سرداب غیبت

سرداب غیبت اس مقام نو‏ں کہیا جاندا اے جو عراق دے شہر سامرا وچ روضۂ امام علی نقی تے امام حسن عسکری (حرم عسکریین) دے شمال غرب وچ موجود اے ۔ اس مقام دے متعلق کہندے نيں کہ ایہ جگہ گرمی دے موسم وچ امام علی نقی تے امام حسن عسکری دے رہنے تے عبادت کرنے دی جگہ سی ۔روایات دے مطابق امام مہدی نو‏ں انہاں دے والد دے زمانے وچ تے انہاں دے بعد اس جگہ دیکھیا گیا ۔اسی وجہ تو‏ں اسنو‏ں سرداب غیبت دا نام دتا گیا۔

بعض اہل سنت مؤلفین ادعا کردے نيں کہ شیعہ معتقد نيں کہ مہدی پیدائش دے بعد اسی تہہ خانہ وچ مخفی ہوئے تے اسی جگہ تو‏ں انہاں دی غیبت دا دور شروع ہويا تے غیبت دے زمانے وچ وی اسی جگہ رہندے نيں ہور اسی تہہ خانے تو‏ں اوہ ظہور کرے گا لیکن شیعہ دے مآخذاں وچ ایسا اعتقاد مذکور نئيں اے ۔

فائل:سرداب غیبت.jpg

سرداب غیبت

تاریخچہ

سرداب وچ امام زمانہ دی غیبت تو‏ں متعلق خبر دا قدیمی ترین مآخذ بلخی (موت:٦۵۸ق) دا قول مذکور اے۔لیکن اس نے اس دے نقل دا مآخذ ذکر نئيں کیتا ۔زیادہ احتمال ایہ اے کہ علمائے اہل سنت وچو‏ں ذہبی(۷۴۸ق) نے لکھیا : فرزند امام حسن عسکری(ع) نو سال دی عمر یا اس تو‏ں کم سن وچ سال۲٦۵ق. نو‏ں غائب ہويا، اس زمانے وچ اوہ سامرا دی سرداب وچ داخل ہويا پھر اس دے بعد اسنو‏ں دیکھیا نئيں گیا ۔ذہبی نے عام لوگاں دے امامیہ دے بارھواں امام دے سرداب وچ غائب ہونے دے اعتقاد دی بنا اُتے اس خبر نو‏ں نقل کیتا اے ۔ ایہ عقیده پنجويں صدی دے بعد شائع ہويا تے اسکے بعد ابن خلدون ورگے اہل سنت دے بعض دانشمنداں دے توسط تو‏ں شائع ہويا.

پہلی مرتبہ خلفائے عباسی وچو‏ں الناصر لدین الله دے توسط تو‏ں اس سرداب وچ مرمت دا کم انجام پایا تے ایتھ‏ے منصوب کتبے اُتے شیعاں دے بارہ آئمہ دے اسما تحریر لکھوائے ۔

محل وقوع

فائل:ورودی سرداب غیبت.jpg

سرداب وچ داخلے دا منظر

ایہ سرادب حرم عسکریین(ع) دے صحن دی مغرب دی طرف سمت شمال وچ واقع اے تے طول تاریخ وچ ایتھ‏ے کئی مرتبہ تعمیرات دا کم ہويا بلکہ حرم عسکریین(ع) دی تعمیر و مرمت دے موقع اُتے اس وچ ہمیشہ ایتھ‏ے تعمرات ہوئیاں ۔گذشتہ زمانے وچ حضرت نرجس خاتون دے مرقد دے پاس تو‏ں سرداب نو‏ں جاندے سن ایہ صورت حال سال ۱۲۰۲ ق. تک باقی رہی ۔ مذکورہ سن وچ احمد خان دنبلی نے سرداب وچ جانے دے لئی اک جدا راستہ شمال دی طرف تو‏ں بنوایا ،روضۂ عسکریین تو‏ں جانے والے راستے نو‏ں بند کروایا تے سرداب دا اک علیحدہ صحن بنوایا جس دا طول و عرض ٦۰ میٹر تے ۲۰ میٹر سی ۔

بہرحال ایہ سرداب طول تاریخ وچ اس قدر لوگاں دے درمیان اک قابل اہمیت دے طور اُتے مورد توجہ رہی کہ ہنرمنداں نے آئینہ بندی تے قیمتی و نفیس لکڑی دے ذریعے آراستہ و پیراستہ کیتا کہ جس دے آثار دوران عباسیاں دی خلافت تک باقی رہے ۔

کھوہ

تہہ خانے وچ موجود چھوٹے جہے کمرے دے اک کونے وچ کنواں(کھوہ) موجود اے کہ جس دے متعلق شیعہ معتبر منابع وچ کنواں یا امام مہدی دے مقام غیبت دے طور اُتے کسی قسم دا کوئی اشارہ موجود نئيں اے تے نہ ہی شیعہ بزرگ علما اس دے متعلق کوئی اعتقاد رکھدے نيں ۔

اس مقام اُتے امام علی نقی تے امام عسکری دے وضو کرنے دا اک حوض موجود سی تے شیعہ زائرین اس مقام تو‏ں بطور تبرک اس جگہ مٹی اٹھاندے سن جو آہستہ آہستہ گہرا ہوندا گیا ایہی مقام بعد وچ غیبت دے کنواں دے نام تو‏ں معروف ہو گیا ۔

محدث نوری صاحب مستدرک کہندے نيں : ایتھ‏ے موجود خدّام نے اپنے ذاتی مادی تے دنیاوی مقاصد دے تحت اس خرافہ نو‏ں رواج دتا تے اس مقام نو‏ں چاہ غیبت دے نام تو‏ں معروف کیتا ۔ اوہ خادمین ایتھ‏ے آنے والے زائرین تو‏ں پیسے لے کے اس جگہ دی خاک انہاں نو‏ں دیندے ۔

شیخ العراقین نے اس نادرست اقدام نو‏ں روکنے دے لئی اس کنواں نو‏ں پر کروا کے بند کردتا تے اسدے دروازے نو‏ں بند کر دتا لیکن خدام نے بعد وچ پھر اسنو‏ں کھول دتا ۔

بم باری

۱۳۸۴شمسی دی سوم اسفند(بمطابق 22 فروری2006 عیسوی) تے ۱۳۸٦شمسی دی ۲۳ خرداد(بمطابق 13 جون2007عیسوی) نو‏ں ایتھ‏ے بم باری کيتی گئی جس دے نتیجے وچ سرداب دا اک حصہ منہدم ہو گیا ۔

اہل سنت دے نزدیک سرداب

اہل سنت دے بعض مؤلفین شیعاں دی طرف نسبت دیندے نيں :شیعہ معتقد نيں کہ مہدی موعود اس سرداب وچ پنہاں اے اسی مقام تو‏ں ظہور کرے گا ہور گھڑسواراں دی اک جماعت ایتھ‏ے کھڑے نيں تے مہدی دے باہر آنے دے منتظر نيں ۔

علامہ سید مرتضی عسکری اس سرداب غیبت دے متعلق کہندے نيں : مصری عالم دین شیخ محمود ابوریہ کہ جو کتاب عبدالله سبا دے مطالعے دے بعد شیعہ ہويا تو اس نے مینو‏ں مصر تو‏ں خط وچ لکھیا :تسیں شیعہ حضرات ہر جمعہ دے عصر دے وقت گھوڑےآں اُتے سوار ہتھواں وچ شمشیر سونتے ہوئے سرداب غیبت دے دروازے دے سامنے کھڑے ہوندے ہوئے کہندے ہوئے : یابن الحسن! ظہور کرو تے خروج کرو۔ميں نے اس دے جواب وچ لکھیا : میں بغداد وچ پیدا ہويا ہاں تے اک مدت تک سامرا وچ مقیم رہیا ہاں ميں نے تو اوتھ‏ے ایسی کوئی چیز نئيں دیکھی ۔ایسی کوئی گل سچائی اُتے مبنی نئيں اے ۔

آیت اللہ لطف اللہ صافی گلپائگانی ہور اسدے بارے وچ لکھدے نيں ؛ایہ افتراپردازی تے بہتان ابن خلدون تے ابن حجر ورگے اہل سنت دی جانب تو‏ں جعل کردہ نيں تے شیعہ دشمنی ،اہل بیت تو‏ں انحراف بنی امیہ تے خاندان رسالت دی طرف جھکاؤ دی بنیاد اُتے نيں .ایہ تے انہاں دے بعد آنے والے مصنفین شیعہ کتب تو‏ں انہاں دے عقائد تے شیعہ نظریات بیان کرنے دی بجائے جعل تے افترا پرادازی دا سہارا لیندے نيں یا اپنے تو‏ں پہلے مؤلفین دی دروغگوئیاں نو‏ں شیعاں دی نسبت ملاک تے معیار قرار دیندے نيں اس طرح خود تے دوسریاں نو‏ں گمراہ کردے نيں ۔

شیعاں وچ کسی نے وی ایہ نئيں کہیا :امام مہدی سامرا دی سرداب وچ غائب اے بلکہ تمام شیعہ تالیفات تے کتب اس واقعے دی تکذیب کردیاں نيں ۔

بلکہ شیعہ اعتقاد رکھدے نيں کہ قیام امام زمانہ مکہ وچ کعبہ دے پاس تو‏ں ہوئے گا۔

ہور پڑھو

• غیبت صغرا
• غیبت کبرا
• مسجد سہلہ
• مسجد جمکران

منابع

• امین، سید محسن، أعیان الشیعہ، دارالتعارف، بیروت، ۱۴۰۳ق.
• مصطفیٰ قبادی، موعود، آبان ۱۳۸۷، شماره ۹۳.
• لغتنامہ دہخدا.
• علامہ مجلسی، بحارالانوار، چاپ اسلامیہ.
• نوری، میرزاحسین، کشف الأستار، نشر مؤسسہ نور، بیروت، ۱۴۰۸ق.
• تاریخ ابن خلدون، شرکت انتشارات علمی و فرہنگی، ۱۳۷۵ش.
• ابن خلدون، عبدالرحمن بن محمد، مقدمہ ابن خلدون، کوشش: مصطفیٰ شیخ مصطفیٰ، دمشق، مؤسسہ الرسالہ ناشرون، ۱۴۲۸ق/۲۰۰۷م.
• شمس الدین ذہبی، سیر اعلام النبلاء، بیروت، دارالفکر، ۱۴۱۷ق.
• حسین، جاسم، تاریخ سیاسی غیبت امام دوازدہم(عج)، ترجمہ سیدمحمدتقی آیت اللہی، تہران: امیرکبیر، ۱۳۸٦ش.
• نعمانی، محمد بن ابراہیم، الغیبہ، نشر صدوق، تہران، ۱۳۹۷ق.