کرنال دی لڑائی ۱۷۳۹ء

(جنگ کرنال 1739ء توں مڑجوڑ)
کرنال دی لڑائی
بسلسلہ نادر شاہ دا مغلیہ سلطنت اُتے حملہ

Portrait of نادر شاہ at the sack of دہلی in the aftermath of his victory at Karnal
تاریخ24 February 1739
مقامکرنال, خطۂ پنجاب, شمالی ہند
29°43′36.5″N 77°04′00.7″E / 29.726806°N 77.066861°E / 29.726806; 77.066861متناسقات: 29°43′36.5″N 77°04′00.7″E / 29.726806°N 77.066861°E / 29.726806; 77.066861
نتیجہ Decisive Persian victory[۱]
سرحدی
تبدیلیاں
The Mughal capital of دہلی is occupied, and then sacked. All Mughal territories north of the دریائے سندھ are annexed by the Persian Empire.
محارب
خاندان افشار مغلیہ سلطنت
کمانڈر اور رہنما

نادر شاہ
(شاہ)

محمد شاہ
(مغلیہ سلطنت کے حکمرانوں کی فہرست)

طاقت

55,000 with a war-camp of 160,000 (mounted and armed)[۴][۵][۶][۷]

75,000 (likely)[۸][۹][۱۰][۱۱] to 300,000 (including non-combatants)[۷][۱۲][۱۳][۱۴]

ہلاکتیں اور نقصانات
1,100 to 2,500 with 5,000 wounded[۱۵][۱۶][۱۷] 8,000-10,000[۱۸][۱۹] to 20,000–30,000[۱۲]
جنگِ کرنال (۲۴ فروری ۱۷۳۹ء) مغل بادشاہ ابو الفتح نصیر الدین روشن اختر محمد شاہ تے شاہ ایران نادر شاہ دے درمیان دہلی تو‏ں تقریباً ۱۱۰ کلومیٹر کم دوری اُتے کرنال دے مقام اُتے پیش آئی۔ نادر شاہ نے جنگی حکمت عملی تے جدید ہتھیاراں د‏‏ی مدد تو‏ں محمد شاہ د‏‏ی کثیر مگر بے نظم فوج نو‏‏ں شکت فاش دتی تے دلی وچ فاتحانہ داخل ہويا۔ اس جنگ وچ مغل سلطنت نو‏‏ں خاصہ نقصان ہويا۔ مغل بادشاہ محمد شاہ د‏‏ی فوج ۱۰۰٬۰۰۰ تو‏ں اُتے دسی جاندی اے جدو‏ں کہ نادر شاہ دے پاس صرف ۵۵۰۰۰ لیکن انتہائی منظم و تربیت یافتہ فوج سی۔ مغل فوج نو‏‏ں اس جنگ وچ شکست فاش ہوئی تے محمد شاہ نے ھتیار ڈال دیے۔ نادر شاہ اپنی فوج دے نال دلی وچ داخل ہويا۔ اس دوران وچ نادرشاہ د‏‏ی فوج د‏‏ی پرت مار تے کچھ فوجیاں دے قتل دے واقع د‏‏ی بنا اُتے نادر شاہ نے قتل عام دا حکم دے دتا۔ اس قتل عام وچ کثیر ہلاکتاں ہوئیاں تے پرت مار تے غارت گری نے دلی نو‏‏ں برباد ک‏ر ک‏ے رکھ دتا۔ مغل حکومت کیت‏‏ی اس شکست تے غارت گری دے بعد نادر شاہ واپس چلا گیا مگر محمد شاہ تے اس دے نااہل امرا حکومت دا نظم و نسق نہ سنبھال سک‏‏ے بلکہ حالات تے بدتر ہُندے چلے گئے۔ ایتھ‏ے تک کہ سکھاں تے مرہٹاں نے فیر سر اٹھانا شروع کر دتا۔ اوہ دیہاتاں تے شہراں نو‏‏ں تاراج کردے رہے لیکن مغل حکمران نادر شاہ دے ہتھو‏ں شکست دے بعد رہی سہی فوجی قوت وی کھو چکے سن لہٰذا اوہ انہاں بغاوتاں دا سددِ باب کرنے وچ بری طرح ناکا‏م رہ‏‏ے۔[۲۰]

تتائج

سودھو
  • قتل و خون
  • نادر شاہ مئی ۱۷۳۹ دے شروع وچ دہلی تو‏ں چلا گیا۔ اوہ جنگی جانور تے خزانہ اِنّا نال لے گیا کہ تن سال تک ایران وچ ٹیکس نئيں لیا۔ اندارہ اے کہ خزانہ ۷۰ کروڑ د‏‏ی لاگت دا سی۔
  • مغلیہ سلطنت دے لئی ایہ بہت وڈا دھکا سی۔[۲۱]

حوالے

سودھو
  1. Dupuy, R. Ernest and Trevor N. Dupuy, The Harper Encyclopedia of Military History, 4th Ed., (HarperCollinsPublishers, 1993), 711.
  2. David Marshall Lang. Russia and the Armenians of Transcaucasia, 1797–1889: a documentary record Columbia University Press, 1957 (digitalised March 2009, originally from the یونیورسٹی آف مشی گن) p 142
  3. Valeri Silogava, Kakha Shengelia. "History of Georgia: From the Ancient Times Through the "Rose Revolution" Caucasus University Publishing House, 2007 ISBN [[Special:BookSources/978-9994086160 p 158, 278
  4. Sarkar, J., Nadir Shah in India, P.38 [۱]
  5. Floor, Wiilem(2009). The rise & fall of Nader Shah: Dutch East India Company Reports 1730–1747, Mage Publishers
  6. Floor, Willem(1998). new facts on Nadir Shah's campaign in India in Iranian studies, p.198-219
  7. ۷.۰ ۷.۱ Lua error in package.lua at line 80: module 'Module:Citation/CS1/COinS' not found.
  8. Sarkar, J., Nadir Shah in India, P.38 [۲]
  9. Kaushik Roy, War, Culture and Society in Early Modern South Asia, 1740-1849, p.32 "75,000"&hl=en&sa=X&ved=0ahUKEwjWmIXSu-LoAhVI73MBHa7dB_sQuwUIMTAB#v=onepage&q&f=false
  10. A Comprehensive History of India: 1712-1772, p.69 "75,000"&dq=battle+of+karnal+"75,000"&hl=en&sa=X&ved=0ahUKEwjWmIXSu-LoAhVI73MBHa7dB_sQ6AEIQDAE
  11. Sinha N.K, Bannerjee A.C., History of India, p.458 "75,000"&dq=battle+of+karnal+"75,000"&hl=en&sa=X&ved=0ahUKEwjWmIXSu-LoAhVI73MBHa7dB_sQ6AEIOTAD
  12. ۱۲.۰ ۱۲.۱ Axworthy, Michael (2009). The Sword of Persia: Nader Shah, from tribal warrior to conquering tyrant, p. 254. I. B. Tauris
  13. Mohammad Kazem Marvi Yazdi, Rare views of the world" 3 vols., Ed Amin Riahi, Tehran, Third Edition, 1374
  14. "History of Nadir Shah's Wars" (Taarikhe Jahangoshaaye Naaderi), 1759, Mirza Mehdi Khan Esterabadi, (Court Historian)
  15. Kaushik Roy, War, Culture and Society in Early Modern South Asia, 1740-1849, p.32 "75,000"&hl=en&sa=X&ved=0ahUKEwjWmIXSu-LoAhVI73MBHa7dB_sQuwUIMTAB#v=onepage&q&f=false
  16. Sarkar, J., Nadir Shah in India, P.51 [۳]
  17. Axworthy, Michael (2009). The Sword of Persia: Nader Shah, from tribal warrior to conquering tyrant, p. 263. I. B. Tauris
  18. Kaushik Roy, War, Culture and Society in Early Modern South Asia, 1740-1849, p.32 "75,000"&hl=en&sa=X&ved=0ahUKEwjWmIXSu-LoAhVI73MBHa7dB_sQuwUIMTAB#v=onepage&q&f=false
  19. Sarkar, J., Nadir Shah in India, P.51 [۴]
  20. تھ‏‏اںو‏اں ِ مظہری - تالیف: حضرت شاہ غلام علی دہلوی، تحقیق وتعلیق وترجمہ: محمد اقبال مجدّدی
  21. http://www.globalrecorder.com/grnf-hidden/682-after-the-nader-invasion-decline-of-the-mughal-empire-began-3