تحریک مجاہدین
پس منظر
سودھوشاہ عبد العزیز دے بعد انہاں دی تحریک نوں سید احمد شہید (پیدائش: 1786ء، بریلی) نے اگے ودھایا۔ سید احمد نے شاہ عبد العزیز دے پاس دو برس تعلیم حاصل کيتی تے بعد وچ بریلی وچ نواب امیر خان دے لشکر وچ ملازم ہوئے گئے۔
سید احمد نے لشکر وچ دعوت و تبلیغ دا سلسلہ شروع کر دتا تے اس دا مثبت اثر ہويا۔ ايسے دوران انہاں نے دینی میدان وچ ناں پیدا کيتا۔ شاہ اسماعیل، محمد یوسف تے شاہ عبد الحئی آپ دی بیعت وچ شامل ہوئے گئے۔ سید صاحب مجدد الف ثانی تے شاہ ولی اللہ توں بے حد متاثر سن ۔ سید صاحب نے مسلماناں وچ رائج فضول رسوم نوں ختم کرنے دا بیڑا اٹھایا۔ ايسے دوران مسلماناں اُتے سکھاں دے مظالم نے مسلماناں وچ انہاں دی اسلامی حمیت نوں بیدار کيتا۔ سید احمد شہید نے اپنے ساتھیاں نوں جہاد اُتے آمادہ کيتا۔ اس تحریک نوں تحریک مجاہدین دا ناں دتا گیا۔
تحریک دے مقاصد
سودھواس تحریک دے ہور مقاصد وچوں اہم مقاصد درج ذیل سن ۔
- اسلامی حکومت دا قیام
- جہاد فی سبیل اللہ دی تلقین
- مسلماناں وچ بدعتاں دا خاتمہ کرنا
حق پرستی نوں عام کرنا۔
سید احمد شہید دی خدمات
سودھوسید صاحب نے سہارن پور، رام پور، بنارس تے لکھنؤ جداں شہراں دے دورے کیتے۔ 1821 ء وچ سید صاحب نے حج کيتا تے دو سال تک اوتھے قیام کيتا۔ مکہ توں واپسی اُتے سید صاحب نے سکھاں دے خلاف جہاد دا اعلان کيتا۔
تحریک دے معرکے
سودھومجاہدین تے سکھاں دے درمیان پہلا معرکہ اکوڑہ دے مقام اُتے ہويا۔ جس وچ سکھاں نوں شکست دا سامنا کرنا پيا۔ دوسری لڑائی حضرد وچ ہوئی تے مسلماناں نے ایہ جنگ وی جیت لئی۔ 1830 ء وچ پشاور اُتے مجاہدین دا قبضہ ہوئے گیا۔ سید صاحب نوں ابتدائی فتوحات دے بعد امیر المومنین تسلیم کر ليا گیا تے مفتوحہ علاقےآں وچ اسلامی قوانین نافذ کر دتے گئے۔
بالا کوٹ دا معرکہ
سودھوسکھ راجا رنجیت سنگھ نے سید صاحب دے خلاف اندرونی تے بیرونی محاذ کھول دیے۔ اک طرف اپنے فرانسیسی جرنیل ونٹورا نوں فوجاں دے کے بھیجیا تے دوسری جانب پٹھاناں تے سید صاحب دے ہندوستانی پیروکاراں وچ نفرت دے بیج بودتے۔ جس دی وجہ توں بعض مقامی پٹھاناں دے بے وفائی کيتی۔ بہر حال 1831 ء وچ ایبٹ آباد وچ بالا کوٹ دے مقام اُتے سید صاحب تے سکھاں دے درمیان زبردست مقابلہ ہويا۔ سید احمد، شاہ اسماعیل تے کئی دوسرے اکابر شہید ہوئے گئے۔ ایہ جنگ سکھاں نے جیت لی۔
اخیر
سودھواس جنگ دے بعد بچے کھچے مجاہدین پہاڑاں اُتے چلے گئے تے اوتھے اپنی جدوجہد جاری رکھی۔ اس صدمہ دے بعد تحریک مجاہدین نوں پٹنہ دے دلایت علی نے جاری رکھیا لیکن پنجاب دے انگریزاں دے قبضہ وچ چلے جانے دی وجہ توں انگریز دے نال ٹکرائو ہويا تے اس طرح ایہ تحریک کمزور پڑ گئی۔
