حبیب النجار
حبیب النجار یا حبیب نجار جنہہاں نوں مومن آل یاسین دے ناں نال وی یاد کیتا اے ایہ نیک شخص سن شام دے شہراں چوں اک شہرانطاکیہ دے رہن والے سن۔[۱]
وَجَاۗءَ مِنْ اَقْصَا الْمَدِيْنَۃِ رَجُلٌ يَّسْعٰى . تےاک آدمی اس شہر دے دور مقام توں دوڑدا ہویا آیا۔(یٰسٓ:90) دے تحت قاضی ثناء اللہ پانی پتی لکھدے نیں۔
ایہ شخص حبیب نجار سن(ایہ ترکھان سن ) عبدالرزاق تے ابن ابی حاتم نے قتادہ دا ایہی قول بیان کیتا اے۔ سدی نے کہیا : حبیب دھوبی سن۔ وہب نے کہیا : حبیب ریشمی کپڑے بناندا سی تے بیمار سی۔ اس نں جذام ہوگیا سی اسلئے شہر دے آخری دروازہ اتے پیا رہندا سی تے مردمؤمن سی ‘ خیرات بہت کردا سی ۔ دن چ جو کچھ کماندا سی ‘ شام نوں دو حصے کر کے اک حصہ خیرات کردیندا سی تے اک حصہ اپنے گھر آلے اتے خرچ کر دیندا سی ۔[۲]
اصحاب الرس دے بارے چ مفسراں چ کئی قسم دے اختلاف نیں۔ زیادہ مشہور ایہی گل ا ے اس توں مراد اہل انطاکیہ نیں۔ انہاں ول حبیب نجار نبی مبعوث ہوئے تاں انہا ں نے انھوں جھٹلایا پر آپ بدستور انہاں نوں ا للہ دا پیغام پہنچاندے رہے۔ بالاخر انہاں لوکاں نے آپ نوں مار کے کھوہ چ سٹ دتا۔ اس وجہ توں ایہ اصحاب الرس دے لقب توں مشہور ہوئے پھیر اللہ نے اس کھوہ سمیت اس بستی نوں زمین چ دھنسا دتا[۳]
سدی نے کہیا : قصہ یس والے اہل انطاکیہ ہیں، رس انطاکیہ چ اک کھوہ سی جس چ لوکاں نے حبیب نجار نوں قتل کیتا سی جو آل یس دا مومن سی تاں ا وہ لوک اس کھوہ نال منسوب ہوگئے۔[۴]
علامہ یاقوت بن عبداللہ حموی متوفی 626 ھ لکھدے نیں :
انطاکیہ چ حبیب نجار دی قبر اے دور تے نزدیک توں لوک اس دی زیارت لئی آندے نیں۔ [۵]
مفتی محمد شفیع متوفی 1396 ھ لکھدے نیں :
یاقوت حموی نے ایہ وی لکھیا اے کہ حبیب نجار دی قبر انطاکیہ چ مشہور اے، دور دور توں لوک اس دی زیارت لئی آندے نیں۔ [۶]
کوہ سلپیس دی چوٹی اتے جو مزار اے اُس دے متعلق مشہور اے کہ اوہ انہں دا اے۔مفسراں دا خیال اے کہ سورۃ یٰسین آیات 13 توں 29 چ جس شخص دا ذکر اے اوہ بزرگ ایہی نیں۔انجیل چ وی اس نال ملتا جلدا یک قصہ اے۔ پر اس قصے دے ہیرو دا ناں اگابس اے۔ مفسراں نے قرآن دیاں اتے لکھیاں آیات دی تشریح چ لکھا اے کہ حضرت عیسی نے خدا دے حکم نال اہل انطاکیہ دی ہدایت لئی دو پیغمبر حضرت یحٰیی تےحضرت یونس بھیجے جنہاں نوں انہاں لوکاں نے جھٹلایا۔ منحوس کہیا تے قتل دی دھمکی دتی۔ عین اس وقت حضرت نجار دوڑدے ہوئے آئے تے چلا کر کہیا کہ ایہ سچے نبی نیں لیکن لوگ انہاں دی گل منن دے بجائے انہاں اتے ٹٹ پئے تے انہاں نوں قتل کرکے کہن لگے۔ ’’جاؤ جنت چ داخل ہو جاؤ‘‘ اس واقعے دے بعد اس قوم اتےعذاب الہی نازل ہویا لیکن اللہ نے انہاں دی ہلاکت لئی آسمان توں کوئی چیز نہیں بھیجی بلکہ حضرت جبرائیل نے شہر پناہ دے دروازے اتے کھڑے ہو کے ایسی دہشت ناک چیخ ماری کہ تمام کافر ہلاک ہو کے راکھ دا ڈھیر ہوگئے۔ مفسراں دے بقول حضرت حبیب النجار پہلے کافر سن تے لکڑی ک دے بت بنایا کردے سن ۔ جس دی وجہ نال انہاں د ا لقب نجار ہویا۔ بعد چ پیغمبراں اتے ایمان لے آئے سن۔ الدمشقی نے نخبتہ چ لکھیا اے کہ جدوں اینہاں نوں شہید کیتا گیا توے اوہ تن دن تک اپنا کٹا ہوا سر اپنے ہاھاں چ لئی پھرتد رہے تے زبان توحید الہی دے کلمات دا ورد کردی رہی۔
حوالے
سودھو- ↑ ar:حبيب النجار
- ↑ تفسیر مظہری قاضی ثناءاللہ پانی پتی
- ↑ تفسیر تیسیر القرآن ، عبدالرحمن کیلانی زیر آیت،38 سورہ،الفرقان
- ↑ تفسیر قرطبی۔ ابو عبداللہ محمد بن احمد بن ابوبکر قرطبی زیر آیت،38 سورہ،الفرقان
- ↑ (معجم البلدان ج 1 ص 269، داراحیاء التراث العربی بیروت، 1399 ھ)
- ↑ معارف القرآن ج7 ص 372، مطبوعہ ادارہ معارف القرآن کراچی، 1397 ھ