1962 دی بھارت چین لڑائی
| بھارت-چین جنگ | |||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
.svg) بھارت-چین جنگ بھارت اتے چین درمیان |
|||||||||
|
|||||||||
| لڑاکے | |||||||||
 بھارت
|  چین
|
||||||||
| آگو | |||||||||
 برج موہن کول سرویپلی رادھاکرشن جواہرلال نہرو وی کے کرشنا مینن پران ناتھ تھاپر
|  زانگ گوہوآ ماؤ زے تنگ Liu Bocheng لین بیاؤ زاؤ اینلائی
|
||||||||
| طاقت | |||||||||
| 10,000–12,000 | 80,000[۲][۳] | ||||||||
| موتاں تے نقصان | |||||||||
| 1,383 killed[۴] 1,047 wounded [۴] 1,696 missing[۴] 3,968 captured[۴] | 722 killed.[۴] 1,697 wounded[۴][۵] |
||||||||
بھارت-چین جنگ، جو بھارت-چین سرحدی بکھیڑے وجوں وی جانی جاندی ہے، چین اتے بھارت وچکار 1962 وچّ ہوئی اک جنگ سی۔ ہمالیا دی تکراری سرحد لڑائی لئی اک مکھ بہانہ سی پر کئی ہور معاملےآں نے وی اپنا کردار نبھائیا۔ چین وچّ 1959 دی تبتی بغاوت توں بعد جدوں بھارت نے دلائی لاما نوں پناہ دتی تاں بھارت-چین سرحد اتے پرتشدد واقعات دی اک لڑی شروع ہو گئی۔ بھارت نے فارورڈ نیتی دے تحت میکموہن ریکھا راہیں لگی سیما اتے اپنیاں فوجی چونکیاں رکھیاں جو 1959 وچّ چینی پریمیئر زاؤ اینلائی ولوں ایلانی گئی اصل کنٹرول ریکھا دے چڑھدے حصے دے شمال ولّ سی۔
پس منظر
سودھوبھارت راج دے روپ وچّ اک جدید اتے موثر جکمرانی نظام طرف جھکاء رکھدا سی پر مارچ، 1959 وچّ دلائی لاما دے لہاسا چھڈن اتے بھارت وچّ پناہ لین توں بعد گھٹناکرم وچّ تیز بدلاء محسوس کیتا گیا۔ تعلقات وچّ وگاڑ دی ایہہ پرورتی سیما اتے ہوئی ہتھیاربند لڑائی وچّ لداخ دے کونگکا درے وچّ ہوئی۔ سنّ 1959 وچّ چینی ژاؤ انلائی نے اک تلخی بھرے خط وچّ کیہا، معمولی تالمیل نال میکموہن لائن نوں قبول کرن وچّ رضامندی بن سکدی ہے اتے نال ہی ایہہ وی کہ سرحد نوں لے کے کوئی وڈا متبھید نہیں ہے۔
چینی سفارت کاری
سودھوبیجنگ وچّ ماؤ زے تنگ سکیم بند ڈھنگ نال دن بدن بہت احتیاط نال ماؤ زے تنگ اپنے اچّ عوامی اتے فوجی صلاحکاراں نال لڑائی نیتیاں نوں انتم روپ دے رہے سن۔ ایہناں وچّ لیو شاک، ژوؤ انلائی، نل بیاؤ وغیرہ شامل سن۔ ڈونگھی وچار-چرچار توں بعد مارشل لیو نوں بھارت خلاف لڑائی دی کمان سمبھالی گئی۔ پیپلز لبریشن آرمی دے اوہناں نوجوان جنرلاں نوں بھارت خلاف فوجی دستیاں دی کمان سونپی گئی جہناں نے میک آرتھر وچّ چین اتے شمالی کوریا ونڈ کرن والی یالو دریا دے ستھان اتے کوریا دی لڑائی(1950-53) لڑی گئی سی۔ ایہہ سبھ توں اتم فوجی اگوائی سی، پر کوئی وی وڈا قدم ماؤ زے تنگ دی نجی صلاحَ توں بناں نہیں اٹھایا گیا سی۔ بھارت دے خفیہ محکمہ دے پرمکھ مولک اتے اوہناں دی ٹیم نوں اس گلّ دی کوئی بھنک تک نہیں سی کہ چین دے نیتا ماؤ زے تنگ کس چالاکی نال ودیسی معاملیاں وچّ کوٹنیتک چالاں کھیڈ رہے سن۔ چین نے کیوموئے اتے مشتو اتے بے رحمی نال گولیباری نال پورب ورسووا وچّ گل بات وچّ امریکہ توں ایہہ بھروسہ لے لیا سی کہ اوہ اس دی دھرتی اتے تائیوان نوں ہوند وچّ نہیں آؤن دیویگا۔ سوویت یونین اتے چین دے رشتیاں وچّ کھٹاس وی ماؤ زے تنگ ولوں بھارت خلاف جنگ شروع کرن دا کارن سی۔ ماؤ اپنی جانکاری دے آدھار اتے اسنوں کیوبا دے مسائل سنکٹ دی یاد دوا کے رستے اتے لیاؤنا چاہندا سی۔ 8 دسمبر، 1962 نوں چینی فوج نے نارتھ ایسٹ فرنٹیئر ایجنسی (نیفا) مطلب اج دے اروناچل پردیش واقع تھاگلا رج نوں پار کر لیا۔ چینی فوجی 20 اکتوبر نوں نیفا اتے لداخ وچّ ہمالیا دی ڈھلان اتے اترن لگے۔ پنج دناں تک اپنے ٹیچیاں نوں حاصل کر لین توں بعد چینیاں نے اپنی مہم روک دتی۔ چین دا دوجا بھیانک حملہ نومبر دے ادھ ہویا۔ ایہہ حملہ پہلاں دے مقابلے زیادہ گھاتک اتے دل دہلا دین والا سی۔ ایہناں چار دناں وچّ چین نے نہ صرف بھارتی فوج نوں شرم ناک ہار دتی۔
اسفلا
سودھوکرشنا مینن اک باصلاحیت اتے تنکمزاز والا انسان اتے وزیراعظم دا اننھا بھگت سی۔ سال 1957 وچ رکھیا وزیر دے عہدے اتے بیٹھن توں بعد اوہ وواداں وچ ہی رہا۔ فوج پرمکھاں دا اپمان کرنا، اپنی پسند دے لوکاں دی ترقی کرنا، بھارتی فوج دا راجنیتیکرن کرن اس دی عادت سی۔ اوہ وی دہراؤندے رہے سن کہ پنڈت نہرو وانگ میں وی سوچدا ہاں کہ چین کدے حملہ نہیں کریگا۔ اس اوکھی حالات وچ اوہناں اپنے خاص لیفٹینینٹ جنرل بی ایم قول نوں نارتھ ایسٹ وچ لڑائی کھیتر دی کمان سونپ دتی۔ اوہ اچّ فوجی نوکرشاہ اتے بلند حوصلہ تاں سن پر لڑائی کھیتر دے چلاون دا اوہناں نوں بالکل وی تجربہ نہیں سی۔ اوہ اچائی والے ہمالیا دے علاقے وچ گمبھیر روپ نال بیمار ہو گئے۔ مینن نے اوہناں نوں ہسپتال دے بیڈّ توں لڑائی چلاون دی ذمہ واری سونپ دتی۔ ودیش سیکٹری ایمجے دیسائی، خفیہ ڈیپارٹمنٹ دے پرمکھ بیئین مولک اتے رکھیا وزارت دے طاقتور متحدہ سیکٹری ایچئیس سرین جیکر اوہ پالیسی نردھارن وچ دخل اندازی دی بجائے چین نال جڑی خفیہ جانکاری اکٹھی کرن دا کم کردے تاں دیس اجیہی بے عزتی بھری ہار توں بچ سکدا سی۔
حوالے
سودھو- ↑ Webster's Encyclopedic Unabridged Dictionary of the English language: Chronology of Major Dates in History, page 1686. Dilithium Press Ltd., 1989
- ↑ H.A.S.C. by United States. Congress. House Committee on Armed Services — 1999, p. 62
- ↑ War at the Top of the World: The Struggle for Afghanistan, Kashmir, and Tibet by Eric S. Margolis, p. 234.
- ↑ ۴.۰ ۴.۱ ۴.۲ ۴.۳ ۴.۴ ۴.۵ The US Army [۱] Archived 2012-02-05 at the وے بیک مشین says Indian wounded were 1,047 and attributes it to Indian Defence Ministry's 1965 report, but this report also included a lower estimate of killed.
- ↑ (2003) Chinese warfighting: The PLA experience since 1949. M.E. Sharpe, 188–. ISBN 978-0-7656-1087-4. Retrieved on 14 April 2011.
باہری جوڑ
سودھو- نہرو کی ودیشنیتی کی بھینکر بھول - چین اور پاکستان (لال کرشن آڈوانی)
- پرشٹھبھومی : تبت بچاؤ (جاگرن)
- چینی کچکر سے ساودھان (بھارتیہ پکش)
- کا اتہاس۔aspx?NB=&lang=5&m1=&m2=&p1=&p2=&p3=&p4= چینی چھل کا اتہاس (پانچجنیہ)
- بھارت چین یدھ پر یہ گوپنیتا کیوں! (پربھات خبر)
- بھارت چین یدھ میں بھارت کی ہار کے لیے نہرو ذمیدار (رپورٹ)
- Sino-Indian Border Dispute (Top Secret CIA report, 1964, Declassified 2007) Archived 2007-07-01 at the وے بیک مشین
- Sino-Indian War (1962)
- Neville Maxwell: Henderson Brooks Report Archived 2008-08-22 at the وے بیک مشین
- 1962 Sino-Indian War, Hindustan Times
- Why India lost the 1962 border war? – Tejas Patel
- War in the Himalayas: 1962 Indo-Sino Conflict Archived 2005-05-07 at the وے بیک مشین (includes official war history) from History Division, Ministry of Defence, Government of India
- Critical Asian Studies Article: Sino Indian War 1962
- 1962 War and Its Implications For Sino-India Relations Archived 2007-09-28 at the وے بیک مشین
- History of Sino-India Border War Archived 2009-08-25 at the وے بیک مشین سانچہ:Cn icon
- Historical maps of the Sino-Indian border Archived 2006-05-30 at the وے بیک مشین سانچہ:Cn icon