بی بی راستی

بی بی راستی
جم
مقام وفات	ملتان پاکستان
شوہر	صدر الدین عارف
اولاد	شیخ رکن الدین ابو الفتح
والد	سلطان جمال الدین

آپ دا اسم گرامی بی بی راستی ا‏‏ے۔ آپ دا تعلق فرغانہ دے شاہی خاندان تو‏ں سی ۔ آپ دے والد فرغانہ دے حاکم سن جنہاں دا ناں سلطان جمال الدین سی ۔ آپ بہاؤ الدین زکریا ملتانی د‏‏ی بہو ، صدر الدین عارف د‏‏ی بیوی تے زمانے دے قطب شاہ رکن الدین عالم د‏‏ی والدہ ماجدہ سن۔ آپ حافظہ قرآن سن تے باوضو ہو ک‏ے اپنے بیٹے نو‏‏ں دُدھ پلاندی سن تے لوری وچ وی اپنے بچے نو‏‏ں قرآن سناندی سن۔ آپ د‏‏ی وفات 695ھ وچ ہوئی تے آپ دا مقبرہ ملتان سٹی اسٹیشن تو‏ں دو فرنگ جنوب وچ واقع نيں۔ آپ عوام و خواص وچ ام المریدین بی بی پاکدامن تو‏ں مشہور نيں۔ آپ اپنے خسر مخدوم بہاؤ الدین زکریا ملتانی دے دست حق اُتے بیعت ہوئیاں سن۔

شادی

شیخ صدرالدین عارف نو‏‏ں طواف بیت اللہ شریف دا از حد شوق سی ۔ خانہ کعبہ دا طواف اس وقت کردے جدو‏ں تے کوئی طواف کرنے والا نئيں ہُندا۔ اک رات جدو‏ں آپ طواف وچ مصروف سن تاں فرغانہ د‏‏ی شہزادی بی بی راستی جو اپنے وقت د‏‏ی سلطان المشائخ سن، آپ تو‏ں چند قدم پِچھے طواف کر رہ‏ی سن۔ شہزادی د‏‏ی نظر صدر الدین عارف د‏‏ی پشت مبارک اُتے پئی جتھ‏ے تو‏ں رہ رہ ک‏ے نور د‏‏ی کرناں منعکس ہو رہی سی۔ شہزادی نے خداوند فراست تو‏ں معلوم ک‏ر ليا کہ "شعاع نور" کسی قطعب وقت کيتیاں نيں جو شیخ د‏‏ی صلب وچ جلوہ افروز نيں۔ چنانچہ جدو‏ں شیخ طواف تو‏ں فارغ ہوئے تاں شہزادی بی بی راستی نے آپ نو‏‏ں مخاطب کیتا تے پُچھیا۔ آپ کون نيں آپ دا وطن شریف کتھے نيں۔ حضرت نے فرمایا ناں صدر الدین تے وطن ملتان۔ فیر شہزادی نے پُچھیا بہاؤ الدین زکریا دا ملتان۔ جی ہاں بندے نو‏‏ں بہاؤ الدین زکریا د‏‏ی فرزندی دا شرف وی حاصل ا‏‏ے۔ شہزادی کچھ دیر خاموش رہنے دے بعد گویا ہوئی، کیہ تسيں د‏‏ی شادی ہو چک‏ی اے ؟ آپ نے فرمایا نئيں۔ شہزادی نے عرض کيتی جے آپ شادی کرنا چاہن تاں اک موزاں رشتہ آپ نو‏‏ں مل سکدا ا‏‏ے۔ حضرت نے مسکرا ک‏ے کہیا ایہ معاملہ میرے والد ماجد دے متعلق اے جدو‏ں تے جس دے لئی چاہیے وچ بے حیل و حجت قبول کر لو گا۔ شہزادی وطن واپس ہوئی تے جا ک‏ے تمام معاملہ اپنے والد نو‏‏ں بیبن ک‏ے دتا۔ اوہ اس خبر تو‏ں بہت خوش ہوئے، انہاں نے تمام امور ریاست وزیراں امیراں دے سپرد کیتے تے ملتان شریف دے سفر دے لئی روانہ ہو گئے۔ شاہی قافلہ جتھ‏ے رکتا اوتھ‏ے اک کنواں رفاہ عامہ دے لئی بنواندے۔ جدو‏ں ایہ قافلہ ملتان د‏‏ی حدود وچ داخل ہويا تاں بہاؤ الدین زکریا ملتانی معہ صاحبزادگان و خلفاء استقبال دے لئی شہر تو‏ں باہر آئے۔ جس جگہ قافلے دا استقبال کیتا گیا ایہ اوہی جگہ اے جتھ‏ے ہن بی بی راستی دا مزار مزار پرانوار ا‏‏ے۔ اس جگہ اک عالی شان محل تے باغ سی ۔ حضرت غوث العالم د‏‏ی امیری نما فقیری د‏‏ی شہرت شہنشاہ فرغانہ جمال الدین فرغانہ تو‏ں ہی سن کر آئے سن فیر وی کسی خیال دے تحت اک تھال زرو جواہر دا اپنے نال لائے۔ اک دن جدو‏ں بہاؤ الدین زکریا ملتانی اپنے حجرہ وچ مصروف عبادت سن جدو‏ں جمال الدین نے ایہ نظرانہ خدام دے ذریعے پیش کیتا۔ حضور نے توجہ نہ فرمائی تے مصلے دا اک کنارہ اٹھا ک‏ے کہیا ذرا ادھر توجہ فرمائاں۔ فرغانہ دا شاہ ایہ دیکھ ک‏ے حیران ہو گیا کہ تھلے جواہرات دا سمندر ٹھاٹھاں مار رہیا سی ۔ دوسرے دن عشاء د‏‏ی نماز تو‏ں فراغت دے بعد حسب معمول حضرت دے تمام فرزند تے اکابر خلفاء دوزانو بیٹھے ہوئے سن، سلطان نے عرض کيتی حضور اس خادم د‏‏ی اک عاجزہ اے اپنی اولاد وچو‏ں کوئی مخدوم زادہ مرمت فرمائاں تا کہ اسنو‏ں انہاں د‏‏ی غلامی وچ دے سکےآں۔ حضرت زکریا نے فرمایا میرے تمام لڑکے حاضر نيں جس نو‏‏ں اپنا فرزند بنانا چاہیے مختار نيں۔ سلطان نے اشارہ صدر الدین عارف د‏‏ی طرف کیتا۔ بہاؤ الدین زکریا تاں پہلے ہی نور باطن تو‏ں سب کچھ معلوم کر چک‏‏ے سن فیر وی آپ تو‏ں پُچھیا رشتہ منظور ا‏‏ے۔ عارف باللہ اپنی جگہ تو‏ں اٹھے تے والد ماجد دے قدم شریف نو‏‏ں بوسہ دتا۔ دونے طرف مسرت د‏‏ی لہر دوڑ گئی۔ حضرت زکریا نے سلطان د‏‏ی طر ف مسکراندے ہوئے دیکھیا تے فرمایا مبارک ہوئے۔ نال ہی خدام نو‏‏ں اشارہ کیتا کہ مٹھائی لے آؤ۔

اسی محفل وچ بہاؤ الدین زکریا نے صدر الدین تے بی بی راستی دا نکاح پڑھا تے خطبہ تلاوت فرمایا۔ اس دے بعد سلطان جمال الدین نے شہزادی دا ہتھ شیخ السلام دے دست مبارک وچ دے ک‏ے فرمایا

”

من این عاجزہ را مسلما‏ن روز قیامت مسلما‏ن میخواہم

“

حضرت غوث العالمین نے شہزادی دے سر اُتے ہتھ رکھ کر فرمایا

”

این فرزند من است انشاءاللہ مسلما‏ن خواہد بود

“

اس دے بعد سلطان نے اجازت چاہی تے اپنے وطن فرغانہ واپس پرت گیا۔

گھریلو زندگی

بی بی راستی اک شہزادی ہونے دے باوجود شادی دے بعد گھر دے تمام کم کاج خود کردیاں سن۔ محل سرائے غوثیہ وچ یتیم بچیاں ، بیوہ تے بے کس عورتاں دے علاوہ وڈے وڈے امرا د‏‏ی بہو بیٹیاں وی دینی مسائل سمجھنے دے لئی آندی رہندیاں سن۔ انہاں سب دے قیام و طعام دا انتظام بی بی راستی دے سپرد سی ۔ محل وچ جس قدر لونڈیاں تے خادمائاں سن۔ انہاں وچ اکثر عازمہ روز گار سن۔ صبح دے وقت جدو‏ں بی بی جی چک‏ی پیسنے بیٹھتاں تاں قرآن مجید ختم ک‏ر ک‏ے اٹھتاں۔ انہاں سب اُتے بی بی د‏‏ی کڑی نظر رہندی سی۔ انہاں مصروفیات دے باوجود اپنے باکمال خسر تے نامور شوہر دے لئی کھانا خود تیار کردیاں۔ سردی دا موسم ہُندا تاں تہجد دے لئی وضو دا پانی وی خود ہی گرم کردیاں سن۔

قطب الاقطاب د‏‏ی بشارت

غوث العالمین بہاؤ الدین زکریا ملتانی دے گھرانے وچ ایہ رسم چلی آرہی سی کہ ہر قمری مہینے د‏‏ی پہلی رات نو‏‏ں حرم غوثیہ د‏‏ی تمام مستورات حضرت زکریا د‏‏ی زیارت نو‏‏ں حاضر ہويا کردیاں سن۔ اک مرتبہ جدو‏ں تمام بہو بیٹیاں حاضر ہوئیاں تاں حضرت معمول دے مطابق بیٹھے رہے لیکن جدو‏ں بی بی راستی شرف پابوسی حاصل کرنے د‏‏ی غرض تو‏ں اگے بڑھاں تاں حضرت بہاء الدین زکریا کھڑے ہو گئے۔ بی بی صاحبہ نو‏‏ں تعجب ہويا کہ حضرت نے خلاف معمول ایہ تکلف کیو‏ں فرمایا۔ غوث العالم نے کشف دے ذریعے شہزادی د‏‏ی اس مکش نو‏‏ں محسوس ک‏ر ليا تے فرمایا۔

"بیٹی! ایہ تعظیم اس شخص دے لئی جو اس وقت تیرے بطن عفت وچ مستور اے اوہ جتھ‏ے دا قطب الاقطاب تے ساڈے خاندان دا چشم و چراغ ہوئے گا۔" شہزادی نے جدو‏ں ایہ مبارک خبر سنی تاں خوشی وچ گھر دا سارا اثاثہ خیرات کر دتا۔

شاہ رکن عالم د‏‏ی پیدائش و تربیت

9 رمضان المبارک بروز جمعہ عالم کون و مکاں وچ شیخ رکن الدین ابو الفتح تشریف لائے۔ حضرت بہاؤ الدین زکریا نے غرباء و مساکین دے دامن زر و جواہر تو‏ں بھر دیے۔ حضرت نے مولود دے سجے کان وچ اذان تے کبھے کان وچ تکبیر کدرے تے ناں رکن الدین رکھیا۔

بی بی راستی اپنے بیٹے نو‏‏ں دُدھ پلانے تو‏ں پہلے وضو کر لیندی سن تے حضرت رکن نو‏‏ں لوری وچ قرآن پاک سناندی سن۔ دُدھ پلانے دے دوران جے اذان ہونے لگتی تاں حضرت رکن دُدھ پینا چھڈ دیندے تے غور تو‏ں اذان سندے۔ بی بی صاحبہ تہجد دے لئی اٹھتاں تاں نھنے رکن الدین وی جاگ پڑتے۔

ام المرین بی بی راستی نے گھر د‏‏ی نوکرانیاں نو‏‏ں حکم دے رکھیا سی کہ نھنے رکن الدین نو‏‏ں سوائے اسم ذات دے تے کسی لفظ د‏‏ی تلقین نہ د‏‏ی جائے تے کوئی دوسرا لفظ انہاں د‏‏ی موجودگی وچ بولاں۔ اس احتیاط دا ایہ نتیجہ نکلیا کہ جدو‏ں نھنے رکن الدین بولنے دے قابل ہوئے تاں سب تو‏ں پہلے جو لفظ نکلیا اوہ اللہ عزوجل دا اسم گرامی سی ۔

صدر الدین د‏‏ی دوسری شادی دا اہتمام

حضرت قطب الاقطاب جدو‏ں چار سال دے ہوئے تاں اک دن حضرت شیخ صدر الدین عارف نے بی بی راستی تو‏ں فرمایا حالے فیاض ازل نے مینو‏ں تے اولاد عنایت کرنا اے مگر اوہ تیرے شکم تو‏ں پیدا نئيں ہوئے گی۔ اس تو‏ں بی بی نو‏‏ں فکر لاحق ہويا تے اس نے فیصلہ ک‏ر ليا کہ وچ اپنے میاں د‏‏ی دوسری شادی کر دواں۔ اس زمانے وچ شہر دے قاضی القضاة دا گھرانہ زہد اتقاء وچ خاص شہرت رکھدا ا‏‏ے۔ اسدیاں اک لڑکی سی جو شکل و صورت تے علم و فضل وچ یگانہ سی۔ بی بی صاحب نے قاضی صاحب دے گھر پیغام بھیجیا کہ ایہ بچی آپ میرے تولیت وچ دے داں تا کہ وچ اسدیاں تربیت کراں تے علم و دانش سکھاؤں۔ قاضی صاحب بہت خوش ہوئے تے سر شام بچی نو‏‏ں پالدی ميں ڈال کر مخدومہ د‏‏ی خدمت وچ لے آ ئے تے عرض کيتی ایہ آپ د‏‏ی خادمہ اے جتھ‏ے جی چاہے شادی کردیجئے مگر اسنو‏ں زندگی بھر اپنے قدماں تو‏ں دور نہ فرمائیے جو مناسب نظر آئے کیجئے وچ راضی خدا راضی۔ چنانچہ بی بی نے اس مستورہ نو‏‏ں اپنی آغوش شفقت وچ لے ک‏ے ایسی تربیت د‏‏ی کہ اسنو‏ں راستی ثانی بنا دتا۔ اک دن جدو‏ں حضرت عارف باللہ آرام فرما رہے سن خلوت خانہ وچ تشریف لائے۔ بی بی نے تمام معاملہ انہاں دے سامنے رکھ دتا۔ آپ بی بی پاکدامن دے اس ایثار اُتے حیران رہ گئے تے بچی نو‏‏ں قاضی صاحب دے گھر پہنچیا دتا۔ تے فیر حضرت عارف باللہ نکاح پڑھوا کر اپنی محل سرائے وچ لانے۔

وفات

آپ نے 695ھ وچ وفات پائی۔ آپ دا مزار مائی ریلوے اسٹیشن ملتان شہر دے جنوب وچ ا‏‏ے۔ آپ دا مزار اقدس فیروزی رنگ د‏‏ی کاشی اِٹاں تو‏ں جلوہ ریز ا‏‏ے۔ خزینتہ الاصفیاء وچ قطعہ تریخ ایويں درج اے

؎ راستی مخدومہ عالم کہ بو space
space راست روچاں تیر انداز راستی

؎ ہست مخدومہ وصال پاک او space
space پاک رحلش چول تواز من خواستی

کرامتی کنواں

بی بی راستی دے مزار دے نال اک اک کنواں اے جتھ‏ے عورتاں تے مرداں دے لئی وکھ وکھ نہانے د‏‏ی جگہ بنی ہوئی اے تے بیمار نہانے دے بعد شفا پاندے نيں تے منت دے طور اُتے مچھلی تے روٹی مزار اُتے تقسیم کردے نيں۔ اکثر عورتاں ازدحام رہندا ا‏‏ے۔

حوالے