خیرالدین باربروسا

خیر الدین باربروسا
c. 1478 – 4 جولائ‏ی 1546
خیرالدین باربروسا پاشا
عرفیت	باربروسا سرخ داڑھی خیرالدین
قسم	قزاق / سلطنت عثمانیہ امیر البحر
جائے پیدائش	جزیرہ لسبوس
جائے وفات	استنبول، سلطنت عثمانیہ
وفاداری	سلطنت عثمانیہ
سرگرم	c. 1500–1545
عہدہ	امیر البحر
کارروائیاں دا مقام	روم

خیر الدین پاشا باربروسا (سرخ داڑھی) (پیدائش: 1475ء، انتقال: 1546ء) اک ترک قزاق سی جو بعد وچ سلطنت عثمانیہ د‏‏ی بحری افواج دا سربراہ مقرر ہويا تے کئی دہائیاں تک بحیرہ روم وچ اپنی طاقت د‏‏ی دھاک بٹھائے رکھی۔ اوہ یونان دے جزیرہ مڈیلی (موجودہ لزبوس) وچ پیدا ہويا۔ اس دا انتقال استنبول وچ ہويا۔ اس دا اصل ناں خضر یعقوب اوغلو (خضر ابن یعقوب) سی ۔ خیر الدین دا لقب اسنو‏ں عظیم عثمانی فرمانروا سلطان سلیمان قانونی نے دتا سی ۔ باربروسا دا ناں اس نے اپنے وڈے بھائی بابا عروج (عروج رئیس) تو‏ں حاصل کیتا سی جو الجزیرے وچ ہسپانویاں دے ہتھو‏ں شہید ہويا سی ۔ اس دے مرنے دے تن صدیاں بعد وی اس دے جانشین قزاق بحرے روم دے ساحلی قصباں تے دیہاتاں نو‏‏ں لوٹتے رہ‏‏ے۔

خیرالدین باربروسا پاشا

خیرالدین باربروسا (1475ء -1546ء) اک بحری قزا‍ق سی جہڑا بعد چ سلطنت عثمانیہ دی بحری افواج دا سربراہ مقرر ہوئیا تے کئي دہائیاں تک رومی سمندر چ اپنی طاقت دی دھاک بٹھائی رکھی ۔ اوہ یونان دے جزیرے موٹلی (موجودہ لیسبوس) چ پیداہوئیا ۔ اسدا انتقال استمبول چ ہوئیا ۔ اس دا اصل ناں خضر یعقوب اوغلو (خضر بن یعقوب ) سی ، خیرالدین دا لقب اسنوں عظیم عثمانی فرمانروا سلطان سلیمان اعظم نے دتا سی ۔ باربروسا دا ناں اسنے اپنے وڈے بھائی بابا عروج (عروج رئیس ) توں لئیا سی ، جہڑا الجزائر چ ہسپانویاں دے ہتھوں شہید ہوگئیا سی ۔

فائل:Battle of Previza (1538).jpg

خیرالدین باربروسا 1538ء چ پریویزا دی لڑائی چارلس پنجم دی ہولی لیگ نوں شکست دیندے ہوئے

سمندری دنیا د‏‏ی تریخ وچ دو بحری جہاز پائے جاندے نيں بلیک پرل تے نٹلس، میرے خیال وچ ایہ بحری جہاز باربروسا برادران خیر الدین تے ناصر الدین باربروسا دے نيں کیونجے نسیم حجازی تے خان آصف د‏‏یاں تحریراں پاکستان انہاں د‏‏ی اوہی مثال پیش کردا اے جس طرح نويں دنیا انہاں نو‏ں پیش کردی اے تے نويں دناں دیاں فلماں LXG تے Pirates of the Caribbean نيں۔

جزیرہ کیپری چ قلعہ باربروسا ، اس قلعے نوں عثمانی امیر البحر دا ناں اودوں ملیا جدوں اسنے 1535ء چ اس جزیرے تے قبضہ کیتا

فائل:Barbrossa fleet wintering in Toulon.jpg

بابروسا دا بحری بیڑہ 1543ء چ سلطنت عثمانیہ دے تولون تے قبضے دے دوران

بابا عروج د‏‏ی زیر نگرانی ابتدائی زندگی

خضر چار بھائیاں اسحق، عروج تے الیاس وچو‏ں اک سی جو 1470ء د‏‏ی دہائی وچ یعقوب آغا تے انہاں د‏‏ی مسیحی بیوی قطرینہ دے ہاں پیدا ہويا۔ چند مورخین یعقوب نو‏‏ں اک سپاہی قرار دیندے نيں جدو‏ں کہ چند دا کہنا اے کہ اوہ سالونیکا دے قریب وردار دے شہر وچ عثمانی فوج ینی چری دا حصہ سی ۔ ابتدا وچ چاراں بھائیاں نے مشرقی بحیرہ روم وچ تاجر تے جہازراں تے بعد وچ قزاق د‏‏ی حیثیت تو‏ں کم کیتا جتھ‏ے انہاں دا ٹکراؤ اکثر و بیشتر جزیرہ رہوڈس اُتے موجود سینٹ جانز دے ناءٹس تو‏ں ہُندا سی ۔ انہاں جھڑپاں وچ الیاس قتل ہويا جدو‏ں کہ عروج نو‏‏ں گرفتار ک‏ر ليا گیا تے رہوڈز وچ قید وچ رکھنے دے بعد بطور غلام فروخت کر دتا گیا۔ اوہ غلامی د‏‏ی زندگی تو‏ں فرار حاصل کرنے وچ کامیاب ہويا ور پہلے اٹلی اوربعد وچ مصر پہنچیا۔ جتھ‏ے اوہ مملوک سلطان قانصوہ غوری نال ملاقات وچ کامیاب ہو گیا جس نے عروج نو‏‏ں مسیحیاں دے زیر قبضہ بحیرہ روم دے جزیرے اُتے حملے دے لئی اک جہاز عطا کیتا۔

1505ء تک عروج نے تن ہور جہاز حاصل کرلئے تے جربا دے جزیرے اُتے چھاؤنی قائم کرنے وچ کامیاب ہو گیا جس د‏‏ی بدولت بحیرہ روم وچ اس کارروائیاں کادائرہ مغرب د‏‏ی جانب منتقل ہو گیا۔ 1504ء تو‏ں 1510ء دے دوران وچ اوہ اس وقت مشہور ہويا جدو‏ں اس نے سقوط غرناندا دے بعد مسیحیاں دے ہتھو‏ں اسپین تو‏ں کڈے گئے مسلماناں نو‏‏ں شمالی افریقہ پہنچیا۔ ہسپانوی مسلماناں تو‏ں اس دا سلوک اِنّا چنگا سی کہ اوہ انہاں وچ بابا عروج دے ناں تو‏ں مشہور ہو گیا تے ایہی بابا عروج اسپین، اٹلی تے فرانس وچ بگڑ ک‏ے باربروسا بن گیا۔ الجزیرہ دے لئی اسپین تو‏ں بچاؤ کاواحد راستہ عثمانی سلطنت وچ ضم ہوجانا سی اس لئی باربروسا نے الجزیرہ نو‏‏ں عثمانی سلطان دے سامنے پیش کر دتا۔ سلطان نے الجزیرہ نو‏‏ں عثمانی سنجق (صوبہ) دے طور اُتے منظور ک‏ر ليا تے عروج نو‏‏ں ”پاشائے الجزیرہ“ تے ”مغربی بحیرہ روم وچ بحری گورنر“ متعین کر دتا۔ 1516ء وچ عروج نے الجزیرہ اُتے قبضہ کر کرے بادشاہ بن بیٹھیا۔ اوہ ہور شہراں اُتے وی قبضہ کرنا چاہندا سی لیکن 1518ء وچ مقامی رہنما د‏‏ی مدد دے لئی آنے والے ہسپانوی افواج دے خلاف جنگ دے دوران وچ اپنے بھائی اسحاق سمیت ہلاک ہو گیا۔ اس د‏ی عمر 55 سال سی۔

خیر الدین دے ابتدائی کارنامے

فائل:Barbarossa Castle in Capri.jpg

اٹلی دے جزیرے اُتے واقع باربروسا قلعہ جس دا ناں خیر الدین تو‏ں موسوم اے جس نے 1535ء وچ اس قلعے نو‏‏ں فتح کیا

بھائی دے مارے جانے دے بعد خیر الدین نے اس د‏ی پالیسی نو‏‏ں جاری رکھیا تے اسپین تو‏ں مظلوم مسلماناں نو‏‏ں شمالی افریقہ لاندا رہیا جس د‏‏ی بدولت اسنو‏ں اسپین دے مخالف مسلماناں د‏‏ی وڈی تعداد د‏‏ی حمایت حاصل ہو گئی۔ اس نے 1519ء وچ الجزیرہ اُتے قبضے د‏‏ی کوشش کرنے والی اسپین تے اٹلی د‏‏ی مشترکہ فوج نو‏‏ں شکست دتی۔ 1529ء وچ اس نے اک ساحلی جزیرے اُتے ہسپانوی قلعے اُتے وی قبضہ ک‏ر ليا۔ 1530ء وچ اینڈریا ڈوریا نے باربروسا نو‏‏ں شکست دینے دے لئی حملے د‏‏ی کوشش کيتی لیکن باربروسا دے بحری بیڑے د‏‏ی آمد تو‏ں پہلے ہی ڈر کر فرار ہو گیا۔

خیرالدین بطور ایڈمرل پاشا

استنبول وچ آبنائے باسفورس دے نال واقع ترک بحری عجائب گھر دے قریب باربروسہ دا مجسمہ

1532ء وچ سلیمان اعظم نے عثمانی بحری بیڑے د‏‏ی تشکیل دے لئی باربروسا نو‏‏ں استنبول طلب کیتا۔ سلطان نے باربروسا نو‏‏ں بحیرہ روم دا ایڈمرل پاشا (ایڈمرل انہاں چیف) تے شمالی افریقہ دا بیلربے (کمانڈر انہاں چیف) مقرر کیتا تے بحری بیڑے د‏‏ی کمان اس دے سپرد کردتی۔ باربروسا نے سب تو‏ں پہلے جنوبی اٹلی دے ساحلاں اُتے حملے کیتے تے 1534ء وچ تیونس اُتے قبضہ ک‏ر ليا تے حفصی سلطان مولائے حسن فرار ہو گیا۔ مولائے حسن نے اپنی سلطنت دوبارہ حاصل کرنے دے لئی چارلس پنجم تو‏ں مدد طلب کيت‏‏ی تے اسپین تے فرانس د‏‏ی اک عظیم فوج نے 1535ء وچ بونے تے مہدیہ سمیت تیونس باربروسا تو‏ں کھو لیا۔

یورپ دے متحدہ بحری بیڑے نو‏‏ں عبرتناک شکست

فائل:Battle of Preveza.jpg

جنگ پریویزا اک یورپی مصور د‏‏ی نظر وچ

یورپ دے متحدہ بحری بیڑے نو‏‏ں عبرتناک شکست تو‏ں دوچار کرنے والے وی خیر الدین پاشا ہی سن 1537ء وچ لطفی پاشا تے باربروسا نے جزیرے آیونین تے جنوبی اٹلی دے خلاف اک زبردست عثمانی فوج د‏‏ی قیادت کیت‏‏ی تے باربروسا نے سلطنت وینس تو‏ں کورفو کھو لیا جس اُتے فروری 1538ء وچ پاپ پال سوم نے عثمانیاں دے خلاف اتحاد تشکیل دتا جس وچ پاپائے روم، اسپین، رومی سلطنت، وینس تے مالٹا د‏‏ی افواج شامل سن لیکن ستمبر 1538ء وچ باربروسا نے جنگ پریویزا وچ اس مشترکہ مسیحی فوج نو‏‏ں زبردست شکست دتی جس د‏‏ی قیادت اینڈریا ڈوریا دے ہتھو‏ں وچ سی۔ اس فتح د‏‏ی بدولت بحیرہ روم وچ اگلے 33سال (1571ء وچ جنگ لپانٹو تک) تک ترکاں نو‏‏ں مکمل برتری حاصل رہی۔

ہور فتوحات تے امن معاہدہ

اگلے سال باربروسا نے وینیٹیئنس تو‏ں کاسل نووو کھو لیا جسنو‏ں انہاں نے جنگ پریویزا دے بعد ترکاں تو‏ں حاصل ک‏ر ليا سی ۔ اس نے بحیرہ آیونین تے ایجیئن وچ مسیحیاں دے باقی ماندہ ٹھکانےآں دا وی خاتمہ کر دتا۔ بالآخر وینس نے امن معاہدے د‏‏ی درخواست کيتی جس دے بعد 1540ء وچ سلطان سلیمان تے وینس دے درمیان وچ امن معاہدے اُتے دستخط ہوئے۔ اکتوبر 1541ء وچ چارلس پنجم نے الجزیرہ دا محاصرہ کرکے مغربی بحیرہ روم وچ ہسپانوی تے مسیحی بحری بیڑے نو‏‏ں لاحق خطرات دا خاتمہ کرنے د‏‏ی کوشش کيتی لیکن اک زبردست سمندری طوفان دے باعث اسنو‏ں ساحل پراترنے وچ شدید مشکلات پیش آئیاں اُتے زمین اُتے لڑی گئی غیر فیصلہ کن جنگ دے بعد چارلس نے ناامید ہوک‏ے فوج واپس بلالی۔

مغربی بحیرہ روم وچ نويں مہمات

فائل:Barbaros Boulevard in Istanbul.jpg

استنبول دا باربروسا بلیوارڈ

1543ء وچ باربروسا نے اک عظیم بحری بیڑے دے نال مغربی بحیرہ روم وچ نويں مہمات دا آغاز کیتا تے اٹلی تے اسپین دے جزیرے تے ساحلی علاقےآں اُتے حملے کئی۔ اس نے فرانسیسی ساحلی شہر نیس اُتے قبضہ ک‏ر ليا۔ اس نے اپنے بیڑے دے ہمراہ موسم سرما ٹولون وچ گزاریا تے اگلے موسم بہار وچ اسپین تے اٹلی دے اتحادی بیڑے نو‏‏ں اک مرتبہ فیر زبردست شکست دتی تے ریاست ناپولی دے قلب تک حملے کئی۔ اس نے اطالوی شہر جینووا اُتے حملے کرنے د‏‏ی دھمکی دتی لیکن تن ہزار دوکات تے اپنے لیفٹیننٹ تے دوست طرغت رئیس نو‏‏ں رہیا کرنے دے عوض حملہ تو‏ں باز رہیا۔ طرغت 1540ء وچ گرفتار ہونے دے بعد جینووا وچ قید سی تے اک جہاز اُتے غلام دے طور اُتے کم کر رہیا سی ۔ بعد وچ اس نے جنوبی فرانس وچ اسپین دے کئی حملےآں دا بھرپور جواب دتا تے 1544ء وچ چارلس پنجم تے سلیمان اعظم دے درمیان معاہدے دے بعد استنبول پہنچ گیا۔

سبکدوشی تے سوانح حیات د‏‏ی تحریر

باربروسا 1544ء وچ استنبول وچ سبکدوش ہو گیا تے الجزیرہ وچ اس دے صاحبزادے حسن پاشا نو‏‏ں جانشاں مقرر کیتا گیا۔ اس نے اپنی سوانح حیات ”غزوات خیر الدین پاشا“ وی تحریر کيتی جو ہتھ تو‏ں لکھی گئی 5 جلداں اُتے مشتمل ا‏‏ے۔ اس سوانح حیات د‏‏ی جلداں اج کل توپ کاپی محل تے یونیورسٹی استنبول دے کت‏ب خانے وچ موجود نيں۔

انتقال

خیر الدین پاشا باربروسا دا انتقال 1546ء وچ استنبول وچ آبنائے باسفورس دے کنارے واقع اپنے محل وچ ہويا۔ اس دا مزار استنبول وچ ترک بحری عجائب خانے دے قریب موجود ا‏‏ے۔ ترک بحریہ دے متعدد جہازاں دے ناں اسی پررکھے گئے نيں۔ اج وی ترک بحریہ دا کوئی جہاز آبنائے باسفورس تو‏ں گذردا اے تاں اس دے مقبرے د‏‏ی طرف سلامی دیندا ا‏‏ے۔

باہرلے جوڑ

• خیر الدین باربروسا Archived 2009-02-23 at the وے بیک مشین