ریل آوا جائی
| ||||
|---|---|---|---|---|
 |
||||
| دا حصہ | ٹرانسپورٹ | |||
| حصہ | صنعت ، نقل و حمل کے وسائل | |||
| انتظامی تقسیم | ||||
ترمیم  | ||||
پٹری آوا جائی یا ریلوے یا ریل ایسی آوا جائی نوں کہیا جاندا اے کہ جیہڑی پٹری یا ریلوے لائن دے ذریعے کيتی جاندی ہووے۔ پٹری آوا جائی نوں انگریزی وچ Railway یا Railroad کہیا جاندا اے۔ اردو وچ اسنوں عام طور اُتے ریلوے یا ریل کہیا جاندا اے۔
پٹری یا ریلوے لائن فولاد دی دو پٹریاں اُتے مشتمل ہُندی اے جو سلیپر ( لکڑی یا لوہے دے تختے یا کنکریٹ دے سلب) اُتے لگی ہوئی ہُندیاں نيں تے سلیپر بلاسٹ (پتھراں دی سطح جو زمین دے اُتے ہُندی اے ) اُتے رکھے ہوئے ہُندے نيں۔ ریل دی پٹری نوں اردو وچ عام طور اُتے ریلوے لائن کہیا جاندا اے۔ اس ریلوے لائن اُتے ای ٹریناں چلدیاں نيں تے مسافراں یا اشیاء نوں اک تھاں توں دوجی تھاں گھلدیاں نيں۔
تریخ سودھو
سولہويں صدی دے اک جرمن سائنس دان جارج ایگریکولا نے اپنی کتاب معدنیات وچ اک اینج دی گڈی دا ذکر کيتا اے جیہڑی لکڑ دے کھمباں اُتے چلدی سی۔ اسنوں گھوڑے کھینچدے سن ۔ 1790ء وچ ایہو جیہی قسم دی اک گھوڑا گڈی کاناں توں کوئلہ ڈھون دے لئی، برطانیہ وچ چلائی گئی۔ لیکن ایہ لوہے دی پٹری اُتے ٹردی سی۔ 1804ء وچ اک انگریز انجینیر رچرڈ ٹرے دتی تھک نے بھاپ توں چلن والا انجن تیار کيتا۔ لیکن ایہ صرف ویہہ ٹن وزن کھچ سکدا سی۔ اس دے بعد جارج سٹیفن سن نے اس توں بوہتا طاقتور انجن بنایا۔ اس انجن دے کامیاب تجربے دے بعد سٹاکٹن توں ڈارلنگٹن تک ریل دی پٹری وچھائی گئی جس اُتے صرف مال گاڑیاں چلائی گئياں۔ 1830ء وچ لیور پول توں مانچسٹر نوں ملان والی ریلوے لائن دا افتتاح ہويا تے برطانیہ وچ سب توں پہلی مسافر گڈی ايسے ریلوے لائن اُتے چلی۔ اس دے بعد امریکا وچ 1833ء بلجیم تے جرمنی وچ 1835ء وچ کینیڈا 1836، فرانس 1837ء ہالینڈ تے اٹلی وچ 1839ء وچ ریل گاڑیاں چلن لگياں۔
ہندوستان وچ ریلوے دی تریخ دا آغاز 1845ء توں ہويا۔ اس سال کلکتے توں رانی گنج بمبئی توں کلیان تے مدراس توں ارکونام تک تن ریل گڈیاں تجرباتی طور اُتے ٹوری گئياں۔ 13 مئی 1861ء نوں کراچی توں کوٹری تک چلن آلی ریل گڈی دا افتتاح ہويا۔ 10 اپریل 1862ء نوں لاہور تے امرتسر دے وچکار پہلی گڈی چلی۔ 1865ء وچ ملتان نوں لاہور توں ریلوے دے ذریعے توں ملیا گیا۔ 1889ء وچ سکھر دے مقام اُتے دریائے سندھ اُتے پل تعمیر ہون توں پنجاب تے سندھ ریل دے ذریعے مل گئے ۔