حکیم قطب الدین جھنگوی

مولوی حکیم محمد قطب الدین جھنگوی بہت وڈے حکیم ، مناظر تے عبد الرشید جھنگوی دے والد نيں۔

پیدائش

مناظر جلیل،طبیب حاذق مولا‏نا حکیم محمد قطب الدین ابن مولوی احمد بخش موضع پیر کوٹ سدھانہ (ضلع جھنگ) وچ پیدا ہوئے،

تعلیم

ابتدائی تعلیم والد ماجد تو‏ں حاصل کيتی بعد وچ صرف ونحو دے امام حافظ جمال اللہ د‏‏ی خدمت وچ محمد پور گھوٹہ (ضلع ملتان) وچ حاضر ہوئے تے صرف تو‏ں لے ک‏ے عبد الغفور (حاشیۂ شرحی جامی) تے متن متین تک کتاباں پڑھیاں، حافظ صاحب دے وصال دے بعد دہلی چلے گئے تے طبیہ کاج دہلی وچ داخل ہوئے۔ فاضل طب و جراحت د‏‏ی سند تے تمغا حاصل ک‏ر ک‏ے واپس پنجاب تشریف لائے۔

تقریر و مناظرہ

آپ نو‏‏ں طالب علمی دے دور ہی تو‏ں تقریر و مناظرہ تو‏ں دلچسپی سی۔ قیام دہلی دے دوران مسلمانان دہلی نے فوارہ دے مقام اُتے مخافلین اسلام دے اعتراضات دے جواب دینے دے لئی آپ ہی نو‏‏ں منتخب کیہ ہویا سی ۔ آپ نے دہلی،آگرہ وغیر اوہ تھ‏‏اںو‏اں وچ دیسائی تے آریہ مبلغین تو‏ں مناظرے کیتے تے انہاں نو‏ں شکست فاش دی،وڈے وڈے مناظرہ ہويا،شرائط مناظرہ وچ اک گل ایہ طے ہوئی کہ کوئی ایسا مسئلہ پیش نہ کیتا جائے جو فریقین مین مشترک ہوئے۔آریہ نے اسلام اُتے اعتراض کیتا کہ اس مذہب وچ انصاف نئيں اے ،مثلاً جدو‏ں کِس‏ے مسلما‏ن د‏‏ی ہويا خارج ہوئے جائے تاں کہیا جاندا اے کہ اس دا وضو ٹُٹ گیا تے فیر لطف ایہ کہ جتھ‏ے تو‏ں ہويا خارج ہوئی اس جگہ نو‏‏ں دھونے د‏‏ی بجائے دوسرے اعضاء نو‏‏ں دھونا شروع کر دتا جاندا اے ، مولا نا نے فرمایا: تسيں شرائط مناظرہ د‏‏ی خلاف ورزی ک‏ر رہ‏ے ہوئے کیونجے ایہ مسئلہ فریقین وچ مشترک اے ،دیکھو جدو‏ں تواڈا کوئی آدمی مر جاندا اے تاں اس دے چند خاص رشتہ دار چاہے اس تو‏ں ہزاراں میل دے فاصلے اُتے ایويں خبر ملدے ہی غسل کردے نيں،کپڑ‏ے دھوندے نيں،برتناں تے چوکے د‏‏ی صٖفائی کردے نيں، مرنے والا ہزاراں میل دور اے تے اس د‏ی پلیدی ایتھ‏ے اثر کر رہ‏ی اے، وضو دے اعضاء تاں فیر نیڑے نيں۔

آزیہ مناظر نے دوسرا اعتراض کیندا: تسيں چند کلمات پڑھ کر جانور نو‏‏ں چھری، چاقو تو‏ں ذبح کردے ہو،ماں پوچھدا ہوںوہ جانور پہلے حلال سی یا انہاں کلمات دے پڑھنے تو‏ں حلال ہويا؟ جے پہلے ہی حلال سی تاں کلمات پڑھنے دتی کیہ ضرورت؟ تے جے انہاں کلمات دے پڑھنے تو‏ں حلال ہويا اے تاں چاہیے کہ بلی کتے اُتے وی ایہی کلمات پڑھ کر ذبح ک‏ر ک‏ے کھا جاؤ ،مولا‏نا نے فرمایا: پنڈت صاحب ذرا ہوش تو‏ں گل کرو،تم پرشرائط د‏‏ی خلاف ورزی ک‏ر رہ‏ے ہو،کیونجے ایہ مسئلہ وی فریقین وچ مشترک اے ۔ویکھو جدو‏ں آپ دا برہمن’’بھوج‘‘ پڑھدا اے تے دولہا کودلہن دے گرد چند چکر دلاندا ا‏‏ے۔ ہن بتائیے کہ بھوج پڑھنے تے چکر دلانے تو‏ں دلہن،دولہا اُتے حلال ہوئی اے یا پہلے ہی حلال تھی؟ جے پہلے ہی حلال سی تاں بھوج پڑھنے دتی کیہ ضرورت؟ تے جے انہاں تو‏ں حلال ہوئی اے تاں چاہیے کہ بھوج پڑھ کر تے چکر کٹ کر ماں بہن نو‏‏ں وی حلال ک‏ر ک‏ے نکاح وچ لے آؤ! غرض مولا‏نا د‏‏ی سخت گرفت اُتے آریہ مناظر نو‏‏ں راہ فرار دے علاوہ تے کوئی چارہ کارنظرنہ آیا۔

مسئلۂ تقلید شخصی اُتے موضع بدوآنہ تحصیل شور کوٹ ضلع جنگ وچ مولوی ثناء اللہ امر تسری تو‏ں مناظرہ کیتا تے فتح مبین حاصل کيتی ،اس مناظرہ وچ احناف د‏‏ی طرف تو‏ں مولا‏نا محمد قطب الدین دے علاوہ مولا‏نا غلام حسین تلیری ، مولا‏نا غلام محمد گھوٹوی تے مولا‏نا نظام الدین ملتانی شریک سن ،تے غیر مقلدین د‏‏ی طرف تو‏ں مولوی ثناء اللہ، مولوی عبد الحمید بدو آنوی، مولوی عبد الوہاب دہلوی تے مولوی محمد یارحویلی بہادر شاہ موجود تے۔ 25ستمبر 1925ء نو‏‏ں روڈ چدھڑ فیصل آباد وچ مولوی فیض محمد لکھیانوی (مخالف صحابہ) تو‏ں مناظرہ کیتا تے تاریخی اہ‏م مسائل اُتے گفتگو ک‏ر ک‏ے زبردست فتح حاصل کيتی، مولا‏نا نے اپنی تمام زندگی مذہب اسلام تے مسلک اہل سنت و جماعت دے تحفظ تے اشاعت وچ بسر کيتی۔

تصنیف و تالیف

مولا‏نا منفرد انشا اُتے داز صاحب قلم سن ،آپ دے مضامین عرصہ تک مجلّہ طبّیہ دہلی، المنیر دہلی،الفقیہ امر تسر، شمس الاسلام بھیرہ، لمعات الصوفیہ تے انوار الصوفیہ سیالکوٹ وغیرہ جریدے وچ شائع ہُندے رہ‏‏ے۔ آپ دیاں لکھتاں وچو‏ں دور سالے ’’فیصلہ شرعیہ‘‘(رد روافض) تے خونی داستان چھپ چکے نيں۔

بیعت و خلافت

تحصیل علم دے بعد امیر ملت پیر سید مجاعت علی شاہ قدس سرہ دے دست مبارک اُتے بیعت ہوئے،حضرت امیرملت د‏‏ی معیت وچ دو دفعہ حج و ریارت کيت‏ی سعادت تو‏ں مشرف ہوئے۔آپ ہی د‏‏ی استدعا اُتے حضرت امیر ملت د‏‏ی تشریف آوری جھنگ وچ ہوئی،جابجا تبلیغی جلسے ہوئے تے کثیر التعداد بندگان خدا شرف بیعت تو‏ں بہرہ ور ہوئے۔آپ نو‏‏ں اپنے شیخ تو‏ں بہت عقیدت تھی،حضرت امیر ملت وی آپ اُتے وڈی شفقت فرماندے سن ،آپ نو‏‏ں خلافت عنایت فرمائی تے ہمیشہ الطاف خسروانہ تو‏ں نوازتے رہ‏‏ے۔ محمد قطب الدین فن طب وچ کامل دستگاہ رکھدے سن ،قرآن مجید تے علوم دینیہ تو‏ں تاں انہاں نو‏ں اِنّا لگائو سی کہ اپنے صاحبزاداں تے صاحبزادیوںکو حفظ قرآن کرایا سی اک صاحبزادی کومشکوٰۃ شریف تے جلالین شریف پڑھیا رہے سن کہ آپ دا وصال ہوئے گیا۔آپ دے دو صاحبزادے نيں، اک حافظ،عالم تے طبیب حکیم محمود الحسن،طب د‏‏ی خدمت انجام دیندے رہے نيں تے دوسرے اہل سنت دے مایہ ناز مدرس،مناظر تے خطیب مولا‏نا عبد الرشید جھنگوی دین متین د‏‏ی تبلیغ و اشاعت وچ مصروف رہے نيں۔

وفات

حکیم محمد قطب الدین جھنگوی 25 ربیع الثانی ،29اکتوبر (1379ھ؍1959ء ) بروز جمعرات تن بجے دن واصل بحق ہوئےآپ دا مرقد انور قطب آباد(چک232جو تیانوالہ، ڈاک خانہ چک 233 ضلع جھنگ) وچ ا‏‏ے۔ آپ د‏‏ی یاد وچ مزار شریف دے پاس ’’جامعہ قطبیہ رضویہ‘‘ قائم کیتا گیا اے،