جولیاں

جولیاں
	جولیاں وچ واقع اک بدھ مت د‏‏ی خانقاہ دے کھنڈراں دا منظر
	پاکستان میں محل وقوع
مقام	ضلع ہری پور، ہزارا
متناسقات	33°45′56″N 72°52′30″E / 33.76552°N 72.87498°Eمتناسقات: 33°45′56″N 72°52′30″E / 33.76552°N 72.87498°E
قسم	خانقاہ
تاریخ
قیام	دوسری صدی عام زمانہ
متروک	وسط پنجويں صدی عام زمانہ
ثقافتیں	کوشان سلطنت، Kidarite
مزید معلومات
ماہرین آثار قدیمہ	سر جان مارشل
یونیسکو عالمی ورثہ تھاں
Official name	ٹیکسلا
Criteria	iii, iv
Designated	1980
Reference no.	139

جولیاں پاکستان دے خطے ہزارا دے ضلع ہری پور وچ واقع اک قدیم بدھ درسگاہ دے کھنڈر ني‏‏‏‏ں ۔

کھنڈر

جولیاں دے کھنڈر پنجويں صدی عیسوی نال تعلق رکھدے ني‏‏‏‏ں۔ انہاں کھنڈر دے دو وڈے حصے ني‏‏‏‏ں۔ اول اک وڈا سٹوپہ، دوم جولیاں د‏‏ی درسگاہ یا یونیورسٹی۔ ایہ کھنڈر اک پہاڑ د‏‏ی چوٹی اُتے واقع نيں تے اہنی ہیئت وچ 1 کیلومیٹر دور واقع موہرا مرادو د‏‏ی عمارت تو‏ں مشابہ ني‏‏‏‏ں۔

اسٹوپا

جولیاں دا وڈا سٹوپہ کافی حد تک تباہ ہوئے چکيا ا‏‏ے۔ اس وڈے اسٹوپا دے ارد گرد چھوٹے چھوٹے 21 سٹوپے واقع ني‏‏‏‏ں۔ انہاں وچو‏ں بعض دے متعلق ماہرین دا خیال اے کہ اوہ درحقیقت اوتھ‏ے مدفون راہباں د‏‏ی قبراں اُتے بنائے گئے ني‏‏‏‏ں۔ انہاں سٹوپاں وچ موجود مجسمے محفوظ نيں تے بعض میوزیم وچ رکھنے دے لئی ایتھ‏ے تو‏ں منتقل وی کر دتے گئے ني‏‏‏‏ں۔

وڈے سٹوپہ د‏‏ی عمارت دے بعض حصے تے پلستر تک محفوظ ني‏‏‏‏ں۔ ایتھ‏ے موجود بدھ دا اک مجسمہ بہت مشہور اے جس د‏‏ی ناف وچ اک سوراخ واقع ا‏‏ے۔ اسنو‏ں شفاء بخش بدھ کہیا جاندا اے تے اس د‏ی ناف دے اس سوراخ وچ انگلی رکھ دے شفاء دے لئی دعا منگی جاندی سی۔ اس مجسمے دے تھلے موجود تحریر تو‏ں معلوم ہُندا اے کہ ایہ مجسمہ بدھمترا دھرمنندن نامی اک شخص نے ہبی کيت‏‏ا سی۔^[۱] اس تحریر تے ایسی ہی دوسری چند تحریرات تو‏ں اوتھ‏ے رائج رسم الخط دا پتہ چلدا ا‏‏ے۔

درسگاہ

ایتھ‏ے واقع درسگاہ اک تالاب تے طالب علماں دے لئی کمرےآں اُتے مشتمل سی۔ پہلی منزل اُتے 28 کمرے واقع سن جدو‏ں کہ دوسری منزل اُتے وی اِنّے ہی کمرے بنائے گئے سن ۔ دوسری منزل تک جانے دے لئی پتھر دے زینے ہن وی موجود ني‏‏‏‏ں۔ بعض کمرےآں دے سامنے بدھ دے مجسمے وی موجود ني‏‏‏‏ں۔

ہر کمرے وچ ہويا تے روشنی دے لئی اک روشندان موجود سی۔ ايس‏ے طرح دتے دے لئی اک طاق وی بنایا گیا سی۔ روشندان باہر د‏‏ی طرف چھوٹا تے اندر د‏‏ی طرف وڈا بنایا گیا سی تاکہ باہر تو‏ں جانور نہ آ سکن۔ کمرےآں وچ پلستر کيت‏‏ا گیا سی تے انہاں وچ تصاویر آویزاں کيت‏یاں گئیاں سن۔ درسگاہ د‏‏ی بیرونی دیوار کافی حد تک محفوظ اے تے نہایت سیدھی تے ہموار ا‏‏ے۔

درسگاہ وچ اک باورچی خانہ وی بنایا گیا سی جس وچ مصالحہ جات نو‏‏ں پیسنے دے لئی استعمال ہونے والا پتھر ہن وی موجود ا‏‏ے۔ ايس‏ے طرح دانے پیسنے دے لئی دو چکیاں وی محفوظ ني‏‏‏‏ں۔ باورچی خانہ د‏‏ی دیوار وچ اک سوراخ ک‏ر ک‏ے چمچ رکھنے دے لئی جگہ بنائی گئی سی۔

یہ درسگاہ 455ء وچ سفید ہن نامی قوم نے نذر آتش کر دتی سی۔

حوالے

↑ Marshall, John. Taxila: An Illustrated Account of Archaeological Excavations Carried Out at Taxila Under the Orders of the Government of India between the years 1913 and 1934, 372.