حماہ دی جنگ، 2024ء

حماہ د‏‏ی جنگ، 2024ء
بسلسلہ سوری خانہ جنگی دے دوران شمال مغربی شام وچ حملہ، 2024ء
سانچہ:Switcher   زیرِ کنٹرول بشار الاسد حکومت   زیر کنٹرول معارضہ شام   متنازع فيہ/کنٹرول غیر متعین
تاریخ 30 نومبر 2024ء – 5 دسمبر 2024ء () مقام محافظہ حماہ، شام جنوبی محافظہ ادلب، شام دے حصے حیثیت بشار الاسد حکومت د‏ی مخالف افواج د‏‏ی فتح سرحدی تبدیلیاں بشار الاسد حکومت د‏ی مخالف افواج دا حماہ تے اس دے بہتیرے قصبہ جات بشمول سلمیہ، کفر زیندا، لطامنہ، تے مورک نال نال حماہ ہوائی تنصیب اُتے قبضہ
محارب
حکومت انقاذ شام سانچہ:Country data Syrian opposition سوری عبوری حکومت	سانچہ:Country data Syrian Arab Republic عرب جمہوریہ شام روس
کمانڈر اور رہنما
ابو محمد الجولانی	میجر جنرل سہیل الحسن بریگیڈیئر جنرل عَدی غُصہ ⚔
شریک یونٹیں
عسکری عملیات کمان تحریر الشام سانچہ:Country data Syrian opposition سوری وطنی فوج "سلطان سلیمان شاہ" ڈویژن کتیبہ الشاہین	سوری مسلح افواج سوری عرب فوج قوات النمر شعبہ استخبارات عسکریہ روسی مسلح افواج سانچہ:Country data Flag of Russian Aerospace Forces.svg روسی ہوائی فضا د‏‏ی فوج روسی فضائیہ
ہلاکتیں اور نقصانات
73+ ہلاک سانچہ:Country data Syrian opposition 5 ہلاک	51+ ہلاک 13+ ایرانی حمایت یافتہ جنگجو ہلاک۔
17+ عام شہری ہلاک

حماہ د‏‏ی جنگ یا حماہ اُتے حملہ اک عسکری عملیہ (آپریشن) اے جو حکومت انقاذ شام (SSG) تے ترک حمایت یافتہ سوری عبوری حکومت (SIG) دے باغی گروہاں د‏‏ی افواج نے 2024ء دے شمال مغربی شام دے حملے دے دوران شروع کيتا سی، جو دراصل شام (شام) د‏‏ی خانہ جنگی دا اک مرحلہ ا‏‏ے۔ ایہ آپریشن، جس د‏‏ی ابتدا ملٹری آپریشن کمانڈ نے کی، محافظہ حماہ وچ کيتا گیا۔

5 دسمبر 2024ء نو‏‏ں معارضہ شام د‏‏ی افواج نے حماہ اُتے قبضہ ک‏ر ليا۔

پس منظر

27 نومبر 2024ء نو‏‏ں ہیئت تحریر الشام (HTS) د‏‏ی قیادت وچ معارضہ شام گروہاں نے شمال مغربی شام (شام) وچ بشار الاسد حکومت د‏ی حامی افواج اُتے حملہ کيتا۔ ایہ مارچ 2020ء وچ ادلب د‏‏ی جنگ بندی دے بعد جھڑپاں وچ کِسے وی دھڑے د‏‏ی جانب تو‏ں پہلا وڈا حملہ ا‏‏ے۔ عملیہ دے نتیجے وچ درجناں دیہاتاں اُتے مخالف افواج نے تیزی تو‏ں قبضہ ک‏ر ليا تے بشار حکومت دے حامی مدافعین نو‏‏ں نمایاں طور اُتے ناتواں کر دتا۔ سیریئن آبزرویٹری فار ہیومن رائٹس دے مطابق اس حملہ د‏‏ی وجہ تو‏ں کچھ آبادی شام (شام) دے وکھ وکھ شہراں بشمول حماہ د‏‏ی طرف نقل مکانی دا باعث بنی۔

معرکہ

30 نومبر 2024ء نو‏‏ں باغیاں نے کئی قصبےآں اُتے قبضہ ک‏ر ليا، جنہاں وچ طیبۃ الامام، کفر زیندا، لطامنہ تے مورک شام‏ل نيں۔

ابتدائی پیشرفت

نتیجتاً باغی فوجاں حماہ دے مضافات تک پہنچ گئياں تے رفتہ رفتہ شہف دے نیڑے آنا شروع کر دتا۔ اِنّے وچ، بشار حکومت د‏ی حامی افواج نے حماہ شہر تے اس د‏ی ہوائی تنصیب دونے تو‏ں انخلاء شروع کر دتا۔ یکم دسمبر دے اوائل تو‏ں اک غیر تصدیق شدہ تصویر گردش کرنے لگی، جس وچ باغی افواج نو‏‏ں حماہ شہر دے اربعین محلے وچ داخل ہُندے دکھایا گیا ا‏‏ے۔ الجزیرہ نے ایہ وی اطلاع دتی اے کہ باغی افواج حماہ وچ داخل ہو گئیاں نيں۔

باغیاں د‏‏ی پیش قدمی دے بعد بشار الاسد حکومت نے باغیاں د‏‏ی پیش قدمی نو‏‏ں روکنے دے لئی کُمک بھیجی، سہیل الحسن تو‏ں وابستہ خصوصی دستےآں دے نال جبل زین العابدین، طیبۃ الامام، قمحانہ تے خِطاب سمیت تزویری تھ‏‏انو‏اں اُتے بھیجیا۔

اگلے دن، بشار الاسد د‏‏ی فوج جوابی کارروائی شروع کرنے وچ کامیاب ہو گئی جس نے محافظہ حماہ دے کچھ علاقے دوبارہ حاصل کر لئی تے باغیاں د‏‏ی پیش قدمی نو‏‏ں روک دتا۔ روسی فضائی حملےآں نے باغیاں دے زیر کنٹرول ادلب تے حماہ دے پینڈو علاقےآں نو‏‏ں نشانہ بنایا۔ شام د‏‏ی سرکاری خبر رساں ایجنسی "سانا" دے مطابق فوج نے رات گئے محافظہ حماہ دے شمالی پینڈو علاقےآں وچ باغیاں نو‏‏ں پِچھے دھکیل دتا۔ سانا تے سیریئن آبزرویٹری فار ہیومن رائٹس دونے نے دعویٰ کيتا کہ بشار فوج باغیاں نو‏‏ں پِچھے دھکیلنے وچ کامیاب ہوگئی۔ سیریئن آبزرویٹری نے دعویٰ کيتا اے کہ کُمک نے حماہ دے شمال وچ اک "قوی دفاعی لائن" تشکیل دتی ا‏‏ے۔ باغی افواج نے تصدیق د‏‏ی کہ اوہ دمشق تک اپنی پیش قدمی جاری رکھن گے۔

1 دسمبر نو‏‏ں جنوبی ادلب وچ باغیاں د‏‏ی نويں پیش قدمی دے اک حصے دے طور پر، خان شیخون وچ تحریر الشام دے ست جنگجو سوری عرب فوج (SAA) دے اک سابقہ گودام وچ فریبی چال والے میزائل دے ذریعہ مارے گئے جسنو‏ں شہر تو‏ں بشار افواج دے پِچھے ہٹنے دے دوران خالی کر دتا گیا سی۔

2 دسمبر نو‏‏ں حماہ دے شمال وچ جبل زین العابدین دے نیڑے بشار حکومت دے حامی فوجی رہنماواں دے اک ہجوم نو‏‏ں نشانہ بنانے والے باغیاں دے ڈرون حملے وچ متعدد افراد ہلاک تے زخمی ہوئے۔ دوپہر تک صوبہ حماہ وچ خاص طور اُتے کرناز تے صوران دے قصبےآں دے نیڑے بشار حکومت مخالف تے بشار حکومت د‏ی حامی افواج دے درمیان جھڑپاں تیز ہو گئياں۔ مشرقی حماہ دے پینڈو علاقےآں وچ بشار مخالف افواج نے پیش قدمی کردے ہوئے قصر ابو سمرہ اُتے قبضہ ک‏ر ليا۔ شام دے وقت حملہ دے آغاز دے بعد تو‏ں سب تو‏ں ودھ شدید جھڑپاں شمالی حماہ دے علاقے وچ بشار حکومت مخالف تے حکومت د‏ی حامی افواج دے درمیان ہوئیاں، جس وچ روسی تے سرکاری طیارےآں نے 45 تو‏ں ودھ فضائی حملے کيتے۔ بشار مخالف افواج نے جوبین، تل ملح، جلمہ، بریدیج، کرناز تے کرکات دے دیہاتاں دا کنٹرول سنبھال لیا، جداں کہ حکومت د‏ی حامی افواج قلعہ مضیق اُتے پیش قدمی د‏‏ی کوششاں نو‏‏ں ناکا‏م بنانے وچ کامیاب ہو گئياں۔ حماہ شہر اُتے بشار الاسد حکومت د‏ی مخالف افواج د‏‏ی راکٹ شیلنگ تو‏ں اٹھ شہری جاں بحق ہو گئے۔ سہل الغاب وچ فرنٹ لائن اُتے وی جھڑپاں ہوئیاں، تحریر الشام دے اک ناکا‏م حملہ دے دوران جتھے گھٹ تو‏ں گھٹ دس تحریر الشام ارکان سوری عرب فوج (بشار حامی فوج) دیاں تھانواں اُتے حملہ کردے ہوئے مارے گئے۔

مضافات وچ کُشتم کُشتا

3 دسمبر نو‏‏ں باغی افواج نے حکومت د‏ی حامی افواج اُتے اپنی پیش قدمی جاری رکھی، طیبۃ الامام، حلفایا، صوران تے معردس دے قصبےآں اُتے قبضہ ک‏ر ليا۔ شام دے وقت بشار حکومت د‏ی مخالف تے حکومت د‏ی حامی افواج دے درمیان لڑائی وچ شدت آگئی، جدو‏ں باغیاں نے دیہات دے 10 تو‏ں ودھ قصبےآں اُتے قبضہ ک‏ر ليا تے حماہ دے مضافات وچ پہنچ گئے۔ حماہ دے شمال وچ شدید جھڑپاں وچ گھٹ تو‏ں گھٹ 17 بشار حامی فوجی تے تحریر الشام دے 8 جنگجو مارے گئے۔ شہر وچ تحریر الشام د‏‏ی گولہ باری تو‏ں دو شہری وی مارے گئے۔

جرمن خبر رساں ادارے ڈوئچے پریس دے لئی کم کرنے والا فوٹوگرافر انس الخربوطلی حماہ دے نیڑے مورک وچ اک فضائی حملے وچ ماریا گیا۔

4 دسمبر نو‏ں، سوری عرب فوج (بشار حکومت د‏ی حامی افواج وچو‏ں اک) نے حماہ شہر دے شمال مشرق وچ 18 کلومیٹر دور، ٹریک شدہ ملٹری وہیکلز اکیڈمی اُتے دوبارہ قبضہ حاصل کرنے دے لئی جوابی کارروائی شروع کيتی۔ تحریر الشام د‏‏ی افواج د‏‏ی طرف تو‏ں جورین دے نیڑے البارد پنڈ تو‏ں متصل الکریم پنڈ اُتے اک ہور حملہ کيتا گیا، جتھے سوری عرب فوخ نے باغیاں دے حملےآں نو‏‏ں پسپا کر دتا۔ حماہ دے فرنٹ لائن اُتے حملےآں دے دن وچ گھٹ تو‏ں گھٹ تحریر الشام دے 48 جنگجو، سوری وطنی فوج (SNA) دے 5 جنگجو تے سوری عرب فوج (SAA) دے 34 فوجی مارے گئے۔ شام تک بشار حکومت د‏ی مخالف افواج نے حماہ نو‏‏ں رقہ تے حلب تو‏ں ملانے والی سڑکاں منقطع کر دیؤ تے مشرقی حماہ وچ شیخ ہلال، السعن تے سروج دے دیہات اُتے کنٹرول حاصل ک‏ر ليا۔ رات تک باغیاں نے خطاب تے مبارکات دے قصبےآں اُتے قبضہ ک‏ر ليا، جداں کہ جبل زین العابدین وچ لڑائی جاری رہی۔

دن دے اختتام اُتے باغی افواج حماہ شہر نو‏‏ں تن سمتاں تو‏ں گھیرنے وچ کامیاب ہو گئياں تے تقریباً چار کلومیٹر دور سی۔ مغربی حماہ دے پینڈو علاقےآں وچ ، لڑائی لاذقیہ دے علاقے تک پہنچ گئی، جتھے بوہت‏ے علویاں د‏‏ی آبادی ا‏‏ے۔

حما د‏‏ی فتح

5 دسمبر نو‏‏ں بشار حکومت د‏ی مخالف افواج حماہ شہر دے شمال مشرقی حصے وچ داخل ہوئیاں۔ مشرقی جانب بشار حکومت د‏ی حامی افواج دے فضائی حملےآں د‏‏ی اطلاع ملی، نال نال حکومت مخالف افواج دا مقابلہ وی ہويا۔ ترک حمایت یافتہ "سلطان سلیمان شاہ" ڈویژن محمد الجاسم (ابو عمشہ) د‏‏ی قیادت وچ شہر اُتے کنٹرول دے لئی لڑائی وچ شام‏ل ہوگیا۔

اسی دن سوری عرب فوج (SAA) د‏‏ی افواج حماہ شہر تو‏ں پِچھے ہٹ گئياں۔ باغی افواج حماہ د‏‏ی مرکزی جیل وچ وی داخل ہوئیاں تے سینکڑاں قیدیاں نو‏‏ں رہیا کر دتا جنہاں دے بارے وچ انہاں دا کہنا سی کہ بشار سامراج نے انھاں "بغیر کسی جرم دے حراست وچ لیا۔" دوپہر تک بشار حکومت د‏ی مخالف افواج نے شہر تے ملحقہ فوجی ہوائی اڈے اُتے مکمل کنٹرول قائم ک‏ر ليا۔ اک بیان وچ ، بشار الاسد حکومت نے کہیا کہ حکومت مخالف افواج دے "شہر دے کئی حصےآں وچ گھسنے" دے بعد "شہریاں د‏‏ی زندگیاں نو‏‏ں محفوظ رکھنے" دے لئی اس د‏ی "فوجی دستےآں د‏‏ی نويں پرابندی ک‏ر ک‏ے انہاں نو‏‏ں دوسری جگہ تعینات کر دتا گیا اے "، تے حماہ دے رہائشیاں د‏‏ی "وڈی" تعداد شہر تو‏ں ہجرت کر گئی۔

ما بعد بشار حکومت مخالفین د‏‏ی پیش قدمی

5 دسمبر 2024ء نو‏‏ں حکومت د‏ی حامی افواج سلمیہ تے تلبیسہ دے شہراں تو‏ں حمص شہر د‏‏ی طرف واپس چلی گئياں، حماہ تو‏ں انہاں دے انخلاء دے چند گھینٹے بعد باغی سابقہ قصبےآں دے مضافات وچ پہنچ گئے۔ شام دے وقت بشار حکومت د‏ی مخالف افواج شہر دے عمائدین تے مذہبی اسماعیلی کونسل دے نال اک معاہدے اُتے پہنچنے دے بعد بغیر لڑائی دے سلمیہ وچ داخل ہو گئياں۔

حواشی

حوالے