تیجن بائی
تیجن بائی Teejan Bai | |
---|---|
جم | 24 اپریل 1956 (68 سال) |
وفات |
|
شہریت | بھارت |
شریک حیات | توکا رام |
عملی زندگی | |
پیشہ | پنداوانی لوک گلوکار |
اعزازات | |
پدم وبھوشن 2019 پدم بھوشن 2003 پدم شری اعزاز 1987 سنگیت ناٹک اکیڈمی ایوارڈ 1995 فوکوکا پرائز 2018 |
|
ترمیم |
تیجن بائی (پیدائش: 24 اپریل 1956ء) چھتيس گڑھ نال تعلق رکھنے والے روايتی پرفارمنگ آرٹ دا مظاہرہ کرنے والی پانڈوانی دی اک ماہر نيں، جس وچ اوہ موسیقی دے نال مہابھارت دیاں کہانیاں نوں بیان کردیاں نيں۔ انھاں 1987ء وچ پدما شری، 2003ء وچ پدم بھوشن تے بھارت سرکار دی طرف توں 2019ء وچ پدم وبھوشن توں نوازیا گیا اے، اس دے علاوہ 1995ء وچ ، ہندوستان دی نیشنل اکیڈمی آف میوزک، ڈانس اینڈ ڈراما دی طرف توں سنگیت ناٹک اکیڈمی ایوارڈ توں وی نوازیا گیا اے۔
سوانح حیات
سودھومڈھلا جیون
سودھوتیجن بائی بھلائی دے 14 کلومیٹر (8.7 میݪ) شمال وچ ، گنیاری پنڈ وچ چونک لال پاردھی تے انہاں دی اہلیہ سکھوندی دے گھر وچ پیدا ہوئی سی[۱] اوہ چھتيس گڑھ ریاست دے پاردھی شیڈولڈ ٹرائب نال تعلق رکھدی اے۔ اپنے پنج بہن بھائیاں وچ سب توں وڈی اے، اس نے اپنے نانا، برجلال پرادھی، نوں چھتس گڑھی ہندی وچ چھتس گڑھ دے مصنف سبل سنگھ چوہان دے لکھے ہوئے مہابھارت سناتے ہوئے سنیا تے فوری طور اُتے اس دی پسندیدگی اختیار کرلئی۔اس نے جلد ہی اس دا بیشتر حصہ حفظ کر ليا تے بعد وچ امید سنگھ دیشمکھ توں غیر رسمی تربیت حاصل کيتی۔
کیریئر
سودھو13 سال دی عمر وچ ، اس نے پڑوسی پنڈ، چندراکھوری (درگ) وچ 10 روپے وچ اپنی پہلی عوامی کارکردگی پیش کيتی۔ جتھے اس نے 'پنداوانی' دے کپلک شیلی (انداز) وچ گانا گایا، جو عورت دے لئی پہلی بار سی، جداں کہ روايتی طور اُتے سواݨیاں بیٹھنے دے انداز وچ ویدماندی وچ گاندی سی۔ اس روایت دے برعکس، تیجن بائی نے اپنی مخصوص گٹورل آواز تے بے چُوک جوش توں اُچی آواز وچ گانا پیش کیتا، جو اودوں اک مردانہ گڑھ تک داخل ہورہیا سی۔[۲]
تھوڑی ہی مدت وچ ، اوہ ہمسایہ دیہات وچ مشہور ہو گئی تے خصوصی مواقع تے تہواراں وچ پرفارم کرنے دے لئی انہاں نوں دعوت نامے بھیجے جانے لگے۔ اس دی وڈی مشہوری تب ہوئی جدوں اودوں مدھیہ پردیش دی تھیٹر شخصیت حبیب تنویر نے انہاں دی صلاحیتاں نوں دیکھیا تے انھاں اودوں دے وزیر اعظم اندرا گاندھی دے لئی پرفارم کرنے دے لئی بلايا گیا۔ وقت دے نال نال انھاں قومی تے بین الاقوامی سطح اُتے پہچان ملی، 1988 وچ اک پدما شری،[۳] 1995 وچ سنگیت ناٹک اکیڈمی ایوارڈ تے 2003 وچ پدم بھوشن ایوارڈ ملے۔
1980 دی دہائی دے آغاز توں، اوہ اک ثقافتی سفیر دی حیثیت توں پوری دنیا وچ انگلینڈ، فرانس، سوئٹزرلینڈ، جرمنی، ترکی، تیونس، مالٹا، قبرص، رومانیہ تے ماریشیس تک دے ملکاں دا سفر کردی رہی۔[۴] انھاں نے جواہر لال نہرو دی کتاب اُتے مبنی شیام بینیگل دی مشہور درشن ٹی وی سیریز بھارت اک کھوج وچ مہابھارت دے سلسلے پیش کيتے۔[۵]
اج اوہ اپنی انوکھی لوک گائیکیوں تے اپنی طاقتور آواز توں دنیا بھر وچ سامعین نوں راغب کررہی اے۔ تے اپنی گائیکی نوں نوجوان نسل تک پہنچیا رہی اے۔
ذاتی زندگی
سودھوبھانويں اس دی شادی 12 سال وچ ہوئی سی لیکن اس کے، 'پاردھی' قبیلے نے، اک ناری ہُندے ہوئے، پانداوانی گانے دے سبب اسنوں برادری توں کڈ دتا سی۔ اس نے اپنے آپ دے لئی اک چھوٹی سی جھونپئی بنا لی تے پڑوسیاں توں برتن تے کھانا ادھار لے کے، خود ہی رہنا شروع کیتا، فیر وی اس نے اپنی گائیکی نوں کدی نئيں چھڈیا، جس دے نتیجے وچ اس نے اس دی قیمت ادا کردتی۔[۶] اوہ کدی اپنے پہلے شوہر دے گھر نئيں گئی تے بعد وچ علیحدگی (طلاق) ہو گئی۔ اگلے کچھ سالاں دے بعد، اس دی دو بار شادی ہوئی تے بعد وچ دادی بن گئياں۔
کارکردگی دا انداز
سودھوپانداوانی دے لفظی معنی نيں پاندواس دی کہانیاں، مہابھارت دے افسانوی بھائی تے اس دے نال اک ہتھ وچ ایکتارا یا تمبورا تے کدی کدی دوسرے وچ کرتال دے نال آلہ کاراں دے نال گانا بنانا تے گانا شامل اے۔ کدی کدی کسی گدا دی شناخت، بھیما دی لاٹھی یا ارجن دے جھُکاو یا گھوڑا گڈی، جدوں کہ دوسرے اوقات وچ ایہ ملکہ دراوپدی دے بال بن جاندی اے، جس توں اوہ مؤثر آسانی تے شمع دے نال وکھ وکھ کردار ادا کرسکدی اے۔[۷] بھیشما تے ارجن دے درمیان دراوپادی چیھارن، دوشانا ودھ تے مہابھارت یودھ، اس دی مشہور پرفارمنس نيں۔
ایوارڈ
سودھو- 1988 پدما شری
- 1995 سنگیت ناٹک اکیڈمی ایوارڈ[۸]
- 2003 ہونٹ ڈی لٹ ، بلاس پور یونیورسٹی[۹]
- 2003 پدم بھوشن[۱۰]
- 2016 ایم ایس سبالکشمی سو برس دا ایوارڈ
- 2018 فوکوکا پرائز[۱۱]
- 2019 پدما وبھوشن[۱۲]
وی دیکھو
سودھوحوالے
سودھو- ↑ Pandavani
- ↑ «The Hindu, 13 دسمبر, 2004». بایگانیشده از اصلی در ۲۰۰۷-۰۳-۱۰. دریافتشده در ۲۰۲۰-۰۳-۰۷. نامعلوم پیرامیٹر دا
|url-status=
نظر انداز کردا (کمک) - ↑ «Ahmadabad,فروری 23, 2000». بایگانیشده از اصلی در ۲۰۰۴-۱۱-۰۶. دریافتشده در ۲۰۲۰-۰۳-۰۷. نامعلوم پیرامیٹر دا
|url-status=
نظر انداز کردا (کمک) - ↑ Teejan Bai, Rediff.com
- ↑ YouTube: Bharat Ek Khoj – Episode 5 – Mahabarata I
- ↑ «The Hindu, Nov 26 2005». بایگانیشده از اصلی در ۲۰۰۹-۰۱-۲۹. دریافتشده در ۲۰۲۰-۰۳-۰۷. نامعلوم پیرامیٹر دا
|url-status=
نظر انداز کردا (کمک) - ↑ Teejan Bai performance, The Tribune, نومبر 16, 2002
- ↑ Sangeet Natak Akademi Award winners Archived 14 مئی 2007 at the وے بیک مشین
- ↑ «The Times of India, 12 Oct 2003». بایگانیشده از اصلی در ۲۰۱۲-۱۰-۱۸. دریافتشده در ۲۰۲۰-۰۳-۰۷. نامعلوم پیرامیٹر دا
|url-status=
نظر انداز کردا (کمک) - ↑ Indian government Padma Awards
- ↑ "Teejan Bai|Laureates" (in ja-JP). Fukuoka Prize. http://fukuoka-prize.org/en/laureate/prize/cul/teejanb.php.
- ↑ Ministry of Home Affairs, India. 25 جنوری 2019