سید محمد بن سید دلدار علی نقوی
| کوائف | |
|---|---|
| مکمل نام | سید محمد بن سید دلدار علی نقوی |
| لقب/کنیت | سلطان العلماء، رضوان مآب |
| نسب | نقوی سادات |
| تاریخ ولادت | 17 صفر 1199 ھ |
| آبائی شہر | لکھنؤ |
| تاریخ وفات | 22 ربیع الاول 1286 ھ |
| مدفن | ہندوستان، لکھنؤ (امام باڑاغفران مآب) |
| نامور اقرباء | سید دلدار علی نقوی ، سید حسین علیین، |
| علمی معلومات | |
| اساتذہ | آیت اللہ سید دلدار علی نقوی (غفران مآب) |
| شاگرد | مشرف علی، سید محمد … |
| اجازہ اجتہاد از | آیت اللہ سید دلدار علی |
| تالیفات | البوارق الموبقہ، سیف ماسح، اصل الاصول، طعن الرماح … |
| خدمات | |
سید محمد بن دلدار علی نقوی (متوفی 1274 ھ) سلطان العلماء تے رضوان مآب دے لقب توں جانے جاندے سن ۔ آپ صاحب اجتہاد سن ۔ تالیفات وچ تحفۂ اثنا عشریہ دے بعض ابواب دے مدلل جوابات سمیت 24 دے قریب آثار چھڈے۔ 1274 ھ وچ فوت ہوئے تے لکھنؤ وچ اپنے والد دے تعمیر کيتے ہوئے امام باڑے وچ دفن ہوئے۔
تعارف
سودھوآپ دے والد دا نام سید دلدار علی نقوی سی جو امام علی نقی دے بیٹے تے امام حسن عسکری دے بھائی جعفر کذاب دی اولاد توں سن ۔ آپ دا خاندان نواب تے شجاع افراد وچوں گنا جاندا سی ۔ آپ دے اجداد وچ نجم الدین سب توں پہلے ایران دے شہر سبزوار توں ہندوستان آئے تے جای عیش نامی جگہ اُتے قیام کیتا جو لکھنؤ دے قریب واقع اے۔[۱]
بزرگانہاں وچوں سید زکریا نے تباک پور یا پتاک پور نوں اپنے قبضے وچ لیا تو اس دا نام اپنے جد نصیر الدین دے نام دی مناسبت توں نصیر آباد رکھ دتا۔ اسی مناسبت توں اس خاندان دی علمی شخصیتاں وچ نصیر آبادی لکھیا جاندا اے۔
ولادت:
- سید محمد بن دلدار علی نقوی دی ولادت 1199 ھ دے ماہ صفر دی 17 تاریخ نوں لکھنؤ وچ ہوئی۔ تعلیم و تربیت والد دے زیر سایہ ہوئی۔ سید دلدار علی نقوی نوں خواب وچ امام زمانہ دی زیارت ہوئی تو امام نے سید دلدار علی توں کہیا: اسيں نے تواڈے بیٹے نوں اپنی حضانت وچ لیا اے۔[۲]
تعلیم:
- سید محمد بن سید دلدار نقوی نے علوم عقلیہ و نقلیہ اپنے والد سید دلدار علی توں حاصل کيتے۔ 19 سال دی عمر وچ آپ دے والد نے آپ دے لئی اجازہ تحریر کیتا اگرچہ فضل و کمال دی منزلاں آپ ابتدائے جوانی وچ طے کر چدے سن ۔ ایہ اجازہ 1218 ھ وچ آپ دے والد نے تحریر کیتا۔[۳]
اولاد:
- سید محمد باقر (متولد 1234 ھ): بادشاہ دی طرف توں عدالت دیوان عشری دے عہدے اُتے فائز رہے تے منصف الدولہ تے شریف الملک دا لقب پایا۔ تشیید مبانی الایمان نامی کتاب مولوی حیدر علی فیض آبادی دی کتاب ازالۃ العین دے رد وچ لکھی۔[۴] تے ہور رسائل تصنیف کيتے۔[۵]
- سید صادق: ایہ فرزند عین جوانی وچ 4 رجب 1258 ھ نوں فوت ہوئے۔ انہاں دی معروف ترین تالیف تائید المسلمین در رد نصاری وہور رسائل نيں۔[۶]
- سید مرتضی ملقب خلاصہ العلما: عالم جلیل سن جنہاں نے علوم دینی اپنے والد تے بھائی سید صادق توں حاصل کيتے تے درجۂ اجتہاد اُتے فائز ہوئے۔ 17 رمضان 1276 ھ نوں والد دی زندگی وچ فوت ہوئے۔
- سید عبد اللہ : خلاصہ الاعمال (اس علاقے توں متعلق عورتاں دی عبادات دے متعلق رسالہ تحریر کیتا، عربی وچ غلات دے رد وچ اک نا تمام رسالہ تے ادعیہ دے موضوع وچ سبیل النجاۃ تالیف کیتا۔[۷]
- سید بندہ حسین
- سید علی اکبر
- سید علی محمد
- سید غلام حسین
- سید محمد علی
وفات: 22 ربیع الاول 1284 ہجری قمری، جمعرات دی رات دے آخری پہر، آپ دی وفات ذکر کيتی جاندی اے۔ دوپہر دے وقت تشیع جنازہ دے بعد آپ نوں غفران مآب دی امام بارگاہ وچ دفن کیتا گیا۔[۸]
تالیفات
سودھوسید محمد بن سید دلدار علی نقوی نے مجموعی طور اُتے 24 دے قریب آثار چھڈے مثلا:
- البوارق الموبقہ: تحفہ اثنا عشریہ دے باب امامت دا جواب اے۔
- سیف ماسح: وضو وچ پااں دے مسح دے اثبات وچ لکھیا جو بادشاہ عالمگیر دے استاد عبد العزیز ماضی دا جواب اے۔
- مولوی حمد اللہ دی شرح سُلم اُتے حواشی۔
- اصل الاصول: سید دلدار دے شاگرد میر مرتضی دے جواب وچ لکھیا جس نے اخباریت دی طرف رجحان دی بنا اُتے اساس الاصول اُتے اعتراضات کيتے سن ۔
- سید علی طباطبائی دی شرح الصغیر دے فقہی مسائل وچ متفرع حواشی۔ ایہ تمام کتاباں سید دلدار علی نقوی (متوفا ۱۲۳۵ ھ) دی زندگی وچ لکھياں یعنی ۳۶ سال دی کم عمر دی تصنیفات نيں۔
- صمصام قاطع: مخالفین دے مذہب دے رد تے انہاں دی اہل بیت توں دشمنی دے اثبات دے بیان لکھی ہور اس وچ تعزیہ تے ضریح سید الشہدا دی شبیہ دے جواز دا بیان اے ۔
- طعن الرماح: فدک تے قرطاس دے قصے دے متعلق لکھی اے جو تحفہ اثنا عشریہ دے بعض مطاعن دا جواب اے۔
- متعہ دے جواز وچ رسالہ
- ضربت حیدریہ[۹]: اپنے معاصرین دی کتاب شوکت عمریہ دا جواب اے۔ ایہ کتاب نظیر نئيں رکھدی اے۔
- ثمرۃ الخلافۃ
- شرح زبدۃ الاصول: اصول فقہ وچ شیخ بہاء الدین دی تالیف کيتی شرح لیکن نا مکمل اے۔
- .......۔[۱۰]
شاگرد
سودھو- سید محمد
- مرزا محمد فیض آبادی
- مولوی مشرف علی
- سید باقر شاہ بخاری
- سید دیدار جہان
مرزا محمد مہدی لکھنوی کشمیری نے نجوم السما وچ انہاں دے علاوہ چند تے افراد دے نام وی شاگرداں وچ ذکر کيتے نيں۔[۱۱]
حوالے
سودھو- ↑ محسن امین عاملی، اعیان الشیعہ6/425۔
- ↑ سید احمد لکھنوی، ورثۃ الانبیاء، ص 57، مؤسسہ کتاب شناسی شیعہ قم۔
- ↑ سید مہدی بن نجف عظیم آبادی، تذکرۃ العلما،ص 330/331، مؤسسہ کتاب شناسی شیعہ قم۔
- ↑ بزرگ تہرانی ،الذریعہ الی لکھتاں الشیعہ، 4/192/957، دار الاضواء بیروت لبنان۔
- ↑ سید مہدی بن نجف عظیم آبادی، تذکرۃ العلماء، 343۔
- ↑ سید مہدی بن نجف عظیم آبادی، تذکرۃ العلماء، 343۔
- ↑ سید مہدی بن نجف عظیم آبادی، تذکرۃ العلماء، 343۔
- ↑ مرزا مہدی لکھنوی، نجوم السما ۱/۲۷۵،۲۷۶، مکتبہ بصیرتی قم۔
- ↑ ضربۃ الحیدریۃ لکسر الشوکۃ العمریہ ....
- ↑ سید مہدی بن نجف، تذکرۃ العلما، 334تا338۔
- ↑ مرزا ،مہدی لکھنوی،نجوم السما،۱/۲۸۰،۲۸۱
مآخذ
سودھو- بزرگ تہرانی ،الذریعہ الی لکھتاں الشیعہ،دار الاضواء بیروت لبنان۔
- محسن امین عاملی ،اعیان الشیعہ،دار التعارف للمطبوعات - بيروت - لبنان
- سید احمد لکھنوی،ورثۃ الانبیاء،مؤسسہ کتابشناسی شیعہ قم۔
- سید مہدی بن نجف عظیم آبادی، تذکرۃ العلما، مؤسسہ کتابشناسی شیعہ قم۔
- مرزا مہدی لکھنوی کشمیری،نجوم السما ،مکتبہ بصیرتی قم ۔