حمزہ کاشگری
| حمزہ کاشگری | |
|---|---|
| (عربی وچ: حمزة كاشغري) | |
| جم | سنہ 1989 (عمر 34–35 سال) |
| وفات |
|
| شہریت |  سعودی عرب
|
| عملی زندگی | |
| پیشہ | صحافی ، شاعر ، بلاگ نویس ، لکھاری |
| مادری زبان | عربی |
| پیشہ ورانہ زبان | عربی |
ترمیم  | |
کاشگری اودوں تنازعہ دا موضوع بن گیا جدوں اس اُتے ٹوئٹر دی سماجی رابطےآں دی سروس دے ذریعے شائع ہوݨ والے تن مختصر پیغامات وچ پیغمبر اسلام محمد دی توہین دا الزام لگایا گیا ۔ [۸] [۹] شاہ عبداللہ نے حکم دتا کہ کاشگری نوں "سرخ لکیراں عبور کرنے تے خدا تے اس دے پیغمبر دے مذہبی عقائد دی توہین کرنے پر" گرفتار کيتا جائے۔ [۵] کاشگری نے نیوزی لینڈ وچ سیاسی پناہ حاصل کرنے دی کوشش کردے ہوئے سعودی عرب چھڈ دتا ۔ [۸] ۱۲ فروری ۲۰۱۲ نوں، اسنوں کوالالمپور ، ملائیشیا توں واپس سعودی عرب تے اک ملائیشیا دے حوالے کے دتا گیا ۔ ہائی کورٹ نے انہاں دی حوالگی دے خلاف حکم امتناعی جاری کيتا سی۔ [۱۰] آیا کاشگری نوں حکم امتناعی جاری کرنے توں پہلے جلاوطن کيتا گیا سی یا بعد وچ ملائیشیا دے حکام تے لائرز فار لبرٹی (LFL) دے درمیان اختلاف اے۔ [۱] سعودی حکام نے اسنوں انہاں دے ٹویٹر پیغامات دی وجہ توں تقریباً دو سال تک بغیر مقدمہ چلائے جیل بھیج دتا۔
مڈھلا جیون تے سرگرمیاں
سودھوگلف نیوز دے مطابق ، کاشگری دی پیدائش ایغور نسل دے اک خاندان وچ ہوئی سی ، جو کاشغر ، سنکیانگ ، چین توں ہجرت کر کے آئے سن ۔ [۱۱] [۱۲] حمزہ کاشگری سعودی عرب دے روزنامہ البلاد دے کالم نگار دے طور اُتے کم کردے سن ۔ [۴] [۵] ۷ فروری ۲۰۱۲ نوں البلاد نے اک بیان جاری کيتا جس وچ کہیا گیا کہ انہاں نے کاشگری نوں پنج ہفتے پہلے "اخبار دے نقطہ نظر دے بارے وچ انہاں دے عمومی خیالات دی ناکافی" دی وجہ توں برطرف کر دتا سی۔ [۱۳]
کاشگری نے عوامی طور اُتے عرب بہار دی حمایت دی اے [۱۴] تے ملائیشین این جی او لائرز فار لبرٹی (LFL) دے مطابق، اوہ عرب بہار دی حمایت کرنے والے گروپ وچ سرگرم اے ۔ [۷] وکلاء برائے لبرٹی تے ملائیشین پیپلز جسٹس پارٹی (PKR) دے این سریندرن نے دسیا کہ کاشگری دی ۲۰۱۱ وچ مباہیت نے نگرانی دی سی تے اوہ "جمہوریت دے حامی نوجواناں دی سعودی واچ لسٹ وچ سن جنہاں نے عرباں دی حمایت وچ آواز اٹھائی سی۔ بہار دی بغاوتاں"۔ [۶] [۷] جدوں ۲۹ جنوری ۲۰۱۱ نوں جدہ وچ سینکڑاں لوکاں نے احتجاج کيتا۔ شہر وچ سیلاب آنے تے گیارہ افراد دی موت دے بعد ناقص انفراسٹرکچر دے خلاف، [۱۵] کاشگری نے البلاد دے لئی اپنی عوامی تحریر وچ حکام دے ردعمل اُتے تنقید دی ۔ [۱۶] اس نے " مذہبی پولیس دے بارے وچ وی سوالات اٹھائے "۔ [۱۶] کاشگری نے البلاد وچ سیاسی قیدیاں دے بارے وچ اک مضمون شائع کيتا ، [۱۷] جو ۲۰۱۱–۲۰۱۲ دے سعودی عرب دے احتجاج وچ اہم محرکات وچوں اک اے [۱۸] تے شامی بغاوت دے کارکناں دی حمایت وچ بلاگ پوسٹس بنائے۔ [۱۴]فروری ۲۰۱۲ دے اوائل وچ ، انہاں دے کارکناں دے گروپ نوں سعودی پولیس نے "شام دی بغاوت دے نال اظہار یکجہتی دے لئی کئی فورمز منعقد کرنے" توں روک دتا۔ [۶] ۵ فروری ۲۰۱۲ نوں کاشغری نے جدہ دے نوراس سرکل اُتے اک دھرنے وچ شرکت کيتی جس وچ ریاض وچ شام دے سفیر نوں ملک بدر کرنے دا مطالبہ کيتا گیا ۔ اسنوں پولیس نے تھوڑی دیر دے لئی حراست وچ لے لیا۔ [۱۷]
ٹویٹر پوسٹس
سودھو۴ فروری ۲۰۱۲ نوں میلاد دے موقع اُتے ، [۱۹] کاشغری نے ٹوئٹر ویب سائٹ اُتے محمد دے نال اک تصوراتی ملاقات دے بارے وچ تن پیغامات شائع کيتے : [۸] [۹]
- آپ دی سالگرہ دے موقع اُتے میں کہواں گا کہ ميں نے آپ وچ آوارہ پن نوں پسند کيتا اے، کہ آپ ہمیشہ میرے لئی الہام دا ذریعہ رہے نيں، تے ایہ کہ مینوں آپ دے آلا دُوآلا الوہیت دے ہالاں نوں پسند نئيں اے۔ وچ آپ دے لئی دعا نئيں کراں گا۔
- آپ دی سالگرہ اُتے جتھے وی مڑدا ہاں وچ آپ نوں پاندا ہوݨ۔ وچ کہواں گا کہ ميں نے آپ دے پہلوآں نال محبت دی اے، دوسرےآں نال نفرت دی اے، تے بوہت سارے دوسرے نوں نئيں سمجھ سکا۔
- آپ دی سالگرہ اُتے وچ آپ دے سامنے نئيں جھکاں گا۔ وچ تواڈا ہتھ نئيں چوماں گا۔ بلکہ وچ اسنوں اک برابر دے برابر دے طور اُتے ہلا داں گا، تے تسيں اُتے اس طرح مسکراواں گا جداں تسيں مجھ اُتے مسکراندے ہوئے۔ وچ آپ توں اک سجݨ دی حیثیت توں گل کراں گا، ہور نئيں۔
- کاشگری نے انسانی حقوق دے حوالے توں اپنے ارادےآں نوں بیان کيتا : "ميں اپنے اعمال نوں آزادی دی طرف اک عمل دے حصے دے طور اُتے دیکھدا ہوݨ۔ وچ اپنے بنیادی انسانی حقوق یعنی اظہار رائے تے فکر دی آزادی اُتے عمل کرنے دے اپنے حق دا مطالبہ کر رہیا سی ، اس لئی کچھ وی بیکار نئيں ہويا۔ یقین کرن کہ وچ صرف اک وڈے تنازعہ دے لئی قربانی دا بکرا ہوݨ۔ سعودی عرب وچ مجھ جداں بوہت سارے لوک نيں جو اپنے حقوق دے لئی لڑ رہے نيں ۔" [۸] کاشغری نے سعودی عرب وچ سواݨیاں دے حقوق دی صورتحال نوں بیان کردے ہوئے کہیا کہ سعودی سواݨیاں "جہنم وچ نئيں جاواں گی کیونجے اوتھے دو بار جانا ناممکن اے۔" [۲۰]
ردعمل
سودھوکاشگری دے متنازعہ پیغامات دے بعد، انہاں دے ایغور خاندانی پس منظر دے حوالے توں نسل پرستانہ تبصرے ٹویٹر اُتے انہاں دے خلاف "خالص' سعودی دے لئی کافی نيں"۔ [۱۱] رد عمل وچ اس موضوع دے حوالے توں ۳۰٬۰۰۰ توں ودھ ٹویٹس شامل نيں، [۲۱] اک فیس بک گروپ جس وچ اس دی سزائے موت دا مطالبہ کيتا گیا سی کہ ۱۷ فروری ۲۰۱۲ تک ۲۶٬۶۳۲ اراکین اس وچ شامل ہوئے ، [۲۲] اس دی حمایت وچ اک ہور فیس بک گروپ جس وچ ۱۵۰۰ توں ودھ اراکین شامل ہوئے۔ فروری ۱۲، ۲۰۱۲ ، [۲۳] تے اک درخواست جس وچ انہاں دے خلاف توہین مذہب دے تمام الزامات نوں ختم کرنے دا مطالبہ کيتا گیا سی، جس اُتے ۱۷ فروری ۲۰۱۲ تک ۷٬۸۹۴ افراد نے دستخط کيتے سن ۔ [۲۲]۵ فروری ۲۰۱۲ نوں، سعودی عالم ناصر العمر نے کاشگری اُتے ارتداد دا مقدمہ چݪاݨ دا مطالبہ کيتا ، جسنوں کچھ مسلم ریاستاں نے جرم قرار دتا اے۔ [۸] مسلم علماء دی اکثریت روايتی نظریہ اُتے قائم اے کہ اسلام وچ ارتداد دی سزا موت یا توبہ تک قید اے، گھٹ توں گھٹ عقل مند بالغ مرداں دے لئی۔ [۲۴] [۲۵] کئی معاصر مسلم علماء، بشمول بااثر اسلامی مصلحین، نے اسنوں مسترد کر دتا اے، اس دی بجائے مذہبی آزادی دی دلیل دتی اے۔ [۲۶] [۲۷] العمر مطالبے دے یوٹیوب ویڈیو کلپ نوں پہلے تن دناں وچ ۶۵۰٬۰۰۰ بار دیکھیا گیا ۔ [۲۸]
کاشگری نے کہیا کہ اس نے جو ردعمل ظاہر کيتا اس دا "۱ فیصد وی نئيں" دی توقع سی۔ [۸] ۶ فروری نوں کاشگری نے معافی نامہ جاری کيتا [۲۹] تے اپنا ٹویٹر اکاؤنٹ حذف کر دتا، ایہ کہندے ہوئے کہ "کچھ ہم خیال دوستاں نے ایسا ہی کيتا اے "۔ ایمریٹس ۲۴/۷ دے مطابق ، کاشغری دا معافی دا خط [۳۰] کئی سعودی اخبارات وچ شائع ہويا۔ [۴] سعودی میڈیا دے وزیر عبدالعزیز خواجہ نے انہاں اُتے کسی وی سعودی اشاعت وچ لکھݨ اُتے پابندی لگیا دتی۔ [۸] [۳۱] ۸ فروری نوں سعودی مفتی عبد العزیز بن عبداللہ آل الشیخ دی سربراہی وچ علمی تحقیق تے افتا دی جنرل پریذیڈنسینے اک بیان جاری کيتا جس وچ کاشگری اُتے مقدمہ چݪاݨ دا مطالبہ کيتا گیا۔ [۳۲] [۳۳]
فروری دے وسط وچ ، مصر دے مفتی اعظم علی گوما نے کاشگری دی پھانسی دے مطالبات دا جواب دیندے ہوئے کہیا، "ہم اپنے بیٹےآں نوں قتل نئيں کردے، اسيں انہاں توں گل کردے نيں۔" اس نے "کوئی وی فیصلہ کرنے توں پہلے تن نکات درج کيتے": اس گل دی تصدیق کردے ہوئے کہ کاشگری نے "واقعی کيتا کہیا"، ایہ فیصلہ کرنا کہ کیہ کاشگری دے بیانات "بدتمیزی دی اک شکل، شک دا اظہار، یا اصل توہین"، تے "اگر کوئی توبہ کرے تاں اسنوں ہونا چاہیے۔ قبول کيتا جائے". [۳۴] ۱۲ فروری نوں برطانوی مسلماناں دی انجمنشاہ عبداللہ نے کاشگری دے خلاف لگائے گئے الزامات نوں ختم کرنے دا مطالبہ کردے ہوئے کہیا کہ "سوچنا جرم بالکل وی جرم نئيں اے ... توہین مذہب دے لئی کوئی وی ریاست نافذ کردہ سزا اسلام تے ساڈے نبی صلی اللہ علیہ وسلم دی حقیقی روح دے خلاف اے۔ جو انہاں لوکاں دے لئی وی رحم دل سی جنہاں نے اس دی تذلیل دی سی...کسی دے خلاف محض اظہار خیال کرنے اُتے قانونی طور اُتے مقدمہ نئيں چلایا جانا چاہیے، قید یا حراست وچ نئيں لیا جانا چاہیے۔" [۳۵]
۱۳ فروری نوں، واشنگٹن پوسٹ نے ۲۰۱۱–۲۰۱۲ دے شامی بغاوت دے دوران صدر بشار الاسد دے اقدامات اُتے شاہ عبداللہ دی ۱۰ فروری دی تنقید نوں کاشغری اُتے مقدمہ چݪاݨ تے سعودی سکیورٹی فورسز دے ہتھوں قتل دے انہاں دے حکم دے مقابلے وچ منافقانہ قرار دتا۔ منیر المدنی [ ۳۶ ] ۹ فروری نوں تے زہیر السید نے ۱۰ فروری [۳۷] نوں قطیف وچ سیاسی احتجاج کيتا ۔ [۲۰] کاشگری تے انہاں دے وکلاء دا خیال اے کہ عرب بہار وچ شامل سعودی عرب دے کارکناں دے خلاف کریک ڈاؤن دے اک حصے دے طور پر، اس دی پھانسی دے مطالبات سیاسی طور اُتے محرک ہوسکدے نيں ۔ [۱۴]
جلاوطنی، گرفتاری تے جلاوطنی
سودھوکاشگری نے کہیا کہ اوہ نیوزی لینڈ وچ سیاسی پناہ دے لئی درخواست دینا چاہندا اے۔ [۹] ۷ فروری نوں العربیہ آن لائن نے اطلاع دتی کہ کاشغری سعودی عرب چھڈ چکے نيں۔ [۳۸] [۳۹] شاہ عبداللہ نے کاشگری دی گرفتاری دا حکم دتا "سرخ لکیراں نوں عبور کرنے تے خدا تے اس دے پیغمبر دے مذہبی عقائد دی توہین کرنے پر"۔ [۵] اس دے بعد انہاں نوں ۹ فروری نوں ملائیشیا دے کوالالمپور بین الاقوامی ہوائی اڈے توں گرفتار کيتا گیا سی ۔ [۴۰] [۴۱] [۴۲]
۱۰ فروری نوں کاشگری دے وکیل محمد افیق محمد نور نے کہیا کہ ملائیشیا دے پولیس انسپکٹر جنرل تے وزارت داخلہ نوں کاشگری تک رسائی دے لئی انہاں دی درخواست موصول ہوئی اے تے حالے تک رسائی نئيں دتی گئی۔ ملائیشیا دا سعودی عرب دے نال حوالگی دا معاہدہ نئيں اے ۔ [۴۳] کاشگری دے وکلاء نے ۱۲ فروری نوں مقامی وقت دے مطابق ۱۳:۳۰ بجے ہائی کورٹ دا حکم امتناعی حاصل کیتا، جس وچ "پولیس، وزارت داخلہ دے نال نال سوبانگ تے کوالالمپور انٹرنیشنل ایئرپورٹ دے امیگریشن حکام نوں کاشگری دی ملک بدری روکنے دا حکم دتا گیا"۔ [۱۰] وکلاء نوں دسیا گیا کہ کاشگری مقامی وقت دے مطابق ۱۰:۰۰ بجے (02:00 UTC ) ہوائی جہاز وچ سوار ہو چکے نيں۔ [۱۰]لائرز فار لبرٹی دی فدیہ ندوہ فکری دے مطابق کاشگری دے حکم امتناعی دے خلاف عدالتی حکم امتناعی ۱۲ فروری نوں ۱۳:۴۵ (مقامی وقت) اُتے دتا گیا۔ سلطان عبدالعزیز شاہ ہوائی اڈے (سبنگ) اُتے تقریباً ۱۴:۱۵ توں ۱۴:۳۰ تک ، کاشگری دے وکلاء نے پایا کہ کاشگری دی روانگی دا کوئی امیگریشن ریکارڈ نئيں اے۔ ۱۵:۱۵ پر، انہاں نوں کوالالمپور انٹرنیشنل ایئرپورٹ توں اس دی روانگی دا کوئی امیگریشن ریکارڈ نئيں ملیا ۔ [۱] ملائیشیا دی پولیس دے ترجمان راملی یوسف نے تصدیق دی کہ کاشگری نوں واپس سعودی عرب بھیج دتا گیا اے۔ [۴۴] [۴۵] انہاں نوں ۱۲ فروری دی "رات" نوں ریاض وچ گرفتار کيتا گیا سی [۴۶]۔
ایمنسٹی انٹرنیشنل ، [۲] [۲۱] ہیومن رائٹس واچ ، [۴۳] الیکٹرانک فرنٹیئر فاؤنڈیشن ، [۴۷] فریڈم ہاؤس ، [۴۸] ایوری ون گروپ، [۴۹] تے فرنٹ لائن ڈیفنڈرز [۵۰] نے ملائیشیا دی حکومت توں رہائی دا مطالبہ کيتا ۔ کاشگری تے اسنوں سعودی عرب دے حوالے نہ کرنا۔ [۲] ایمنسٹی نے اسنوں ضمیر دا قیدی وی کہیا ۔ [۲] یورپی یونین نے انہاں دی ملک بدری دی مذمت کردے ہوئے کہیا کہ اوہ "مسٹر کاشگری دے کیس دا مثبت نتیجہ حاصل کرنے دے لئی تمام مناسب اقدامات کرے گا"۔[۵۱]
انٹرپول نے کاشگری دے کیس وچ کِسے قسم دے ملوث ہوݨ دی تردید دی [۵۱] [۵۲] جدوں خبراں وچ دسیا گیا کہ ملائیشیا نے اسنوں انٹرپول دی درخواست اُتے گرفتار کر کے ملک بدر کر دتا سی۔ [۵۲] وزارت داخلہ تے رائل ملائیشیا پولیس نے انٹرپول دی شمولیت دا دعویٰ واپس لے لیا۔ ملائیشیا دی این جی او لائرز فار لبرٹی نے کہیا، "انٹرپول دے ملوث ہوݨ دا ابتدائی دعویٰ گرفتاری نوں بین الاقوامی قانونی حیثیت توں داغدار کرنے دی اک کھلی کوشش سی کیونجے گرفتاری نوں بین الاقوامی قانون دے تحت جائز قرار نئيں دتا جا سکدا کیونجے حمزہ واضح طور اُتے اک سیاسی پناہ گزین سی "۔ [۶] اک فریڈم آف انفارمیشن ایکٹریاست ہائے متحدہ امریکا وچ انٹرپول توں درخواست اُتے کیس توں متعلق کوئی جوابدہ دستاویزات واپس نئيں کيتی گئياں۔ [۵۳]
آزادی
سودھوتقریباً دو سال قید وچ رہنے دے بعد، کاشگری نوں ۲۹ اکتوبر ۲۰۱۳ نوں رہیا کيتا گیا۔ کاشگری نے اپنے حامیاں نوں اپنی رہائی دی اطلاع دینے دے لئی ٹوئٹر دا استعمال کيتا۔ کاشگری دے وکیل عبدالرحمان اللاساں اک ہور ٹویٹ وچ رہائی دی تصدیق کيتی۔ اوہ گھر واپس آیا جتھے اوہ اپنی ماں توں ملا۔ [۵۴]
قانونی مقدمات
سودھوملائیشیا
سودھووکلاء برائے آزادی نے دعویٰ کيتا کہ ملائیشیا دے حکام نے کاشگری نوں سیاسی پناہ حاصل کرنے دی اجازت نہ دے کے بین الاقوامی قوانین دی خلاف ورزی دی اے ۔ [۶] وکیل کے. راگوناتھ تے وکلاء برائے آزادی دے کئی اراکین نے انسپکٹر جنرل آف پولیس ، امیگریشن ڈائریکٹر جنرل، وزیر داخلہ تے ملائیشیا دی وفاقی حکومت دے خلاف اک ہیبیس کارپس حلف نامہ دائر کيتا تے الزام لگایا کہ انہاں نوں "گمراہ کيتا گیا اے۔ [کاشگری دی] گرفتاری تے جلاوطنی دے دوران۔" [۱] وکلاء برائے آزادی دی فدیہ ندوہ فکری نے حکام دے انٹرپول دی درخواست دے ابتدائی دعوے دا حوالہ دتا جسنوں بعد وچ واپس لے لیا گیا، کاشگری دی ملائیشیا وچ آمد دی تریخ دا غلط دعویٰ، تے ایہ دعویٰ کہ کاشگری نوں 'طویل انتظامات' دے مطابق ملک بدر کر دتا گیا سی۔ ملائیشیا تے سعودی عرب دے درمیان۔ انہاں نے کہیا کہ ایسا کوئی معاہدہ یا سرکاری دستاویزات موجود نئيں نيں۔ [ ۱ ] وکلاء برائے آزادی نے دعویٰ کيتا کہ کاشگری دی ۱۲ فروری نوں ۱۰:۰۰ بجے روانگی دا کوئی امیگریشن ریکارڈ موجود نئيں اے۔
سعودی عرب
سودھوعرب نیوز دے مطابق کاشغری اُتے سعودی عرب دے عدالتی حکام توہین مذہب دا الزام عائد کرن گے ۔ [۴۶] ہیومن رائٹس واچ دا خیال اے کہ اس اُتے ارتداد دا الزام عائد کيتا جانا اے تے اسنوں سعودی مذہبی حکام نے مقدمے توں پہلے ہی ارتداد دا مجرم قرار دے دتا اے۔ [۵۵] اگست ۲۰۱۲ وچ ، کاشگری دے خاندان نے انہاں دی اک نظم شائع کيتی جس وچ اس نے اپنے جرم دے لئی معافی منگی، تے انھاں نے اس دی رہائی دے لئی عوامی طور اُتے کہیا، ایہ عید الفطر دے دوران اک عام رواج اے، جو کہ رمضان دے اختتام دی تعطیل اے ۔ اسنوں رہیا نئيں کيتا گیا۔ [۵۶]
کاشگری نے ۲۹ اکتوبر ۲۰۱۳ نوں اپنی اچانک رہائی دے بارے وچ ٹویٹ کيتا کہ "امید دی صبحاں... اوہ روحاں جو زندہ رہندیاں نيں تے کدی نئيں مرتی نيں۔ خدا دا شکریہ۔" کاشگری دے وکیل عبدالرحمان اللاساں انہاں نوں رہائی اُتے مبارکباد دتی۔ سعودی حکومت دی جانب توں کوئی تبصرہ نئيں کيتا گیا۔ [۵۷]