بسوا کلیان
| بسوا کلیان | |
|---|---|
| شہر | |
 بسوانا وچ سب توں وڈا مجسمہ، 108 فٹ (33 میٹر) | |
| عرفیت: انوبھو منتپ دا شہر | |
  بسوا کلیان | |
| متناسقات: بسوا کلیان 17°52′22″N 76°56′59″E / 17.87278°N 76.94972°Eمتناسقات: بسوا کلیان 17°52′22″N 76°56′59″E / 17.87278°N 76.94972°E | |
| ملک |  بھارت |
| ریاست | کرناٹک |
| تقسیم | Kalaburagi |
| علاقہ | Bayaluseeme |
| ضلع | بیدر ضلع |
| تعلقہ | بسوا کلیان تعلقہ |
| حکومت | |
| • قسم | بلدیہ کونسل |
| • مجلس | بسوا کلیان شہر پنچایت |
| رقبہ | |
| • کل | ۳۲ مربع کلومیٹر (۱۲ مربع میل) |
| بلندی | ۶۲۱ میٹر (۲,۰۳۷ فٹ) |
| آبادی (2011) | |
| • کل | ۶۹,۷۱۷ |
| • مرد | ۳۶,۱۱۶ |
| • خواتین | ۳۳,۶۰۱ |
| نام آبادی | بسوا کلیانی، کلیانی |
| زباناں | |
| • دفتری زبان | کنڑ زبان |
| منطقۂ وقت | بھارتی معیاری وقت (UTC+5:30) |
| ڈاک اشاریہ رمز | 585 327 |
| رمز ٹیلیفون | 08481 |
| گڈی نمبر پلیٹ | KA-56 |
| ویب سائٹ | http://www.basavakalyancity.mrc.gov.in/ |
بسوا کلیان بھارت دی ریاست کرناٹک دے بیدر ضلع دا اک شہر تے تحصیل اے۔ پہلے ایہ شہر کلیانی دے ناں توں جانیا جاندا سی ۔ بسوا کلیان ضلع بیدر دا دوسرا وڈا بلدیہ اے۔ عہد آصفجاہی وچ ایہ اک مسلم نوابی جاگیر سی جو آزادی ہند دے بعد جمہوریہ بھارت وچ ضم ہو گئی۔ بریانی دی مشہور قسم کلیانی بریانی اسی شہر توں منسوب اے۔
تریخ سودھو
بسوا کلیان دی تریخ 3000 سال پرانی اے۔ اس دا تذکرہ گرو چرتر وچ وی ملدا اے۔حوالےدی لوڑ؟ آزادی توں پہلے اس دا ناں کلیانی سی ۔ آزادی دے بعد 1956ء وچ بولی دی بنیاد اُتے ریاست دی تقسیم ہوئی تاں کلیانی دا ناں وشوگرو تے انقلابی شخصیت دے مالک بسو نے ناں اُتے بسوا کلیان رکھ دتا گیا۔
بسوا کلیان اُتے مغربی چالوکیہ سلطنت، کلیانی کلچوری سلطنت، دیوگری یادو سلطنت، سلطنت دہلی، بہمنی سلطنت (بیدر، گلبرگہ)، سلطنت بیدر، بیجاہور سلطنت، مغلیہ سلطنت تے نطام حیدراباد نے حکومت کیتی اے۔
مغربی چالوکیہ سلطنت سودھو
1050ء تا 1195ء ایہ شہر مغربی چالوکیہ (کلیانی چالوکیہ) دا پایہ تخت رہیا۔ سومیشور اول (1041ء-1068ء) نے کلیانی نوں دار الحکومت بنایا تے اس دی سلطنت کلیانی چالوکیہ کہلائی جو بادامی چالوکیہ توں وکھ اے۔ سومیشور اول دے بعد اس اُتے سومیشور دوم، ورکم آدیہ چہارم، سومیشور سوم، جگدیک مل سوم تے تیلاپا سوم نے حکومت کیتی۔ سومیشور اول (1042ء-1068ء) نے پایہ تخت مینک کھیت (موجودہ ملکھیڈ، گلبرگہ ضلع) توں منتقل کر کے کلیانی نوں بنا دتا۔ [۱] 10واں تے 12واں صدی دے دوران وچ اس نے تقریباً نصف ہندوستان اُتے حکومت کیتی۔[۲][۳]
اس دی حکومت دا زیادہ تر حصہ دکن تے جنوبی ہند اُتے مشتمل سی ۔ وکرم آدتیہ دے دربار وچ متعدد دشوران سن جنہاں وچ سومیشور، بلہانا (کشمیر دے شاعر) تے قانونی امور دے ماہر وگیانیشور جداں ناں شامل نيں۔ 26 فروری 1077ء نوں وکرم آدتیہ چہارم نے ورش جسنگی مندر دی تعمیر شروع کيتی۔
کلیانی چالوکیہ طرز تعمیر سودھو
کلیانی چالوکیہ طرزتعمیر دے ابتدائی نقوش کنکور وچ ملدے نيں۔ ابتدائی بنیادی تعمیراں وچ کلیشور تے نولنگ مندر دے ناں لئی جا سکدے نيں۔ گدگ-بیٹگیری دے نزدیک لکونڈی دا جین مندر فرشی نقاشی تے سجاوٹ دا اہم نمونہ اے۔ کلیانی طرز تعمیر 12واں صدی اپنے شباب اُتے سی ۔ لکوڈی وچ کاشی وشویشور مندر تے کوروندی دا ملک ارجن مندر چالوکیہ طرز تعمیر دی بہترین مثالاں نيں۔ گدگ-بیٹگیری وچ موجود سرسوندی تے سومیشور مندر ہن اہنی چمک کھوچکے نيں تے قریب بہ انہدام نيں۔ کلیانی چالوکیہ دے قریب 100 مندر تے عمارتاں نيں۔
کلچوری تے بسویشور سودھو
کلیانی چالوکیہ دے بعد کلچوری کلیانی نے کلیانی دا پایہ تخت بنایا اے۔ 12واں صدی وچ کلیانی کلچوری سلطنت دے بادشاہ (1156ء-1167ء) نے تخت نشین ہونے دے بعد بسو نوں وزیر اعظم دا عہدہ سونپ دتا۔ بسو سماجی کارکن سن جنہاں نے چھوا چھوت تے جنسی نامساوات دے خلاف آواز اٹھائی تے ایتھے شوشرن تحریک دی ابتدا ہوئی۔ بسو نے وچن ساہتیہ دے ذریعے متعدد لوکاں نوں متاثر کیتا تے قریب 600 مصنفاں و مولفین نوں تیار کیتا جنہاں نوں وچنکرس کہیا جاندا سی ۔
سماجی و مذہبی تحریک دا مرکز سودھو
کلیانی مذہبی و سماجی تحریک دا مرکز رہیا اے۔ 12واں صدی وچ عظیم سماجی کارکن بسو دی محنتاں دی وجہ توں کلیانی تعلیم و تعلم دا مرکز بن چکيا سی ۔ بواسا، اکا، مہادیوی، چن بسون، سداراما تے ہور شرناں دا تعلق بسوا کلیان ہی توں اے۔ اوہ بسوا ہی سن جنہاں نے ہندو مت وچ شدت پسندی تے ذات پات دی سخت مخالفت کيتی۔[۴]
سیاحت سودھو
جلاسنگوی دے زمانہ وچ چالوکیہ سلطنت دے زمانہ دے ناراین پورہ تے شوپورہ دے مندر موجود نيں۔ بسوا مندر بسواکلیان دے قلب وچ واقع اے۔ کچھ اسلامی تعمیرات وی نيں جداں موندی محل، حیدری محل، پیران درگاہ۔ کچھ ہور مذہبی تھاںواں نيں جداں گچینا ماندا، کامبلی ماندا تے سدانند ماندا۔
- بسواکلیان قلعہ نوں چالوکیہ دے زمانہ وچ تعمیر کیتا گیا بعد وچ نظام نے وی اس دی تعمیر و توسیع وچ حصہ لیا۔
قلعہ دے اک حصہ وچ اک میوزیم وی اے جس وچ تریخ دی اہم معلومات محفوظ نيں۔ 10واں تے 11واں صدی دے جین مندر وی نيں۔[۵]
- ناراین پورہ وچ شیو مندر
- بسوریشور مندر
- انوبھو منٹپ
- علامہ پربھو دا مجسمہ تے بسوان دی کچھ تصاویر۔
- بسوا دھرم پیٹھ چیرٹبل ٹرسٹ۔
- شری بسوریشور غار تے اکمہادیوی غار۔
تعلیم سودھو
بسواکلیان نوں تعلیمی سبھیاچار دے لئی جانیا جاندا اے۔ ایتھے کئی وڈے تعلیمی ادارے موجود نيں۔ مندرجہ ذیل چند اہم ادرے؛
- بسواریشور پرائمری ہائی اسکول (کنڑ تے انگریزی)
- شاندی نکیتن پرائمری تے ہائی اسکول
- بسواکلیان انجیئرنگ کالج، بسوا کلیان، بیدر، کرناٹک
جغرافیہ سودھو
بسوا کلیان 17°52′N 76°57′E / 17.87°N 76.95°E۔[۶] اُتے واقع اے۔ پورے شہر دی اوسط اونچائی 621 میٹر (2037 فٹ) اے۔
شماریات سودھو
بھارت وچ مردم شماری، 2011ء دے مطابق شہر دی آبادی 69,717 افراد اُتے مشتمل سی جنہاں وچ 36,116 مرد تے 33,601 خواتاں شامل نيں۔ اکثریت کنڑ زبان بولتی اے۔ کنڑ دے علاوہ مراٹھی زبان، ہندی زبان تے اردو زبان وی علاقہ وچ بولی جاندی اے۔
بسوا کلیان دا جنسی تناسب 973 خواتین بمقابلہ 1000 مرد اے۔ شرح خواندگی اوسط 77.46% ریاست دے اوسط 75.36% توں بہتر اے۔ مرد دی شرح خواندگی 82.46% تے خواتین دی 72.13% اے۔
مذہب سودھو
مورتاں سودھو
ہور ویکھو سودھو
حوالے سودھو
- ↑ http://www.deccanherald.com/content/537255/sights-around-basavakalyan.html
- ↑ "Basavakalyan getting facelift". The Hindu (Chennai, India). 2007-08-08. https://web.archive.org/web/20080604100920/http://www.hindu.com/2007/08/08/stories/2007080854781000.htm. Retrieved on ۸ مئی ۲۰۰۹.
- ↑ Lua error in ماڈیول:Citation/CS1/ar at line 3440: attempt to call field 'set_selected_modules' (a nil value).
- ↑ Lua error in ماڈیول:Citation/CS1/ar at line 3440: attempt to call field 'set_selected_modules' (a nil value).
- ↑ Lua error in ماڈیول:Citation/CS1/ar at line 3440: attempt to call field 'set_selected_modules' (a nil value).
- ↑ Falling Rain Genomics, Inc – Basavakalyan