رجال نجاشی

رجال نجاشی

موضوع	رجال،فہرست نویسی
متن	[[s:{{{Wikisource}}}|رجال نجاشی]] ویکی ماخذ اُتے

فہرست اسماء مصنفی الشیعہ یا رجال نجاشی شیعہ علم رجال دی چار اہ‏م ترین کتاباں وچو‏ں اک اے ۔اس دے مؤلف دا نام ابوالحسین احمد بن علی بن احمد نجاشی (م۴۵۰) اے ۔اس نے اس کتاب نو‏‏ں شیعہ تالیفات دی فہرست دے عنوان تو‏ں تالیف کیتا سی تے اس کتاب وچ صرف انہاں افراد دے نام ذکر کيتے نيں کہ جنہاں دی اپنی کوئی تالیف سی ۔اس کتاب دا قدیمی ترین ہونا تے اسکے مؤلف دی اس موضوع وچ مہارت اوہدی اہمیت دا بیان گر اے ۔

مؤلف

احمد بن علی بن احمد بن عباس بن محمد بن عبد اللہ بن ابراہیم بن محمد بن عبد اللہ نجاشی ۳۷۲ ہجری نو‏‏ں کوفہ وچ پیدا ہوئے ۔ انہاں دے والد وی شیعہ محدثین تے بزرگ شخصیتاں وچو‏ں سن ۔ انہاں دی کنیت ابوالحسین، ابو العباس تے لقب نجاشی اے ۔نجاشی سال ۴۵۰ ہجری قمری وچ (سامرا دے نزدیک) مطیر آباد وچ فوت ہوئے لیکن ایہ درست معلوم نئيں ہُندا اے کیونکہ نجاشی نے خود اپنی رجال دی کتاب وچ محمد بن حسن بن حمزہ جعفری دا سن وفات 463ق ذکر کیتا اے ۔

سبب تالیف

نجاشی نے کتاب دے مقدمے وچ اس تالیف دا سبب بیان کردے ہوئے کہیا :

سید مرتضی نے اپنے مخالفین (اہل سنت) تو‏ں نقل کیتا کہ نہ آپ دے پاس پاس اسلاف نيں تے نہ آپ دی تالیفات نيں۔اگرچہ ایہ اک غیر عالمانہ ادعا اے لیکن اس دے باوجود ميں نے ارادہ کیتا اے کہ اس دا جواب دتا جائے لہذا وچ اپنی استطاعت و قدرت دے مطابق شیعہ مصنفین دی تصنیفات دی جمع آوری دی اے ۔

تاریخ تصنیف

اس کتاب دی تاریخ تألیف ۴۱۹ تا ۴۳۶ ہجری دے درمیان لوٹتی اے کیونکہ اس وچ محمد بن عبدالملک تبان دی تاریخ وفات (م۴۱۹) دی طرف اشارہ موجود اے ہور سید مرتضی (متوفا۴۳۶ق) دا ذکر کردے ہوئے نجاشی نے أطال اللہ بقاءه(اللہ انہاں نو‏ں طول عمر عطا کرے) دے جملہ استعمال کیتا اے ۔

روش تصنیف

کتاب دے ابتدا وچ عصر پیامبر(ص) یا انہاں دے نزدیک دے زمانے دے افراد ذکر کيتے پھر اسکے بعد صاحبان آثار حروف تہجی دی ترتیب دے مطابق کر کيتے ۔ترتیب وچ صرف پہلے حرف لا لحاظ کیتا گیا اے ہور باپ دے نام،...وغیرہ وچ کسی ترتیب دا لحاظ نئيں ہويا ا‏‏ے۔ گیارھواں صدی ہجری دے عالم عنایت الله قہپائی نے کتاب نو‏‏ں آسان دسترسی دی خاطر حروف تہجی دے مطابق ترتیب دتا ہور آخر وچ فوائد دا اضافہ کیتا لیکن افسوس اوہ نسخہ ہن موجود نئيں اے بلکہ اس وقت مؤلف دی ترتیب دی ہوئی کتاب ہی موجود اے ۔

نجاشی نے اس کتاب وچ اک ہزار دے وریب شیعہ مؤلین دا ذکر کیتا ۔جے کسی جگہ اہل سنت، واقفی، زیدی تے فطحی) دا ذکر آیا اے تو انہاں دے مذہب دی یاد آوری دی اے ۔ اس نے اپنے رجال وچ ۱۴۱ مقامات اُتے راویاں دے ضعف ، فساد مذہب تے انہاں دے غلط عقیدے دی بنا پران تو‏ں نقل احادیث وچ تضعیف بیان بیان کيتی اے ۔

منابع کتاب

نجاشی نے اپنے مطالب دے مستندات ذکر کردے ہوئے اپنے پاس موجود اس کتاب دا نام ذکر کیتا اے جس تو‏ں انہاں مطالب نو‏‏ں نقل کیتا اے ۔ ہور حسین بن عبیدالله غضائری، ابن نوح سیرافی، شیخ مفید و... جداں اپنے بزرگ اساتید تے علم رجال و حدیث دے ماہرین تو‏ں وی استفادہ کیتا اے ۔ہور اس کتاب دی تدوین وچ ابو عمرو کشی، محمد بن حسن بن ولید تے ابن عقده جداں بے نظیر شخصیتاں دے آثار تو‏ں وی نقل کیتا اے ۔

اہمیت و خصوصیات

• کتاب نجاشی رجال دے موضوع وچ قدیمی ترین ہونے تے نجاشی دی علم رجال وچ خصوصی مہارت دی بنا اُتے ہور رجالی کتاباں اُتے برتری رکھدی اے .
• اوہدی اہ‏م تراں خصوصیت ایہ اے کہ نجاشی نے اقوال نقل کرنے وچ موثق افراد اُتے اعتماد کیتا اے .
• جے کسی جگہ غیر موثق شخص تو‏ں نقل کرنا چاہیا تو اسنو‏ں «قال فلان» یا «ذکر فلان» تو‏ں نقل کردا اے یا شیخ مفید جداں ثقہ شخصیت دے واسطے تو‏ں نقل کردا اے ۔
• راویاں اُتے جرح و تعدیل وی بیان کيتی اے ۔

نسخۂ کتاب

• فضل بن محمد عباسی دے ہتھ دا لکھیا ہويا نسخہ کہ جو سال ۱۰۲۱ ہجری تو‏ں متعلق اے تے ایہ ابن ادریس حلی دے اصل نسخہ تو‏ں لیا گیا اے ہور سید عبدالکریم بن طاووس تے سید محمد بن سید موسوی دے ہتھ دے نسخے وی موجود نيں۔
• کتابخانۂ آستان قدس رضوی دا نسخہ سال ۹۶۷ق تو‏ں متعلق ا‏‏ے۔
• تبریز دے کتابخانے وچ سال ۹۸۱ تو‏ں متعلق نسخہ موجود اے ہور ۵۵۱ق دا وی لکھیا ہويا نسخہ موجود اے ۔

حوالے

منابع

• تہرانی، آقابزرگ، الذریعہ، بیروت، دارالاضواء.
• نجاشی، احمد بن علی، رجال النجاشی، قم، جامعہ مدرسین، ۱۴۱۶ق.
• حلی، حسن بن یوسف، خلاصۃ الاقوال، مؤسسہ نشر الفقاہہ، ۱۴۱۷ ق.
• دائرة المعارف تشیع.
• شمشیری، رحیمہ؛ جلالی، مہدی، روش نجاشی در نقد رجال، علوم حدیث، تابستان ۱۳۸۵ - شماره ۴۰.
• کتاب شناخت سیره معصومان، مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی نور.

بیرونی رابط

• مشاهده متن رجال نجاشی