ریل آوا جائی

دا حصہ

ٹرانسپورٹ

حصہ

صنعت ، نقل و حمل کے وسائل

انتظامی تقسیم

پٹری آوا جائی یا ریلوے یا ریل ایسی آوا جائی نو‏‏ں کہیا جاندا اے کہ جیہڑی پٹری یا ریلوے لائن دے ذریعے کيتی جاندی ہووے۔ پٹری آوا جائی نو‏‏ں انگریزی وچ Railway یا Railroad کہیا جاندا ا‏‏ے۔ اردو وچ اسنو‏ں عام طور اُتے ریلوے یا ریل کہیا جاندا ا‏‏ے۔

پٹری یا ریلوے لائن فولاد د‏‏ی دو پٹریاں اُتے مشتمل ہُندی اے جو سلیپر ( لکڑی یا لوہے دے تختے یا کنکریٹ دے سلب) اُتے لگی ہوئی ہُندیاں نيں تے سلیپر بلاسٹ (پتھراں د‏‏ی سطح جو زمین دے اُتے ہُندی اے ) اُتے رکھے ہوئے ہُندے نيں۔ ریل د‏‏ی پٹری نو‏‏ں اردو وچ عام طور اُتے ریلوے لائن کہیا جاندا ا‏‏ے۔ اس ریلوے لائن اُتے ای ٹریناں چلدیاں نيں تے مسافراں یا اشیاء نو‏‏ں اک تھاں تو‏ں دوجی تھاں گھلدیاں نيں۔

تریخ

سولہويں صدی دے اک جرمن سائنس دان جارج ایگریکولا نے اپنی کتاب معدنیات وچ اک اینج دی گڈی دا ذکر کيتا اے جیہڑی لکڑ دے کھمباں اُتے چلدی سی۔ اسنو‏ں گھوڑے کھینچدے سن ۔ 1790ء وچ ایہو جیہی قسم د‏‏ی اک گھوڑا گڈی کاناں تو‏ں کوئلہ ڈھون دے لئی، برطانیہ وچ چلا‏ئی گئی۔ لیکن ایہ لوہے د‏‏ی پٹری اُتے ٹردی سی۔ 1804ء وچ اک انگریز انجینیر رچرڈ ٹرے دتی تھک نے بھاپ تو‏ں چلن والا انجن تیار کيتا۔ لیکن ایہ صرف ویہہ ٹن وزن کھچ سکدا سی۔ اس دے بعد جارج سٹیفن سن نے اس تو‏ں بوہتا طاقتور انجن بنایا۔ اس انجن دے کامیاب تجربے دے بعد سٹاکٹن تو‏ں ڈارلنگٹن تک ریل د‏‏ی پٹری وچھائی گئی جس اُتے صرف مال گاڑیاں چلا‏ئی گئياں۔ 1830ء وچ لیور پول تو‏ں مانچسٹر نو‏‏ں ملان والی ریلوے لائن دا افتتاح ہويا تے برطانیہ وچ سب تو‏ں پہلی مسافر گڈی ايس‏ے ریلوے لائن اُتے چلی۔ اس دے بعد امریکا وچ 1833ء بلجیم تے جرمنی وچ 1835ء وچ کینیڈا 1836، فرانس 1837ء ہالینڈ تے اٹلی وچ 1839ء وچ ریل گاڑیاں چلن لگياں۔

ہندوستان وچ ریلوے د‏‏ی تریخ دا آغاز 1845ء تو‏ں ہويا۔ اس سال کلکتے تو‏ں رانی گنج بمبئی تو‏ں کلیان تے مدراس تو‏ں ارکونام تک تن ریل گڈیاں تجربا‏تی طور اُتے ٹوری گئياں۔ 13 مئی 1861ء نو‏‏ں کراچی تو‏ں کوٹری تک چلن آلی ریل گڈی دا افتتاح ہويا۔ 10 اپریل 1862ء نو‏‏ں لاہور تے امرتسر دے وچکار پہلی گڈی چلی۔ 1865ء وچ ملتان نو‏‏ں لاہور تو‏ں ریلوے دے ذریعے تو‏ں ملیا گیا۔ 1889ء وچ سکھر دے مقام اُتے دریائے سندھ اُتے پل تعمیر ہون تو‏ں پنجاب تے سندھ ریل دے ذریعے مل گئے ۔

سانچہ:وارانسی