جمال نقوی

ڈاکٹر جمال نقوی
جم	فروری 18, 1946(1946-02-18)ء وزیر گنج ، لکھنؤ، برطانوی ہند
قلمی ناں	جمال نقوی
کم کِتہ	شاعر، مصنف، محقق، صحافی، انجینئیر
بولی	اردو
شہریت	پاکستانی
مادر علمی	کراچی یونیورسٹی
صنف	تنقید نگار، شاعر

ڈاکٹر سید علی حسنین نقوی المعروف جمال نقوی کا شمار پاکستان دے نامور مصنف، نقاد تے دانشور شخصیتاں وچ ہُندا اے ۔

مڈھلا جیون

سید علی حسنین نقوی المعروف جمال نقوی 18 اکتوبر 1946ء نو‏‏ں وزیر گنج، لکھنؤ وچ پیدا ہوئے۔ انہاں دے والد سید غلام حسنین نقوی ایڈوکیٹ سن ۔ سید علی حسنین نقوی نے۔ شیعہ کالج اولڈ بوائز پرائمری اسکول، لکھنؤ تو‏ں اسکول تے کالج د‏‏ی تعلیم پائی۔ تعلیم دے علاوہ تقریری مقابلاں، بیت بازی تے مضمون نگاری دا شوق رہیا۔ بزمِ ادب دے سیکرٹری تے کالج میگزین دے ایڈیٹر وی رہ‏‏ے۔ مسلم یونیورسٹی علی گڑھ تو‏ں انجینئیرنگ د‏‏ی ڈگری پائی تے ہور تعلیم دے لئی انگلینڈ جا ک‏ے ڈی بی اے د‏‏ی سند حاصل۔

کیرئیر دا آغاز

جمال نقوی نے انجینئری د‏‏ی ڈگری پانے دے بعد کانپور وچ اک سال تک ملازمت کيت‏‏ی۔ فیر1969ء وچ جدو‏ں حکومت پاکستان نے علی گڑھ تو‏ں پاس شدہ ڈاکٹراں تے انجینیئراں نو‏‏ں پاکستان وچ بلوایا جا رہیا سی تاں جمال نقوی وی پاکستان منتقل ہوئے گئے۔ اک سال میر پور خاص وچ وڈے بھائی دے پاس قیام کیتا تے اوتھ‏ے د‏‏ی ادبی محفلاں وچ وی شرکت کيتی۔ 1970ء وچ کراچی آ گئے ۔ ایتھ‏ے مختلف کمپنیاں وچ بحیثیت انجینئیر کم کیتا تے نال نال تعلیم دا سلسلہ جاری رکھدے ہوئے اردو کالج، کراچی تو‏ں ایم اے (اردو) کیتا۔ کراچی یونیورسٹی تو‏ں پاکستان اسٹڈیز وچ ایم فل تے پی ایچ ڈی د‏‏ی ڈگری حاصل کيتی۔ انہاں دے مقالہ دا عنوان سی ترقی پسند اردو نثر دے پنجاہ سال، پاکستانی معاشرے دے تناظر وچ ۔

قومی تے بین الاقوامی کانفرنساں وچ شرکت

1. علی سردار جعفری کانفرنس، 2013، کراچی، بحیثیت مقالہ نگار و ناظم
2. پلاٹینئم جوبلی کانفرنس، انجمن ترقی پسند مصنفاں، 2012، کراچی بحیثیت آرگنائزر و ناظم
3. جشنِ فیض 2011، منعقدہ علی گڑھ مسلم یونیورسٹی، علی گڑھ بحیثیت مقالہ نگار
4. عالمی اردو کانفرنس، 2010 منعقدہ لاہور ،کراچی بحیثیت مقالہ نگار
5. عالمی اردو کانفرنس، 2007 منعقدہ دہلی، الہ آباد، لکھنؤ بحیثیت مقالہ نگار
6. جشنِ سجاد ظہیر، 2005 منعقدہ جامعہ ملیہ دہلی و الہ آباد بحیثیت مقالہ نگار
7. فیک کانفرنس منعقدہ قازقستان 1999بحیثیت مقالہ نگار
8. فیڈریشن آف انجینئیرنگ انسٹی ٹیوٹیوشنز آف اسلامک کنٹریز( فیک ) د‏‏ی کانفرنس، منعقدہ تہران ،ایران (1998)بحیثیت مقالہ نگار
9. کل پاکستان اہلِ قلم کانفرنس، اسلام آباد ،1987، بحیثیت مقالہ نگار

نمونہِ کلام

ہائکو : حمد

ہر لمحہ ہر آن

جس مالک نے خلق کیا

اس کا رکھو دھیان

٭٭٭

آزاد نظم : گم شدہ کس نے کیا؟

کس کے کہنے پہ کیا؟

اور کیوں کیا؟

کوئی بتلاﺅ

کہ اک بیوی

اور بچے

کریں کس سے سوال؟

پوچھنے والا نہیں کوئی

کہ کیا ان کا ہے حال؟

کیسے دن گزرے ہے

اور رات بسر ہوتی ہے؟

شام کب ہوتی ہے

اور کیسے سحر ہوتی ہے؟

وہ جو قانون کے رکھوالے ہیں

سنتے ہی نہیں

جو قلم رکھتے ہیں

اس ظلم پہ لکھتے ہی نہیں

مہر ہونٹوں پہ لگی

لوگ کچھ کہتے ہی نہیں

کون مظلوموں کا اس دیس میں محافظ ہے؟

گر یہی حال رہے گا تو خدا حافظ ہے!!

تخلیقات

1. گل ہائے عقیدت (1985) منقبتی مجموعہ
2. مکان شیشے کے (1987)شعری مجموعہ
3. خوشبو گلابوں کی (1998) عالمی تراجم، طبع زاد نظمیں
4. مزاجِ سخن (2003) مجموعہِ غزلیات
5. زندگی کا سورج (2007)ہندی شعری مجموعہ
6. اکیسویں صدی ()سائنسی مضامین
7. دوبدو ()مکالمے
8. آئی ایم ایف اورپاکستان کی سیاسی معییشت(1997) ترجمہ
9. ادب اور سائنس (1999) نثری تالیف
10. نغمے سورج دیس کے (2000) مجموعہ ہائیکو
11. قلم کا سفر(2000)نثری تالیف
12. قلم برائے امن(2001)نثری تالیف
13. قائدینِ پاکستان (2002) پاکستانیات
14. ادب ،سائنس اور جمہوریت (2004) تنقیدی مضامین
15. نقد و شخص(2005)عملی تنقید
16. کہانیاں دیس دیس کی (2006) تراجم
17. ترقی پسند تحریک، ادب اور سجاد ظہیر (2006)تنقید
18. جمال و کمال (2007) یاداشتیں
19. ہجرت (2008) ترجمہ
20. بلاوا(2009) سفرنامہ
21. مجنوںگورکھپوری شخصیت و فن (2010)تنقید
22. پنج رنگ (2010) انتخابِ کلام مع تراجم
23. ترقی پسند تحریک کا سفر (2011)تاریخ
24. فیض کا فکری ابلاغ (2011) تنقید
25. ترقی پسند اردو نثر کے پچاس سال (2012) تحقیق
26. ارمغانِ ممتاز (2012)تالیف
27. ڈاکٹر محمد علی صدیقی شخصیت و فن (2012)تالیف
28. دھنک رنگ (2012)انتخابِ کلام مع تراجم
29. ترقی پسند ادب کے معمار (2013) تذکرہ نگاری
30. ابراہیم جلیس۔ انسان اور قکم کار(2013)
31. Engg. Horizons۔ (1995)۔ انگریزی مضامین
32. Engg. Managements ()۔ انگریزی مضامین

اعزازات

1. نشانِ سپاس انجمن ترقی پسند مصنفاں، پاکستان 2013
2. فیض ایوارڈ 2012
3. پلاٹینئیم جوبلی ایوارڈ انجمن ترقی پسند مصنفاں، پاکستان 2011
4. فیض ایوارڈ، علی گڑھ، بھارت 2011
5. نشانِ اعزاز ( تیسرا انعام برائے فیض دا فکری ابلاغ )2011
6. نشانِ اعزاز ( دوسرا انعام برائے مجنوںگورکھپوری شخصیت و فن )2010
7. شیلڈ برائے مقالہ نگار، ساتواں قومی سیمینار، آئی وی پی 2010
8. نشانِ اعزاز ( خصوصی برائے بلاوا)2009
9. مجناں گورکھپوری ایوارڈ 2008
10. نشانِ اعزاز ( خصوصی انعام برائے ترقی پسند تحریک، ادب تے سجاد ظہیر )2006
11. نشانِ اعزاز ( پہلا انعام برائے نقد وشخص )2005
12. سجاد ظہیر ایوارڈ 2005
13. سرسید احمد ایوارڈ 2004
14. اکادمی ایوارڈ ( برائے ادب تے سائنس) 1998
15. آئی ای پی، قائدِ اعظم ایوارڈ 1997
16. پرائڈ آف پرفارمنس ایوارڈ، برائے انجینئری 1995
17. تخلیق ایوارڈ برائے شاعری 1994
18. میڈل برائے حسنِ کارکردگی 1992
19. لوحِ اعزاز برائے ادب 1991

ڈاکٹرجمال نقوی د‏‏ی شخصیت و فن اُتے تحقیقی مقالات

جی سی یونیورسٹی، فیصل آباد دے شعبۂ اردو وچ ماسٹرز دے لئی صائمہ یعقوب نے مقالہ پیش کیتا سی ۔ جس دا موضوع معروف ترقی پسند ادیب تے شاعر، ڈاکٹر جمال نقوی نيں۔ ایہ چار ابواب اُتے مشتمل اے، جس وچ انہاں د‏‏ی زندگی دے مختلف گوشےآں اُتے روشنی پائی گئی ا‏‏ے۔

حوالے