رخشانہ (گلوکارہ)
| رخشانہ (گلوکارہ) | |
|---|---|
| جم |
|
| وفات |
|
ترمیم  | |
محترمہ رخشانہ ( پیدائش 1319 ش ھ ( جنوری پہلی 1940)- موت: 1399ش ھ (21 دسمبر 2020 ) افغان پشتو تے فارسی بولی دی گلوکارہ سی ۔
پس منظر
سودھومسز رخشانہ ، جنہاں دا اصل ناں حمیدہ اصیل سی ، کوہدامان وچ ۱۳۱۹ شمسی ہجری وچ پیدا ہوئیاں۔ اوہ جنرل اصیل خان وزیری دی بیٹی تے اک پشتون وزیری سن۔ اس دی والدہ ، خدیجہ طرزی ، افغانستان دی آزادی دے ہیرو ، عزت مآب امیر امان اللہ خان دے دور وچ موسیقی دی استاد سن ، تے کُڑیاں نوں موسیقی سکھادیاں سن۔ مسز رخشانی دی والدہ خدیجہ موسیقی دی استاد تے درزی سن ، ہارمونیم بجاندیاں سن تے موسیقی دی دھناں توں واقف سن۔ شاید ایہ اس دی ماں دا اثر سی جس نے رخشانی نوں بچپن توں ہی شاعری تے گانے دا شوق پیدا کيتا۔
اس وقت روايتی افغان معاشرے وچ عورت دے لئی گانا آسان نئيں سی۔ رخشانی دے ہور رشتہ داراں تے خاندان نے اس دے گانے دی مخالفت کيتی ، لیکن اس نے ہمت نئيں ہاری تے اس دے والد نے اس دا نال دتا۔ رخشانی نے شروع وچ فیروزان نامی گانا گایا ، لیکن بعد وچ رخشانی دے ناں توں مشہور ہويا۔ اس نے اپنی موسیقی دا آغاز زینب توں کيتا تے اس دے بوہت سارے گانے مقبول نيں۔
محترمہ رخشانہ ۱۳۴۰ ش ھ تے ۱۳۵۰ شمسی ہجری وچ افغانستان دی مقبول تے مقبول گلوکاراں وچوں اک سن تے انہاں نے ریڈیو افغانستان اُتے 600 دے نیڑے پشتو تے 3 گانے ریکارڈ کیتے جو ریڈیو افغانستان دے آرکائیوز وچ محفوظ نيں۔ اس دی انگریزی بولی گانا دیر توں ڈی ایم عام طور اُتے انگریزی گانے ، اچیمینڈ ، عبدالقندھار وی گاندی اے۔ اس نے افغانستان دی پہلی فلم روزگاران وچ وی گایا۔
واضح رہے کہ جدوں استاد عبدالرؤف بینوا مرحوم ریڈیو افغانستان دے سربراہ سن تاں انہاں نے انہاں دا ناں رخشانی ہنری رکھیا۔ رخشانہ داؤد خان دی حکومت دے آخری دناں وچ امریکا چلی گئی تے اس دے بعد اوہ اپنی فنی کوششاں دے نال روانہ ہو گئی۔
گلوکارہ رخشانی نے اپنے پشتو گیتاں وچ پشتو شاعراں تے مرحوم شہید سیلاب دے کئی اشعار گائے نيں۔
کہیا جاندا اے کہ اک بار مصر وچ ایہ ملک افغانستان دا ثقافتی وفد نئيں سی جدوں انہاں دی اہلیہ رکسن نے کنسرٹ دتا تاں اِنّی خوشی ہوئی کہ مشہور مصری گلوکارہ ام نوں ایہ خطاب دتا گیا۔
ہارون یوسفی ، جو کہ افغان نیشنل ٹیلی ویژن دے سابق سربراہ تے اک طنز نگار نيں ، کہندے نيں کہ رخشانہ اِنّی مقبول سی کہ اس نے اپنے وقت دے تقریبا تمام سرکاری ثقافتی دوراں وچ حصہ لیا۔ محترمہ رخشانی نے تاجکستان ، ازبکستان ، چیکوسلواکیہ تے ایران دا دورہ وی کیا تے پرفارم کيتا۔
اس دے والد شاہ امان اللہ خان دے مترجم تھے تے محمد ظاہر شاہ دے دور وچ انہاں دے نیڑے رہے تے اپنی وفات تک ریٹائر نئيں ہوئے۔ رخشانہ واحد سواݨی سن جنہاں نے داؤد خان دے دورِ حکومت وچ دوبارہ اپنا نقاب اتارا ، اپنے والد دے نال سنیما گئياں تے بعد وچ انہاں دی والدہ نے وی ایسا ہی کيتا۔
مہاجرت
سودھورخشانہ افغانستان اُتے سوویت یونین دے حملے دے بعد امریکا ہجرت کرگئی تے تقریبا 40 سال تک اوتھے مقیم رہی۔
نجی زندگی
سودھورخشانہ دے چار بیٹے نيں جنہاں دا ناں حبیب ، حامد ، زبیر تے مسعود تے اک بیٹی رویا اے۔
باہرلے جوڑ
سودھو3- مصنف لطیف یادو دا فیس بک پیج۔