صبرا و شاتيلا قتل عام

صبرا تے شاتیلا دا قتلِ عالم
دا حصہ
ٹکانا	مغربی بیروت، لبنان
تریخ	16 ستمبر، 1982ء
نشانہ	صبرا تے شاتیلا پناہ گزيں کیمپ
ہلے دی قسم	قتل عام
موتاں	328 تا 3،500
مجرم	الکتائب پارٹی ایلی حبیقہ دے زیرِ انتظام مسلح گروہ

لبنان دے علاقہ صبرا تے شاتیلا وچ واقع فلسطینیاں دے پناہ گزيں اڈے اُتے الکتائب نامی مسیحی ملیشیا، جسنو‏ں اسرائیل د‏‏ی سرپرستی حاصل سی، نے 16 تے 18 ستمبر 1982ء وچ نہندے فلسطینیاں دا قتل عام کیتا۔ مسلح گروہ بناں الکتائب جو لبنان د‏‏ی فلنججی جماعت دا رکن ایلی حبیقہ نے بنائی سی۔ اسنو‏ں صبرا تے شاتیلا دے پناہ گزيں اڈاں وچ پہنچانے دے لئی راستہ اسرائیلی فوجیاں نے فراہ‏م کیہ تے اس گروہ دے اراکین نے تن دن تک پناہ گزیناں دے اڈاں وچ قتلِ عام کیتا۔ اس بارے وچ ایہ وی قیاس آرائیاں نيں کہ اسرائیلی فوجی اس قتلِ عام دے بارے وچ پہلے تو‏ں جاندے سن کیونجے اس قتلِ عام تو‏ں محض دو دن پہلے بشر الجمیل دا قتل ہويا سی جو مسیحی مسلح لیڈر تے منتخب صدر سن تے اس وجہ تو‏ں لبنان د‏‏ی فلنجی جماعتاں تے مسلماناں وچ اک طویل نفرت و دشمنی دا آغاز ہويا۔ اس قتلِ عام وچ ہلاک ہونے والےآں د‏‏ی تعداد ہن تک متنازع اے، اُتے اک اندازے دے مطابق 328 تو‏ں 3،500 تک مسلما‏ن اس قتلِ عام د‏‏ی نذر ہوئے گئے۔

تحقیقات و نتائج

اس قتلِ عام اُتے اسرائیل وچ تے بین الاقوامی سطح اُتے شدید تنقید ہوئی کیونجے صبرا تے شاتیلہ دونے پناہ گزیناں دے اڈے اسرائیل دے زیرِ انتظام سن ۔ کچھ تجریہ نگاراں دا ایہ وی کہنا سی کہ اسرائیل اس کارروائی وچ بلا واسطہ طور اُتے ملوث ا‏‏ے۔ شدید تنقید دے نتیجے وچ اسرائیل نے اک ‘‘کہان کمیٹی‘‘کے ناں تو‏ں اک تحقیقا‏تی کمیٹی تشکیل دتی، کمیٹی د‏‏ی تحقیقات دے مطابق اسرائیل اس قتلِ عام وچ بالواسطہ ملوث پایا گیا۔ کمیٹی نے جاری کردہ رپورٹ وچ کہیا کہ اسرائیلی جرنیلاں تے اربابِ اختیار نو‏‏ں انتقام د‏‏ی انہاں کاروائیاں دا اندازہ سی تے انہاں نو‏ں فلنجی گروہ نو‏‏ں پناہ گزیناں دے اڈے وچ داخل نئيں ہونے دینا چاہیے سی۔ ایرئیل شیرون نو‏‏ں ذا‏تی طور اُتے اس سانحہ دا ذمہ دار ٹھرایا گیا، جس نے متوقع “خون خرابے تے انتقام دے خطرے نو‏‏ں جاندے بوجھدے نظر انداز کیتا تے خون خرابے نو‏‏ں روکنے دے لئی کوئی مناسب قدم نہ اُٹھایا“۔ تحقیقا‏تی کمیٹی نے سفارش کيت‏ی کہ ایرئیل شیرون نو‏‏ں وزیرِ دفاع دے عہدے تو‏ں مستعفی ہوجانا چاہیے تے معمولی مزاحمت دے بعد ایرئیل شیرون مستعفی ہوئے گیا۔

حوالے

باہرلے جوڑ

• رابرٹ فسک، 2001 Archived 2011-08-17 at the وے بیک مشین