جگدیش چندر وید

جگدیش چندر
جم	24 نومبر 1930(1930-11-24) ضلع ہشیارپور دا پنڈ گھوڑے واہا (برطانوی پنجاب)
موت	10 اپریل 1996(1996-04-10)
کم کِتہ	ناول کار لکھاری
بولی	ہندی
قومیت	بھارتی
تعلیم	ایم اے
وڈے کم	دھرتی دھن نا اپنا نکرکنڈ میں واس زمین اپنی تو تھی کبھی نا چھوڑے کھیت

جگدیش چندر (24 نومبر 1930 – 10 اپریل 1996) ہندی، اردو اتے پنجابی لکھاری سی۔ مکھ طور تے اسدی پچھان پنجابی پینڈو ماحول وچّ دلت جیون تے نیڑلی جھات پواؤندے ناول ہن۔

جم تے سکھیا

جگدیش چندر وید دا جم 24 نومبر 1930 نوں ہشیارپور ضلعے دے ‘گھوڑے واہا’ ناں دے پنڈ وچّ ہویا۔ دسوہا تے جالندھر وچّ اس دی پڑھائی لکھائی ہوئی۔ اس نے جالندھر توں ہی معاشیات دی ایم. اے. کیتی۔

ناول نگاری

جگدیش چندر وید پنجابی لوک جیون، خاص کر دلت چیتنا نوں اپنے ناولاں وچّ مورتیمان کرن آلا ناول نگار اے تے اسدا بھارتی ناولکاراں وچّ خاص تھاں اے۔ اس دے ناولاں نوں پڑھائی کتاباں دے روپ وچّ کافی چر توں پڑھایا جا رہا اے۔ اس دا ناول دھرتی دھن نا اپنا نچلے طبقے دے لوکاں دی بے بسی تے اس دے جیون دے درد نوں حقیقی نیہہ اتے پیش کرن والا اک اہم ناول منیا گیا اے۔ پنجاب دے پنڈاں دی جے صحیح تصویر ویکھنی ہووے تاں اس دے ناولاں نوں پڑھنا کافی ہووے گا۔

حقیقت پسند ناول نگار

جگدیش چندر دا جم بھلے ہی براہمن پروار وچّ ہویا پر اس دے دوستاں وچّ زیادہ گنتی دلتاں اتے مسلماناں دی سی۔ اوہناں نال اٹھن-بیٹھن، کھان-پین وچّ اوہ کسے طرحاں دا وی پرہیز نہیں کردا سی۔ بچپن دے ایہناں تجربےآں نے اگے جا کے اس نوں مشہور ناول کار بنن دی آدھار بھوئیں مہیا کیتی۔ دلتاں دی پیڑا دا نیڑے توں نریکھن اتے معاشی ماہر دے تجربے نال سماجی معاشی کارناں دی پڑتال اتے سمجھ، دوناں نے ہی اس نوں ہندی دا حقیقت پسند ناول کار بنن ولّ توریا۔ بڑے گھٹّ لکھاری اس طرحاں دے ہندے ہن جنہاں دے لکھن اتے زندگی وچّ فرق گھٹّ ہندا اے۔ مطلب جہڑے نیتی ملاں دی وکالت اوہ اپنیاں رچناواں وچّ کردے ہن اوہناں نوں اپنی زندگی وچّ وی اپناؤندے ہن۔ جگدیش چندر اجیہے ہی گھٹّ لکھاریاں وچوں اے۔ اس نے اپنی نوکری دوران دلی، سرینگر، گوالیار وغیرہ انیکاں تھانواں دی یاترا کیتی۔ اس دے سارے ناول اس نوں ودھیا ناول کار دے تھاں تے بٹھاؤندے ہن۔ لکھاری اک ادھی ودھیا رچنا کر کے جانیا جاندا اے پر جگدیش چندر دے سارے ہی ناول ودھیا لکھن دا پرمان ہن۔ اس نے یادوں کے پہاڑ، دھرتی دھن نا اپنا، آدھا پل، مٹھی بھر کنکر، کبھی نا چھوڑے کھیت، ٹنڈا لاٹ، گھاس گودام، نرک کنڈ میں باس ناں دے ناول اتے پرانے گھر (اردو)، پہلی رپٹ تے ناٹک اڈیکاں (پنجابی)، نیتا کا جنم ناں دے کہانی-مجموعے ہندی ساہتّ نوں دتے۔

ناولاں دے ترجمے

ناول دھرتی دھن نا آپنا دا ترجمہ اردو، پنجابی، روسی اتے جرمن بولیاں وچّ اتے آدھا پلّ انگریزی وچّ وی شائع ہویا اے۔ کبھی نہ چھوڑے کھیت ناول دا ناٹک روپانتر ہو چکا اے۔ جگدیش چندر لئی لکھن نا تاں کاروبار رہا اے اتے نہ ہی دولت پیدا کرن دا زریعہ۔ اس نے اپنے جیون وچّ جو ویکھیا، تجریہ لیا اس نوں اپنے ناولاں وچّ تھاں دتا۔ معاشیات دا ظالب علم ہون دے کارن اس دے ناولاں وچّ سماج وادی درشن دی جھلک زیادہ دکھائی دندی اے، طبقاتی جدوجہد دی بھاونا نوں زیادہ ابھاریا اے۔ اس دی وچاردھارا مارکسزم توں متاثر اے۔

ناولاں وچلی کہانی

یادوں کے پہاڑ ناول شدھ رمانس نال بھریا اک چھوٹا ناول اے۔ دھرتی دھن نا اپنا ناول وچّ جگدیش چندر نے سبھ توں زیادہ دبے تے استحصال ہوئے طبقے دا مستند چتر(مورت) پیش کیتا اے۔ اسے طرحاں آدھا پل فوجی جیون نوں پیش کرن والا ہندی دا پرمکھ ناول اے اتے مٹھی بھر کنکر ناول وچّ پناہ گیری مسئلے نوں وستار(وضاحت) نال اجاگر کیتا گیا اے۔ کبھی نہ چھوڑے کھیت ناول وچّ دو پرواراں دے جدی جھگڑے نوں اک کہانی دا روپ دتا گیا اے۔ گھاس گودام ناول وچّ کساناں دی بے بسی نوں درساؤندے ہوئے پنڈ دا منڈی بنن دا چتر پیش کیتا اے۔ ٹنڈا- لاٹ فوجی جیون تے آدھارت ناول اے جس وچّ فوجی جیون دی پریم-کہانی دا چترن کیتا گیا اے۔ نرک کنڈ میں باس اصل وچّ دھرتی دھن نا اپنا دا ہی وکست روپ اے۔ایہہ ناول دلتاں تے مزدوراں دیاں انیک سمسیاواں نوں چترت کردا اے۔ اس ناول کار نے اپنے سارے ناولاں دے وچکار وچّ سماج دی اس وڈے مسئلے نوں اجاگر کیتا اے۔ اوہ اک تجربہ کار ناول نگار اے جس نوں پنجاب خاص کر پینڈو جیون دی پوری سمجھ اے۔ اس دے ناولاں دی لوک مقبولیت دا اندازہ اس گلّ توں سہجے لگایا جا سکدا اے کہ ایہناں دا انیک بولیاں وچّ ترجمہ ہو چکیا اے۔

اردو چ مہارت

جگدیش چندر وید نوں اردو وچّ لکھن دی پوری مہارت حاصل سی۔ اس لئی اس اردو دی ورتوں ایہناں دے سارے ناولاں وچّ ویکھیا جا سکدی اے۔ لکھاری نے پینڈو جیون دے چھوٹے کساناں تے کامیاں اتے دلت طبقے دے لوکاں دی بے بسی دا چترن اکھیں ویکھیاں انیکاں گھٹناواں دے آدھار تے کیتا اے۔ پنجاب دے پنڈاں دی اک جیوندی جاگدی تصویر ایہناں ناولاں وچّ ویکھی جا سکدی اے۔ اس ناول کار دی خوبی ایہہ اے کہ اوہ عامَ لوکاں دے جیون نوں عامَ بولی وچّ پیش کردا اے۔ اس کول لوک-محاورہ اتے لوک- شبداولی دا بھنڈار اے۔ اس دیاں رچناواں نوں پڑھدے ہوئے پاٹھک نوں سوچن لئی مجبور ہونا پیندا اے۔

رچناواں

ہندی ناول

• یادوں کے پہاڑ
• دھرتی دھن ن اپنا (1972)
• آدھا پل
• مٹھی بھر کنکر
• کبھی ن چھوڑے کھیت (1976)
• ٹنڈا لاٹ
• گھاس گودام
• نرک کنڈ میں باس (1994)
• زمین اپنی تو تھی (2001)

ناول-لڑی

دھرتی دھن نا اپنا، نکرکنڈ میں واس اتے زمین اپنی تو تھی اکو ناول-لڑی اے۔ اس وچّ آزادی مگروں پہلی چوتھائی صدی دے پس منظر وچّ دلت جیون دیاں دشواریاں دا اتے اوہناں دی ہونی دے نال جڑیاں الجھیاں تانیاں دی باہرمکھی مورت پیش کیتی اے۔ دھرتی دھن نا اپنا نوں ناول نوں رمیش کنتل میگھ نے ‘دھرتی دے دکھیاریاں’ دی جیون کتھا کیہا سی۔ ایہہ گلّ اس ناول لڑی تے وی عین ڈھکدی اے۔ اس ناول وچّ ہریجناں دی نرکی حالت اتے اچّ طبقی سماج ولوں اوہناں دے استحصال دا چترن کیتا گیا اے۔

انعام

جگدیش چندر وید نوں 1981 وچّ پنجاب سرکار دے شرومنی ساہتکار توں علاوہ انیک سرکاری اتے غیر سرکاری انعام وی ملے۔بھاشا وبھاگ پٹیالہ دی ہندی رسالے پنجاب سوربھ نے اس اپر خاص نمبر وی کڈھیا۔ ناول-ساہت دے کھیتر وچّ اس دا یوگدان امر اے جس کر کے اس دی پچھان اک پرتبدھّ لکھاری وجوں کیتی جاندی اے۔

موت

10 اپریل 1996 نوں اس مہان لکھاری دی موت ہوگئی۔

حوالے