تحصیل جتوئی
جتوئی پنجاب دے ضلع مظفر گڑھ دی اک تحصیل اے ۔
| تحصیل جتوئی | |
| Jatoi Tehsil | |
 | |
| دیس : | پاکستان
|
| صوبا : | پنجاب
|
| ضلع : | مظفر گڑھ |
| تحصیل راجگڑھ : | جتوئی |
| رقبا : | 1010 مربع کلومیٹر |
| لوک گِݨتی : | 714576 |
| بولی : | پنجابی |
پنجاب دی چھوٹی تحصيل ہوݨ دے باوجود پيداوار دا کافی حصہ اس تحصيل توں ملکی پيداوار وچ شامل ہُندا اے۔ 90 دی دہائی تک تحصیل جتوئی دی بيشتر زرعی زمين سيم دی وجہ توں ناقابل کاشت رہی۔ تحصیل جتوئی پہلاں تحصیل علی پور دا حصہ سی۔ متعدد وفاقی تے صوبائی وزیر اس تحصیل توں منتخب ہُندے رہے نيں۔ ہر حکومت وچ تحصیل جتوئی توں کوئی نہ کوئی وزیر ہُندا اے۔
معشیت سودھو
جتوئی اک ذرخیز تحصیل اے۔ شہریاں دے وڈے معاشی ذریعے صرف دو ہی نيں۔ اک ذراعت تے دوسرا مویشی پالنا۔ 90 دی دہائی تک تحصیل جتوئی دی بیشتر زرعی زمین سیم دی وجہ توں ناقابل کاشت رہی۔ ذراعت دی وجہ توں جتوئی دا نہری نظام وی کافی منظم اے۔ چودھری برادران دے دور حکومت وچ پنجاب بھر وچ نہری نظام بہت مظبوط تے پختہ ہويا۔ ايسے منصوبے دے تحت جتوئی دی نہر نوں وی پکا تے نالیاں نوں پختہ بنایا گیا۔ جس توں پانی ضائع تے چوری ہونے دے امکانات وچ نمایاں کمی واقع ہوئی۔ جتوئی نوں مرکزی تن نہراں سراب کردیاں نيں۔ جنہاں وچ سہراب نہر جو جتوئی شہر دے بیچاں بیچ واقع اے۔ لنڈا نالا جسنوں ماضی وچ غلاظت توں پاک نہر دے طور اُتے جانیا جاندا سی اُتے ہن آبادی دے ودھنے دے نال ہی نہر دے پانی وچ گٹر لائن ڈال دتی گئی اے ۔ ایہ نہر جتوئی شہر دے مشرقی جانب واقع اے۔ تیسری نہر سونی دے ناں توں مشہور اے۔ ایہ جتوئی شہر دے مغرب دی جانب لنڈی پتافی دی جانب اے۔
دریا سودھو
دریائے انڈس جتوئی دی مغربی جانب توں ہُندا ہويا صوبہ سندھ دی طرف نکل جاندا اے۔ دریا بنیادی طور تے چین توں آؤندا اے تے پنجاب دے مختلف شہراں توں ہُندا ہويا ایہ دریا جتوئی دے کولوں گزردا اے سندھ وچوں گزر کے ٹھٹھا دے مقام اُتے بحیرہ عرب یعنی سمندر وچ جاگردا اے۔ جتوئی دے مغربی جانب دریا ئے جہلم واقع اے۔
دونے دریاواں دے بیچاں بیچ ایہ تحصیل ملکی نظام توں بالکل ہٹ کر اے۔ جتوئی اگرچے اک وڈے روٹ دے درمیان واقع اے اُتے تحصیل دی حدود وچ اوہ روٹ تاں آندا مگر شہر توں کوساں دور توں بائی پاس ہُندا ہويا نکل جاندا اے۔ جے بہاولپورکی جانب توں کوئی مظفر گڑھ یا ڈیرا غازی خان جانا چاہے تاں اوہ اس روٹ دا استعمال کردا اے۔ مگر علی پور توں ہُندے ہوئے پرانا چوک پرمٹ تے موجودہ نصیرآباد چوک توں ہُندے ہوئے مظفر گڑھ دی جانب نکل جاندا اے۔ اس طرح جے شاہ جمال والا روڈ وی جاواں تاں وی گرڈ چوک توں بغیر کسی اسٹاپ دے گڈی نکل جاندی اے اُتے ایہ روڈ ون وے دے طور اُتے اپنی خدمات پیش کر رہیا اے۔ اس وجہ توں نہ صرف اس تحصیل نوں گم نامی دا سامنا اے بلکہ کسی معروف روٹ ایتھے توں نہ گزرنے دی وجہ توں اس تحصیل نوں کسی وی قسم دا کوئی بزنس نئيں ملدا۔ ایہ تحصیل اپنی طور اُتے جو کھیتی باڑی کردی اے اس اُتے ہی تمام تر نظام زندگی چلدا اے۔
روٹ سودھو
بہاولپور تے خانپور کٹورا توں آؤن والی ٹرانسپورٹ جے راجن پور یا ڈیرا غازی خان دی طرف جانا چاہے تاں ٹرانسپورٹ موجودہ صورت حال وچ جتوئی شہر توں گزرن دی بجائے بائی پاس ہُندی ہوئی پہلے مظفر گڑھ جائے گی فیر دریائے انڈس دے پل توں لنگھدی ہوئی سِدھی ڈیرا غازی خان جاندی اے۔ اس طرحاں اوتھے توں ایہ ٹرانسپورٹ سخی سرور، داجل تے جام پور دی طرف جاندی اے۔ اس لحاظ توں ایہ روٹ کافی طویل ہوجاندا اے اُتے کدی حکومتاں نے ایہ نئيں سوچیا کہ اس روٹ دے استعمال کرن اُتے مجبور کرن دی بجائے جتوئی توں اک ڈبل روڈ کڈیا جائے جو دریائے سندھ توں ہُندا ہويا سیدھا ڈیرہ غازی خان جائے۔ جے ایہ روٹ کڈھ لیا جائے تاں یقینن ادھا سفر تے فیول اس روٹ توں بچایا جاسکدا اے۔ اس طرح توں جتوئی نوں وی اک چنگا خاصا بزنس مل جاندا۔ اُتے جتوئی دی فلاح تے ترقی دا بھلا کوئی کیوں سوچے گا۔ سب نوں روپیہ پیسا مل جاندا اے تے اس توں انہاں دے کم چل جاندے نيں۔
شہر دی انتظامی صورت حال دا جائزہ لیا جائے تاں جتوئی وچ ترقیاتی کم تاں کدی سننے نوں نئيں ملے۔ اک مرتبہ مقامی انتظامیہ دی جانب توں شہر وچ سیوریج دے نظام اُتے کچھ کم شروع کيتا تاں گیا اُتے نہر سہراب تے جھگی والا روڈ دی اطرف تے بیچاں بیچ کھدائی کرکے اوہ کھڈے اوداں دے اوداں ادھوری حالت وچ پئے رہ گئے تے اج تک سیوریج دا نظام مکمل تاں کیہ اوہ کھڈے وی واپس بھرنے کوئی نئيں آیا۔ اک طرف سیوریج دا نظام انتہائی بری حالت وچ اے تاں دوسری طرف شہر بھر دا سیوریج جتوئی دی مین نہر سہراب وچ گھردا اے۔ اس لحاظ توں پورا شہر بدبو دی زد وچ ہی رہندا اے تے فیر ایتھے پانی کھیتاں دے لئی کساناں نوں میسر آندا اے جو انہاں دی صحت دے لئی وی خطرناک ہوسکدا اے۔
اسٹرکچر سودھو
شہر دے اندرونی اسٹرکچر دی حالت تاں ناگفتہ بہ اے ہی اُتے جھگی والا روڈ دی حالت وی اپنی کسمپرسی دا رونا رورہی اے۔ جتوئی دی سبزی منڈی وی جھگی والا روڈ اُتے واقع اے۔ جھگی والا روڈ جتوئی دے لئی اک اہم ترین روڈ دے طور اُتے اپنی سفری خدمات تاں پیش کر رہیا اے اُتے پہلی بار بننے دے بعد شاید ہی اس اُتے کدی کوئی کم ہويا ہوئے۔ روڈ دی حالت ایہ اے کہ اوتھے اُتے سائیکل سوار دا گزرنا وی محال اے۔ اُتے اس اُتے کراچی ، لاہور تے اسلام آباد دے وڈے وڈے کوچز تے بساں چل رہیاں نيں۔ اک طرف روڈ دی حالت ایہ اے کہ اوتھے اُتے حادثات کسی وی وقت ہونے دے لئی تیار رہندے نيں تے دوسری بھاری ٹرانسپورٹ دا سلسلہ وی جاری اے۔ جس اُتے اج تک نہ تاں کسی پرائیویٹ تے نہ سرکاری سطح اُتے کم کيتا گیا تے نہ آئندہ دے کسی پروجیکٹ دا حصہ ایہ روڈ اے۔
جتوئی دی تاریخی سودھو
جتوئی دی تاریخی حیثیت پاکستان دے قیام توں پہلے دی اے۔ انگریز دور دا ایہ اک تاریخی شہر اے جس وچ اج وی بھارت دے صوبہ راجستھان تے ہریانہ نال تعلق رکھنے والےآں دے خاندان ایتھے بسے ہوئے نيں۔ ایہ نہ صرف اس دور دی عمارتاں وی حالے تک ایتھے موجود نيں بلکہ ادھے شہر اُتے رنگڑاں دی آباد کار موجود نيں تے بازار وچ انئيں کيتی دکاناں نيں۔ جے ایويں کہیا جائے تاں کچھ غلط نہ ہوئے گا کہ بازاری نظام پینڈو نظام نوں دو حصےآں وچ تقسیم کيتا جائے تاں بازاری نظام راؤ ، رانا تے راجپوتاں دے پاس اے۔ اس لحاظ توں بنیے والا دماغ تے راجاں والی سوچ ہن وی جتوئی دے بازاراں تے گلی کوچےآں وچ دکھادی دیندی اے۔
سرکاری تے نجی نظام سودھو
جتوئی شہر وچ تعلیم دا نظام سرکاری تے نجی لحاظ توں کافی مضبوط تے منظم اے۔ ہائی اسکول گزلز تے بوائے وی موجود اے۔ دونے اسکول تاریخی اعتبار توں بہت پرانے نيں۔ اسکولز وچ جھگی والا، شاہجمال، لنڈی پتافی، شاہر سلطان تک توں طلبہ تے طالبات ایتھے توں پڑھ کر ملکی ستارے بن چکے نيں۔ ہائی اسکول فار بوائز تاریخی اسکول جس وقت اس اک تعلیمی عمارت دے علاوہ کوئی دوسری تعلیمی عمارت نئيں ہويا کردی سی۔ دونے ہائی اسکول چھوٹا شہر وچ واقعے نيں۔ ایہ چھوٹا شہر شہریاں دی اپنی اندرونی تقسیم اے۔ چھوٹا شہر اسپتال روڈ سہراب نہر توں شروع ہُندا اے مین بازار تک رہندا اے۔
انگریز دور وچ اس اسکول دی عمارت کچی ہُندی سی۔ ہائی اسکول چکور انداز وچ بنایا گیا سی۔ یعنی چار اطراف وچ اس دے کمرے ہويا کردے سن ۔ ہر کمرے دے عقب وچ لوہے دے دروازےآں دی اک کھڑکی ہويا کرتھی ۔ اس کھڑی دی دوسری جانب اک طرف جتوئی دا پرانا تھانا تے دوسری جانب جتوئی دا پرانا اسپتال ہويا کردا سی۔ اس وقت دے پولیس اہلکار ہندو تے مسلم دونے اک نال ہی اپنی ڈیوٹی سر انجام دیندے سن تے اج دے سر، ٹیچر دی جگہ اس وقت دے ماسٹر تے مولوی کہیا جاندا سی جدوں کہ پولیس اہلکار سمیت ہور سرکاری محکمےآں اُتے تعینات افراد انہاں پڑھ ہويا کردے سن ۔ جس دور وچ ایہ عمارت کچی ہويا کردی سی اس وقت دے استاداں دے دل طلبہ نوں تعلیمی زیور توں آراستہ کرنے دے لئی اس قدر پختہ ہويا کردے سن کہ چھیويں دی گھنٹی کدوں بجتی سی شاید طلبہ نوں اس گل دا احساس نہ ہونے دتا جاندا سی۔ اک گھینٹے تک تعلیم بدستور جاندی رہندی سی۔
جتوئی وچ سرکاری اسپتال تاں شروع توں موجود اے اُتے کالج تے عدالدی نظام 2010ء دے بعد ہی ایتھے بنے نيں۔ اس توں پہلے سیکنڈری تعلیم تے عدالت دے لئی ملحقہ شہر علی پور یا فیر ضلع مظفر گڑھ گھنٹےآں دی مسافت اُتے موجود سن ۔ اس لحاظ توں 2010ء توں پہلے جتوئی وچ اعلیٰ تعلیم یافتہ افراد دی تعداد آٹے وچ نمک دے برابر سی۔ اس وقت دو کالج اک لڑکیوں تے دوسرا لڑکےآں دے لئی بنا دتے گئے نيں۔ لڑکیوں دا کالج گرڈ چوک توں شاہجمال دی جانب جاندے ہوئے راستے اُتے بھٹہ چوک توں پہلے واقع اے۔ جدوں کہ لڑکےآں دا کالج گریڈ چوک بجلی گھر دے برابر وچ جتوئی روڈ اُتے واقع اے۔ حال ہی وچ (2016ء) وچ پنجاب حکومت کیتی جانب توں اراضی ریکارڈ سینٹر دا قیام کيتا گیا جس دی خوبصورت عمارت وی تعمیر کردتی گئی اے۔
سیاسی میدان سودھو
سیاسی میدان وچ جتوئی سب توں اگے رہیا اے۔ متعدد وفاقی تے صوبائی وزرا اس تحصیل توں منتخب ہُندے رہے نيں۔ ہر حکومت وچ تحصیل جتوئی توں کوئی نہ کوئی وزیر رہیا اے مگر ترقی ناپید ہی رہی اے۔ جتوئی دی سیاست وی ضلع مظفر گڑھ وچ نمایاں رہی اے۔ سیاست دے لحاظ توں جتوئی تحصیل وچ جتوئی قبیلہ سرداراں دے طور اُتے ہر دور وچ موجود رہیا اے۔ ابتدائی دناں وچ سردار کوڑے خان جتوئی برطانیہ حکومت دے دور وچ پورے ضلع مظفر گڑھ اُتے اثر تے رسوخ رکھدے سن ۔ سردار کوڑے خان نے اپنی جائداد تے زمیناں نوں انگریز سرکار نوں دینے دی بجائے غرابا مسکین نوں دینے نوں ترجیح دتی سی۔ انہاں دے بعد انگریز حکومت نصر اللہ خان جتوئی دی نظامت سونپ کر چلدے بنے۔ انہاں دے بعد سردار نذر محمد خان جتوئی بطور پیپلز پارٹی لیڈر جتوئی دے حکمران رہے۔ انہاں دی حکمرانی نا صرف انتظامی امور وچ ہويا کردی سی بلکہ عوامی سطح اُتے شہر بھر توں لوک اپنے مسائل دے حل دے لئی آیا کردے سن ۔ انہاں دے بعد انہاں دے بیٹے سردار عبد القیوم خان جتوئی تے سردار پپو خان جتوئی نے بطور پاکستان پیپلز پارٹی دے لیڈر دے طور اُتے ابھر کے سامنے آئے۔ یوسف رضا گیلانی دے وزارت عظمیٰ دے عہدے اُتے تعیناتی دے وقت سردار عبد القیوم خان جتوئی وفاقی وزیر برائے دفاعی پیدوار وی رہے۔ سردار عبد القیوم خان دے بعد پاکستان پیپلز پارٹی دے ٹکٹ اُتے سردار معظم علی خان جتوئی رکن قومی اسمبلی منتخب ہوئے تے وزیر مملکت برائے خوراک بنے۔ حال ہی وچ سردار معظم علی خان جتوئی نے تحریک انصاف وچ شمولیت اختیار کرلئی اے جدوں کہ سردار عبد القیوم خان دے رشتے دار خان محمد خان جتوئی مسلم لیگ ن دے ٹکٹ رکن پنجاب اسمبلی منتخب ہوئے۔ گویا جتوئی وچ جتوئی قبیلے دی سیاست کسی اک پارٹی دے نال نئيں رہی بلکہ بکھرتی جارہی اے۔ جدوں کہ جتوئی خاندان دے مقابلے وچ بخاری خاندان ن لیگ دے ٹکٹ اُتے الیکشن جیتتا تے ہاردا آیا اے۔
مسجد سیکنۃ الصغریٰ سودھو
جتوئی تحصیل دی حدود وچ بننے والی مسجد سیکنۃ الصغریٰ جتوئی دی پہچان بن چکی اے۔ ایہ مسجد کوٹلہ رحیم علی شاہ دے اک چھوٹے توں پنڈ وچ واقع اے۔ مسجد دا سنگ بنیاد 2006 ء وچ رکھیا گیا تے اسنوں ڈیڑھ سال دے مختصر عرصہ وچ مکمل کے لیا گیا۔ مسجد دی تعمیر وچ ترک انجینئرز نے اہم کردار ادا کيتا۔اس مسجد وچ دی جانے والی خطاطی، منفرد نقش تے نگار تے پودےآں توں بنائے گئے اللہ تے محمد دے اسمائے گرامی اُتے آنے والےآں دی خاص توجہ رہندی اے۔52 کنال دے رقبہ اُتے تعمیر کيتی گئی مسجد دے بلند تے بالا مینار اس دی خاص پہچان نيں۔مکمل ایئر کنڈیشنڈ تے زلزلہ پروف اس مسجد وچ 4ہزار افراد دے نماز ادا کرنے دی گنجائش اے۔ مسجد دے نال مدرسہ وی اے جس وچ بچےآں نوں دینی تعلیم دے نال نال دنیاوی تعلیم وی دتی جاندی اے۔ مسجد دی تعمیر وچ مرکزی کردار ادا کرنے والے مقامی رہائشی امریکا وچ اک اعلیٰ سطح ہارٹ سرجن نيں۔
باہرلے جوڑ سودھو
حوالے سودھو
https://www.facebook.com/arif.ramzan.j