بھارت وچ موبائل والیٹ کاروبار

موبائل والیٹ یا ایم والیٹ (انگریزی: Mobile Wallet یا mWallet) برقی ذریعے تو‏ں روپیے پیساں دے تبادلے دا اک طریقہ اے جس دے لئی موبائل فون دا استعمال کیتا جاندا اے۔ آن لائن معاملات، ڈیبٹ کارڈ تے کریڈٹ کارڈ دی طرح موبائل فون دے ذریعہ لین دین مغربی ملکاں وچ بے حد مقبول اے۔ اُتے ایہ طریقہ کار بھارت تے ہور ترقی پزیر ملکاں وچ وی عام ہو رہیا اے۔

فائل:Popular m-shopping banner in India.png

بھارت وچ عام موبائل خرید و فروخت دا اشتہار

نقدی لین دین دا موازنہ

ملک	نقدی لین دین دا فی صد
بھارت	90
سویڈن	03
ریاستہائے متحدہ امریکا	07

بھارت وچ روز افزاں موبائل لین دین

2014ء وچ ریزرو بینک آف انڈیا نے ایم والیٹ لین دین دے لئی رہنما خطوط دا اجرا کیتا۔ اسی دے پیش نظر بھارت دے بازار وچ کوئی بارہ ایم والیٹ اجرا کنندگان کم کر رہے نيں۔

2015ء وچ 70 فی صد آن لائن لین دین موبائل اطلاقیے دے ذریعے انجام پاندے سن ۔ اسی رجحان دے پیش نظر بازار دے ماہرین نے اس گل دی توقع ظاہر دی کہ 2020ء تک ایم والیٹ کاروبار 6.6 ملین امریکی ڈالر نو‏‏ں پہنچ جائے گا۔ بھارتی کمپنی مِنْترا (انگریزی: Myntra) پہلی کمپنی سی جس نے عمومی انٹرنیٹ لین دین نو‏‏ں بند کرکے صرف ایم والیٹ اُتے توجہ مرکوز کيتی۔ اس دے علاوہ فلپ کارٹ (انگریزی: Flipkart) تے اسنیپ ڈیل (انگریزی: Snapdeal) جیسی دوسری کمپنیاں نے انٹرنیٹ اُتے اپنی موجودگی دے نال نال ایم والیٹ کاروبار وچ وی قدم رکھیا اے۔

بھارت وچ موبائل کاروبار دی تاریخ

جیو فون اُتے موبائل والیٹ دے ذریعے ری چارج

دنیا دے ہور ملکاں دی طرح بھارت وچ موبائل شعبے دا کاروباری استعمال ابتدائی طور اُتے ایس ایم ایس دی ترسیل دے ہويا کردا سی ۔ ابتدا وچ پنجاب نیشنل بینک نے اس تشہیری انداز دا کثرت تو‏ں استعمال کیتا۔ بعد ازاں جدو‏ں بھارت وچ اسمارٹ فون وجود وچ آئے، تو موبائیل والیٹ متعارف ہويا تے موبائل فوناں دے ذریعے راست خرید و فروخت اُتے زور دتا جانے لگیا۔

موبائیل والیٹ دا طریقہ کار

کریڈٹ کارڈ

بھارت وچ موبائیل والیٹ دا استعمال کرنے دے لئی فون صارفین نو‏‏ں موبائیل والیٹ فراہ‏م کنندگان دے پاس اندراج یا اک ایس ایم ایس بھیجنا ہُندا اے۔ اندراج ہونے دے بعد صارف موبائیل والیٹ وچ رقم منتقل کردا اے جس دے لئی اوہ نقد ادا کردا اے یا موبائیل والیٹ فراہ‏م کنندگان دے شراکت داراں (پارٹنر آؤٹ لیٹس) نو‏‏ں نقدی دیندا اے جداں کہ پلینیٹ ایم (انگریزی: Planet M) یا آکسیجن (انگریزی: Oxigen)۔ اس دے علاوہ صارفین بینک یا کریڈٹ کارڈ/ڈیبٹ کارڈ دے ذریعے وی رقم منتقل کر سکدے نيں۔

بھارت وچ موبائیل والیٹ دی اقسام

کولکاندا دی سڑکاں اُتے پے ٹی ایم تے ایئرٹیل دا فروغ کیتا جا رہیا اے۔

1. کشادہ موبائیل والیٹ (انگریزی: Open mWallet)، اس دے تحت صارف اشیا تے خدمات دے لئی موبائل فون، برقی تبادلاں، بینک تو‏ں رقم دے نکالنے یا اے ٹی ایم دا استعمال کر سکدا اے۔ چونکہ ریزرو بینک آف انڈیا دی ہدایت اے کہ ایہ سہولت صرف اک بینک دے ذریعے جاری ہونا چاہیے، اس لئی بھارت وچ ایم پیسا خدمت آئی سی آئی سی آئی بینک تے ووڈافون دے اشتراک دے ذریعے ہی فراہ‏م ہُندی اے۔
2. نیم کشادہ موبائیل والیٹ (انگریزی: Semi Open mWallet ) اک صارف انہاں اشیا تے خدمات نو‏‏ں خرید سکدا اے جو موبائل خدمات فراہ‏م کنندگان دے نال جڑ چکے نيں۔ جمع کردہ رقم خرچ ہو سکدی اے مگر اسنو‏ں منتقل یا کڈیا نئيں جا سکدا۔ مثلاً ایئرٹیل منی تے سِٹرس پے۔
3. نیم مسدود موبائیل والیٹ (انگریزی: Semi Closed mWallet ): اک صارف اشیا تے خدمات دے لئی ادائیگی کر سکدا اے جو انہاں ادارےآں تو‏ں ہاں جو موبائل فون خدمات فراہ‏م کنندگان دے نال جڑ چکے ہاں تے نال ہی مالیا‏تی خدمات وی انجام دے سکدا اے۔ البتہ رقم دا نکالنا ممکن نئيں۔ پے یُو، پے ٹی ایم، موبی کُوِیک وغیرہ اسی دی مثالاں نيں۔
4. مسدود موبائیل والیٹ (انگریزی: Closed mWallet ): ایہ اک مخصوص آن لائن تجارت کرنے والی کمپنی دی جانب تو‏ں جاری کیتا جاندا اے جس تو‏ں صارف صرف جاری کنندگان دی اشیا یا خدمات تو‏ں استفادہ کر سکدا اے۔ مثلاً بھارت وچ اولا کیبس (انگریزی: Ola Cabs) اک ٹیکسی خدمت اے۔ اس وچ صارفین جے چانيں تو خدمات تو‏ں استفادہ تو‏ں قبل رقم جمع کرسکدے نيں۔ ایہ رقم صرف کاراں دے کرایاں وچ استعمال ہوسکدی اے۔

بھارت وچ موبائیل والیٹ دا ضابطہ

1. کشادہ، نیم کشادہ تے نیم مسدود موبائیل والیٹ وچ اندراج تو‏ں قبل ریزرو بینک آف انڈیا دی منظوری ضروری اے۔ اُتے مسدود موبائیل والیٹ دے لئی کسی منظوری دی ضرورت نئيں۔
2. موبائیل والیٹ کوئی بینک، بھارت دی کوئی غیر بینک کاری مالیا‏تی کمپنی یا کوئی ایسی کمپنی جو بھارت وچ تسلیم شدہ حیثیت رکھدی ہو، جاری کرسکدی اے۔
3. موبائیل والیٹ دے چار اقسام وچ کشادہ موبائیل والیٹ دا اجرا لازمًا کسی بینک دی جانب تو‏ں ہونا چاہیے۔
4. موبائیل والیٹ نو‏‏ں ماورائے سرحد ادائیگیاں دے لئی استعمال نئيں کیتا جا سکدا۔
5. موبائیل والیٹ اُتے ریزرو بینک آف انڈیا دے رہنما خطوط، دولت دے بے جا استعمال دا قانون (money laundering) تے دہشت گردی نو‏‏ں مدد یا رقم فراہمی تو‏ں متعلق قوانین دا اطلاق ہُندا اے۔
6. موبائیل والیٹ دے اجرا کنندگان اُتے لازم اے کہ اوہ ہر لین دین دا نوشتہ محفوظ رکھن۔

ہور ویکھو

• کیش دے خلاف جنگ