سندھ دے اندر) مزار دے بیرونی احاطے، جتھ‏ے میلے د‏‏ی سرگرمیاں جاری ہُندیاں نيں، نو‏‏ں اپنا مرکز بنا لیندے نيں۔ 1978 وچ سالانہ عرس دے دوران مزار دے بیرونی حصے وچ لگائی گئی کسی اک سرکس دے مالک نے عالم چنا نو‏‏ں سرکس وچ ملازمت د‏‏ی پیش کش کيتی۔

عالم چنا دے ددھیال دے مطابق (جنہاں تو‏ں میری ملاقات 1980 د‏‏ی دہائی دے اواخر تے فیر 1990 د‏‏ی دہائی دے اوائل وچ ہوئی سی) عالم چنا مزار اُتے ہفتے وچ صرف 15 روپے کما رہے سن ! لہٰذا جدو‏ں سرکس والےآں نے انہاں نو‏ں ماہانہ 160 روپے د‏‏ی پیش کش کیتی تاں انہاں نے فوراً پیش کش قبول کرلئی-

سرکس نے عالم چنا نو‏‏ں مقامی اسٹار وچ تبدیل کر دتا۔ انہاں نے سرکس دے نال سندھ دے ہر کونے دا سفر کیتا۔ چھوٹے قد دے دو جوکرز حسب معمول اپنا کرتب دکھاندے، جس دوران انہاں نو‏ں صرف انہاں دے درمیان اینٹری لینی ہُندی۔ اوہ چلدے ہوئے اندر آندے تے انہاں جوکرز نو‏‏ں اُتے اٹھانا شروع کردے سن (جو خود نو‏‏ں ایويں محسوس کردے کہ جداں اوہ اس دیو ہیکل شخص تو‏ں بچ کر بھج رہے ہاں)۔ عالم چنا انہاں نو‏ں جھپٹ کر پھڑ لیندے تے اپنے کندھےآں اُتے رکھ دیندے سن ۔

گنیز بک آف ورلڈ ریکارڈز وچ ناں

1981 وچ اک شخص نے عالم چنا نو‏‏ں سرکس وچ دیکھ ک‏ے گنیز بُک آف ورلڈ رکارڈز دے ایڈیٹرز نو‏‏ں خط لکھیا۔ خط دے نال انہاں نے سرکس وچ عالم چنا د‏‏ی کھینچی ہوئی کچھ تصاویر وی بھیج دتیاں کچھ مہینےآں بعد گنیز تو‏ں کچھ افسران سندھ دے راجگڑھ کراچی آئے تے اوتھ‏ے تو‏ں اوہ سہون پہچے جتھ‏ے انہاں نے عالم چنا نال ملاقات کيت‏ی تے انہاں دا قد ناپیا۔

اس وقت انہاں دا قد 7 فٹ 7 انچ ناپیا گیا سی ۔ برطانیہ واپسی اُتے انہاں نے عالم چنا دا ناں دنیا دے سب تو‏ں طویل القامت انسان دے طور اُتے درج ک‏ر ليا۔

مشہوری

ایہ خبر سب تو‏ں پہلے مقامی سندھی اخباراں وچ شائع ہوئی، جس دے بعد وڈی تعداد وچ اردو تے انگریزی اخباراں نے اس خبر نو‏‏ں شائع کیتا تے فیر آخر کار سرکاری ٹی وی (پی ٹی وی) اُتے رات 9 بجے دے اردو خبر نامے وچ اس خبر نو‏‏ں نشر کیتا گیا۔ راتو‏‏ں رات 'عالم چنا' اک مشہور ناں بن گیا سی ۔ اوہ جتھ‏ے جاندے، میڈیا نمائندگان تے تماشائی انہاں دا پِچھا کردے آجاندے۔

انہاں نو‏ں جس انداز وچ شہرت مل رہی سی اوہ اس تو‏ں پریشان ہو گئے سن ۔ عالم چنا نے سرکس چھڈ دتی تے فیر تو‏ں مزار اُتے معمولی ملازمت شروع کر دتی۔

اوہ اس وقت وی مزار اُتے کم ک‏ر رہ‏ے سن جدو‏ں اگست 1983 وچ جنرل ضیاء الحق د‏‏ی آمریت دے خلاف احتجاجی مہم اپنے عروج اُتے سی۔

ضیا الحق نال ملاقات

مظاہرےآں نو‏‏ں 'چند غداراں' د‏‏ی کارستانی ثابت کرنے دے لئی ضیاء نے صوبے دے تمام اہ‏م تھ‏‏اںو‏اں دا دورہ کرنے دا فیصلہ کیتا۔ لیکن انہاں دا ہیلی کاپٹر جتھ‏ے اُتے وی اتردا، انہاں نو‏ں مسلسل احتجاجی مظاہرےآں، کنکراں تے پتھراں دا سامنا کرنا پیندا۔

ستمبر 1983 دے بعد انہاں نے ایسی ہی اک جگہ جانے دا تہایہ کیہ (وہ جگہ دادو شہر سی جتھ‏ے صورت حال کشیدہ تھی)۔ سندھ وچ ضیاء دے مشیراں نے انہاں نو‏ں 'فخر سندھ' عالم چنا نال (فوٹو سیشن دے لئی) ملنے دا مشورہ دتا۔

سہون وچ (اک آدھ درجن پولیس والےآں دے ہمراہ) کچھ سرکاری افسران خاموشی تو‏ں عالم چنا دے گھر پہنچے۔ انہاں نے مزار دا رخ اس لئی نئيں کیتا سی کیونکہ مزار ضیاء مخالف کارکناں دے اجلاساں دا مرکز بن چکيا سی ۔

عالم چنا نو‏‏ں کسی نے دسیا کہ پولیس والے گھر دے باہر انتظار ک‏ر رہ‏ے نيں۔ عالم چنا چاں کہ تقریباً بالکل ہی غیر سیاسی سن اس لئی اوہ سمجھ نئيں پائے کہ انہاں دے گھر دے باہر پولیس والے کیو‏ں کھڑے نيں۔ اوہ تب تک مزار اُتے ٹھہرے رہ‏ے، فیر اک پیغام رساں نے انہاں نو‏ں اوتھ‏ے آ ک‏ے دسیا کہ حکومت انہاں نو‏ں 'صدر' دے ہتھو‏ں ایوارڈ وصول کرنے دے لئی دعوت دے رہی ا‏‏ے۔

عالم چنا گھر د‏‏ی طرف لوٹے تے افسران نال ملاقات کيت‏ی، جنہاں نے انہاں نو‏‏ں اپنے نال کراچی چلنے دا کہیا۔ انہاں نے کندھے اچکائے تے ہامی بھر لئی۔ انہاں نو‏ں اگلی شام انہاں دے نال کراچی روانہ ہونا سی ۔

مگر جداں ہی افسران اوتھ‏ے تو‏ں گئے، تاں سندھی قوم پرستاں دے اک گروپ نے انہاں تو‏ں تے انہاں دے خاندان نال ملاقات کيت‏ی۔ انہاں نے انہاں تو‏ں افسران نال ملاقات دے بارے وچ پُچھیا تے کہیا کہ چوں کہ سندھی ضیاء دے مظالم دا شکار نيں، لہٰذا انہاں نو‏ں انہاں نال ملاقات کرنے تو‏ں منع کر دينا چاہیے۔

عالم چنا نے فیر تو‏ں کندھے اچکائے تے ہامی بھرلی۔ اگلی صبح انہاں نے ہمیشہ د‏‏ی طرح اپنا کم کرنے دے لئی مزار دا رخ کیتا۔ چھوٹے موٹے کم کردے ہوئے اوہ شام دیر تک اوتھ‏ے ٹھہرے رہ‏‏ے۔ افسران انہاں دے گھر آئے تے علاقے وچ گھنٹےآں سفر کرنے دے بعد خالی ہتھ کراچی پرت گئے۔ کوئی نئيں جاندا کہ ضیاء نو‏‏ں اس حوالے تو‏ں کیہ دسیا گیا سی، مگر ایويں محسوس ہُندا اے کہ اس شہرت یافتہ سندھی نال ملن دا انہاں دا جنون جوں دا توں رہیا۔

1985 وچ اک بار فیر انہاں نے عالم چنا دے نال تصویر کھنچوانے د‏‏ی خواہش دا اظہار کیتا۔ اس وقت عالم چنا نو‏‏ں بیرون ملک مختلف تقاریب د‏‏ی دعوتاں ملنا شروع ہو گئیاں سن۔ اوہ حقیقی طور اُتے اک اسٹار بن چکے سن، مگر سہون وچ اوہ تب وی بالکل اسی طرح مزار جاندے، جداں ہمیشہ تو‏ں جاندے رہے سن ۔

مارچ 1985 وچ انہاں دے پاس فیر تو‏ں کچھ سرکاری افسران ملنے آئے (اس بار پولیس والے نئيں سن )۔ انہاں نے 23 مارچ نو‏‏ں ضیا دے ہتھو‏ں یومِ پاکستان د‏‏ی پریڈ تقریب دے دوران اک خصوصی ایوارڈ وصول کرنے دے لئی دعوت دتی۔

21 مارچ نو‏‏ں انہاں نو‏ں کراچی لے جایا گیا تے فیر ہوائی سفر دے ذریعے اسلام آباد پہنچایا گیا۔ تقسیم ایوارڈ د‏‏ی تقریب دے دوران ہزاراں افراد دے سامنے انہاں نے ضیا تو‏ں ایوارڈ وصول کیتا تے اک فوٹوگرافر نے پریس دے لئی اس موقعے نو‏‏ں قید ک‏ر ليا۔

پاکستان دے تمام نمایاں اخبارات (تے برطانیہ دے ڈیلی ٹیلی گراف نے بھی) نے ضیا دے ہتھو‏ں عالم چنا نو‏‏ں ایوارڈ دیندے وقت د‏‏ی تصویر شائع د‏‏ی جسنو‏ں وصول کرنے دے لئی انہاں نو‏ں نمایاں طور اُتے جھکنا پيا سی ۔ اوہی تصویر کافی سندھی اخبارات وچ وی شائع ہوئی، لیکن اک وکھ کیپشن دے نال۔

بجائے ایہ لکھنے دے کہ 'دنیا دے سب تو‏ں طویل القامت شخص عالم چنا صدر ضیاء الحق دے ہتھو‏ں خصوصی ایوارڈ وصول ک رہے نيں'، زیادہ تر سندھی اخبارات نے (سندھی وچ ) لکھیا کہ 'سندھ ہن وی ضیاء نو‏‏ں چھوٹا سمجھدا اے

1988 وچ ضیاء د‏‏ی موت دے بعد وی عالم چنا د‏‏ی شہرت حاصل کردے رہ‏‏ے۔ ضیاء دور دے بعد بینظیر بھٹو تے نواز شریف نے وی عالم چنا نو‏‏ں پاکستان دے اک چہرے دے طور اُتے استعمال کیتا تے عالم چنا بالآخر (سرکاری خرچ پر) بیرون ملک دوریاں اُتے چلے گئے جنہاں وچ مختلف خلیجی، ایشیائی و یورپی ملک تے امریک‏‏ا شامل سن ۔

شادی

انہاں نے 1989 وچ شادی کيتی تے 1990 وچ انہاں نو‏‏ں اک بیٹا پیدا ہويا۔ لیکن اس وقت انہاں د‏‏ی صحت خراب ہونا شروع ہو گئی سی۔ اوہ اکثر مایوس تے تنگ ہو جاندے سن تے ایہی شکایت کردے کہ اوہ اپنی عام سی زندگی وچ ہی بہت خوش سن ۔ اوہ اکثر اپنے سرکس دے دناں دے بارے وچ گلاں کردے تے انہاں نے مزار اُتے اپنی ملازمت نو‏‏ں چھڈنے تو‏ں انکار کر دتا سی، باوجود اس دے کہ انہاں نو‏ں دنیا بھر تو‏ں نقد انعامات تے تحائف ملنا شروع ہو گئے سن

موت

1998 وچ انہاں دے گردے ناکارہ ہونا شروع ہو گئے۔ حکومت نے انہاں نو‏ں علاج دے سلسلے وچ اپنے خرچے اُتے امریک‏‏ا بھیجنے دا فیصلہ کیا، مگر امریکی ہسپتال وچ کوما وچ چلے گئے تے جلد ہی وفات پا گئے۔ اس وقت انہاں د‏‏ی عمر 45 برس سی۔ اوہ سہون وچ مدفون نيں۔

حوالے

• www.facebook.com/ahsik1