بھارتی بولیاں دا لوک سروے

بھارتی بولیاں دا لوک سروے (انگریزی: People's Linguistic Survey of India پی ایل ایس آئی) بھارت وچ بولیاں جان والیاں بولیاں بارے موجودہ علم نوں اپڈیٹ کرن لئی 2010 وچ شروع کیتا اک لسانی سروے اے۔ 2000 بولی ماہراں، سماجی اتہاسکاراں، اتے غیر-سرکاری تنظیم بولی کھوج اتے اشاعت مرکز، بڑودا دے سٹاف سمیت 3.500 سویسیوکاں ولوں کیتے گئے سروے نے بھارت وچ 780 بولیاں دی پچھان کیتی اے۔ 35,000 پنیاں دا سروے 50 جلداں وچ شائع کیتا جا رہا اے۔ پہلے چھ حصے 7 جنوری، 2012 نوں وڈودرا وچ بولیاں سدھا گلوبل بولیاں دی کانفرنس وچ رلیز کیتے گئے سی۔ ایہہ سروے دسمبر 2012 وچ پورا کیتا گیا سی اتے اسدیاں کئی جلداں پبلشنگ ہاؤس اوریئینٹ بلیکسوان ولوں شائع کیتیاں جا رہیاں ہن۔

سروے فارمیٹ

سروے دیاں اشاعتاں وچ ہیٹھ دتی جانکاری شامل اے:

• بولی دا ناں
• مختصر اتہاس
• جغرافیائی علاقہ ، جتھے بولی بولی جاندی اے
• چھوٹی کتاب لسٹ
• نمونہ زبانی گیت ترجمہ دے نال
• نمونہ زبانی کہانیاں ترجمہ دے نال
• رنگ
• رشتے دار
• ویلے اتے سپیس دے لئی عہدہ

اہمیت

بھارت دے آئین دی اٹھویں لسٹ وچ انگریزی بولی نوں چھڈّ کے 22 شیڈولڈ بولیاں نوں مانتا دتی گئی اے اتے بھارتی سرکار دیاں لسانی پالیسیاں اتے فنڈنگ اس جانکاری تے مشتمل طے کیتی جاندی اے۔ پر ایہہ جانکاری بھارت دے لسانی جداپن نوں صحیح طور تے ظاہر نہیں کردی۔ بھارت دی 1961 دی مردمشماری نے بھارت وچ 1652 بولیاں دی ورتوں ریکارڈ کیتی سی۔ بعد وچ 1971 دی مردمشماری وچ 10,000 توں گھٹ لوکاں ولوں بولیاں جاندیاں بولیاں نوں باہر کڈھن دا فیصلہ کیتا گیا سی، جس نال ایہہ بولیاں دی گنتی گھٹ کے 108 ہو گئی سی۔ پی ایل ایس آئی دی ارادہ سروے وچ ساریاں بولیاں نوں شامل کرن دا اے، ورتونکاراں دی گنتی چاہے جنی وی ہووے۔ اداہرن وجوں اس وچ تریپورا دی اک بولی چیمال وی درج اے، جس نوں صرف پنج لوکاں ولوں بولیا جاندا اے۔

پی ایل ایس آئی مرن والیاں بولیاں دے ورتارے نوں وی ابھاردی اے۔ "26 جنوری 2010 نوں، انڈیمان جزیرہ وچ بو نامی بھائیچارے نال متعلق اک عورت دی موت ہو گئی اتے اوہ اپنی بولی، جس نوں بو کیہا جاندا سی، دی آخری سپیکر سی۔ افسوس دی گل اے کہ اس دے نال 65,000 ورھیاں دی بدھیمانتا دی لڑی وی گواچ گئی۔ " بولی ریسرچ اتے پبلیکیشن سینٹر دے چیئرپرسن گنیش دیوی دا کہنا اے۔ بدل رہیاں معاشی حقیقتاں اتے بولیاں دی ہوند دے وچکار اک لنک نوں درساؤندے ہوئے، ڈیوی دا کہنا اے کہ " جدوں لسانی بھائیچارے دی روزی روٹی الوپ ہو جاندی اے تاں اک بولی ختم ہو جاندی اے۔"

چونویں خلاصے

پی ایل ایس آئی ولوں دستاویز کیتیاں ساریاں بولیاں وچوں 480 بولیاں ہن جو قبائلی اتے ونجارا قبیلیاں ولوں بولیاں جاندیاں ہن، جدکہ 80 تٹی بولیاں ہن۔ اروناچل پردیش سبھ توں ودھ بولیاں والا صوبہ اے، جتھے 66 بولیاں بولیاں جاندیاں ہن، جدکہ مغربی بنگال وچ سبھ توں ودھ لپیاں، نو(9) اتے 38 بولیاں ہن۔ مغربی بنگال، وچ بنگالی، اردو اتے نیپالی دے علاوہ اول چکی (سنتھالی)، کول ہو، بارانگھ کشتی، لیپچا، سادری اتے لمبو ہن۔ ودھ سپیکراں والیاں بولیاں وچ کرناٹک وچ بنگاری، اتر پردیش اتے بہار وچ بھوجپوری، میگھالیا وچ کھاسی ، میزورام وچ میزو، اتراکھنڈ وچ کمونی، گجرات وچ کچھی اتے راجستھان وچ میواتی ہن۔ بھارتی آبادی دی 40 کروڑ آبادی ہندی بولدی اے اتے ایہہ بھارت دی سبھ توں ودھ پاپولر بولی اے جدوں کہ ماں بولی وجوں انگریزی بولی بولن والے لوکاں دی گنتی اوہناں دی 1971 وچ 187000 توں ودھ کے 2011 وچ 1 کروڑ ہو گئی اے۔

باہری لنک

• http://www.peopleslinguisticsurvey.org