حدیبیہ دی صلح

حدیبیہ دی صلح

مکہ معظمہ تے اک منزل دے فاصلے پر اک کنواں حدیبیہ دے ناں سے مشہور اے ۔ اوہاں مدینہ ھورمشرکینِ مکہ دے درمیان مارچ 628ء نوں اک معاہدہ ہوا سی جسے حدیبیہ دی صلح (عربی وچ صلح الحديبية) کہندے سی۔ 628ء (6 ھجری) وچ 1400 مسلمانوں دے ساتھ حضرت محمد صلی اللہ علیہ و آلہ وسلم مدینہ تے مکہ دی طرف عمرہ دے ارادہ تے روانہ ہوئے۔ عرب دے رواج دے مطابق غیر مسلح افراد چاہے او دشمناں کیوں نہ ہوں کعبہ دی زیارت کر سکدےسیگے جس وچ رسومات بھی شامل تھی سی۔ ای ہی وجہ سی کہ مسلمان تقریباً غیر مسلح سیگے۔ مگر عرباں دے رواج دے خلاف مشرکینِ مکہ حضرت خالد بن ولید (جو بعد وچ مسلمان ہو گئےسی) دی قیادت وچ دو سو مسلح سواروں دے نال مسلمانوں نوں حدیبیہ دے مقام پر مکہ دے باہر ہی روک لیاسی۔ رسول اللہ نے حضرت عثمان غنی نوں سفیر بنا کر مکہ بھیجا۔ انھاں نوں وہاں روک دتتا گیا سی۔ ان دے واپس آن وچ دیر ہوئی تو آپﷺ نے صحابہ تے بیعت لی جن نوں بیعت رضوان دے ناں سے مشہور اے۔اس بیعت وچ مسلماناں نے عہد کتا کہ وہ مردے دم تک حضور صلی اللہ علیہ و آلہ وسلم دا ساتھ نہیں چھڈینگے۔ تھوڑی دیر بعد حضرت عثمان واپس آگئےسی اس بیعت دی خبر مکہ والوں نوں ہوئی ھور انھاں نے مسلمانوں نوں جنگ دے لیے تیار ویکھا۔ تو صلح پر راضی ہوگئے سی۔ رسول پاک نے مکہ والوں دی شرطاں قبول فرما لتیں ھور حضرت علی ؓ تے ای صلح نامہ لکھوایا گیاسی۔ صلح حدیبیہ تک مسلماناں انتہائی طاقتور ہو چکے سی مگر یہ یاد رکھو کہ اس وقت مسلماناں جنگ دی تیاری دے نال نہیں آئے سی ای ھو لیے بعض لوگاں چاہدے سی کہ جنگ ضرور ہووے۔ خود مسلمانوں وچ ای لوگ سی جن نوں معاہدہ دی شرائط پسند نہیں سینگی۔ مثال دے طور پر اگر کوئی مسلمان مکہ دے لوگاں دے پاس چلا جاوے تو اسے واپس نہیں کتا جاوے گا مگر کوئی وی مشرک مسلمان ہو کر اپنے بزرگاں دی اجازت دے بغیر مدینہ چلا جاوے تو اسے واپس کتا جاوے گا۔ مگر حضرت محمد صلی اللہ علیہ و آلہ و سلم دی سمجھداری نالاں سے صلح دا معاہدہ ہو گیاسی۔ اس دی بنیادی شق ای سی کہ دس سالاں تک جنگ نہیں لڑی جاوے گی ھور مسلماناں ای سال واپس چلے جاوینگے ھور عمرہ دے لیے اگلے سال آوینگے ۔ ای ھو لیے مسلماناں واپس مدینہ آئے ھور پھر 629ء وچ حج کتا۔ ای معاہدہ دے بہت چنگے اثرات برآمد ہوئے۔

معاہدہ دے لفظاں

معاہدہ یہ سی ۔

”شروعات اللہ دے ناں سے۔ امن دی ای شرطاں محمد بن عبداللہ بن عبدالمطلب (صلی اللہ علیہ و آلہ وسلم) ھور سہیل بن عمرو سفیرِ مکہ دے درمیان طے ہوئیں۔ دس سال تک کوئی جنگ نہیں ہووےگی۔ کوئی وی (حضرت) محمد (صلی اللہ علیہ و آلہ وسلم) دا ساتھ دینا چاہوے یا ان تے معاہدہ کرن چاہے تو اس امر وچ آزاد اے۔ ای طرح کوئی وی قریش (مشرکینِ مکہ) دا ساتھ دینا چاہے یا ان تے معاہدہ کرن چاہے تو اس امر وچ آزاد اے۔ کوئی وی جوان آدمی یا ای ہا شخص جس دا باپ زندہ ہوئے (حضرت) محمد (صلی اللہ علیہ و آلہ وسلم) دی طرف اپنے پیو یا سرپرست دی اجازت دے بغیر جاوے تو اسے اپن پیو یا سرپرست نوں واپس کتاِ جاوے گا لیکن اگر کوئی وی قریش دی طرف جائے تو اسے واپس نہیں کتا جائے گا۔ ای سال (حضرت) محمد (صلی اللہ علیہ و آلہ وسلم) مکہ وچ داخل ہوئے بغیر واپس چلےجاوینگے مگر اگلے سال او ھور ان دے ساتھی مکہ وچ داخل ہو سکدے سین، تین دن گزار سکدے سین ھور طواف کر سکدے سیں۔ ان تین دنوں وچ قریشِ مکہ آس پاس دی پہاڑاں تے ہٹ جاوینگے۔ جب (حضرت) محمد (صلی اللہ علیہ و آلہ وسلم) ھور ان دے ساتھی مکہ وچ داخل ہووینگے تو غیر مسلح ہو ینگے سوائے ان سادہ تلواروں دے جو عرب ہمیشہ اپن ساتھ رکھدے سین“۔

ای سال مسلمان جو تعداد وچ تھوڑے ھور غیر مسلح سی جنگ تے بچ گئےسی ھور ای سے اگلے سال مکہ وچ داخل ہوئے۔ معاہدہ دے دوران پہلے حضور صلی اللہ علیہ و آلہ وسلم دا نام 'محمد رسول اللہ' لکھا گیا مگر مشرکین نوں اعتراض ہووا تو حضور صلی اللہ علیہ و آلہ وسلم نے اپنا سادہ ناں لکھوا لتا۔