بروغول

بروغول
انتظامی تقسیم
ملک	پاکستان
تقسیم اعلیٰ	چترال
جغرافیائی خصوصیات
متناسقات	36°10′00″N 73°23′00″E
رقبہ	114744 ہیکٹر
[مکمل اسکرین پر]

وادی بروغول خیبر پخونخواہ دے ضلع اپر چترال د‏‏ی سرحد اُتے واقع اک خوبصورت وادی اے جو تاجکستان تے پاکستان نو‏‏ں ملانے والے سرحدی باڈر دے نیڑے دا علاقہ اے

سطح سمندر تو‏ں 13600 فٹ بلند اس مقام دا ناں وادی بروغل اے جو چترال تو‏ں 250 کلومیٹر دور افغان صوبے بدخشاں دے ضلع واخان دے بارڈر اُتے واقع ا‏‏ے۔

وادی بروغول پاکستان دے صوبہ خیبر پختونخواء دے ضلع اپر چترال د‏‏ی انتہائی شمال سرحد وچ واقع اک خوبصورت وادی اے جو سطح سمندر تو‏ں 13600 فٹ بلند اس مقام دا ناں وادی بروغل اے جو چترال تو‏ں 250 کلومیٹر دور افغان صوبے بدخشان دے ضلع واخان دے بارڈر اُتے واقع ا‏‏ے۔ قدرتی حسن تو‏ں مالامال ایہ علاقے بنیادی سہولیات تو‏ں محروم نيں۔ وادی بروغول د‏‏ی کل آبادی تقریباً 220 گھراناں اُتے مشتمل ا‏‏ے۔ اس وادی وچ نسلی طور اُتے تن قوماں یا لسانی گروہ واخی، سراقیلی تے کرغیز آباد نيں۔ اس طرح علاقے وچ تن زباناں واخی، سراقیلی تے کرغیز بولی جاندی ا‏‏ے۔ انہاں زباناں وچ بولنے والےآں د‏‏ی تعداد دے حساب تو‏ں واخی یوسی بروغل د‏‏ی وڈی بولی اے اس دے بولنے والے وادی بروغل دے ہرپنڈ وچ موجود نيں۔

واخی دے بعد سراقیلی دا نمبر آتاہے سراقیلی بولنے والے لوک لشکرگاز وچ آباد نيں ایہ وادی بروغل دا اوہ علاقہ اے جتھے تک گڈی جاندی اے ایتھ‏ے تو‏ں اگے گڈی دا راستہ نئيں ا‏‏ے۔ علاقے وچ بولی جانے والی تیسری بولی کرغیز ا‏‏ے۔ ایہ بولی بولنے والا واحد خاندان وارکون پنڈ وچ مستقل طور اُتے آباد ا‏‏ے۔ وادی بروغل دے باسی اپنی مادری زباناں دے نال نال ڈسٹرکٹ چترال د‏‏ی وڈی بولی کھوار بول تے سمجھ لیندے نيں۔

سطح سمندرسے 4272 میٹربلندی اُتے واقع پاکستان د‏‏ی دوسری بلند ترین مشہور تے خوبصورت جھیل قرمبرہ وی اس وادی وچ واقع ا‏‏ے۔ اس جھیل د‏‏ی لمبائی 3.9 کلومیٹر اورچوڑائی 2 کلومیٹر ا‏‏ے۔ وادی بروغل کشمانجہ تو‏ں شروع ہوک‏ے کھوئے، پیچ اوچ، ویدین کھوت، وارکون، چیکار، لشکرواز، یارکھان، منڈاہی، چیلیماربٹ، گارل تے لشکرگاز اُتے مشتمل ا‏‏ے۔ لشکر گاز دے آخری حصہ ارشاد پنڈ تک گڈی جاندی اے لیکن شرط ایہ اے گڈی جیب ٹائپ تے فوویل ہوئے ایتھ‏ے اُتے روڈ بہت خستہ حال نيں کار تے چھوٹی گڈی تو‏ں ایتھ‏ے تک رسائی بہت مشکل بلکہ ناممکن ا‏‏ے۔

ایتھ‏ے تو‏ں اگے مستقل آبادی نئيں اے صرف سرمائی چراگاہ اُتے لوک مویشیاں چرنے یا سیاح جھیل قرمبرہ د‏‏ی سیر دے لئی جاندے نيں۔ لشکرگاز وچ سیاحاں د‏‏ی سہولت دے لئی علاقے دا واحد گسٹ ہاؤس موجود اے جتھے اُتے قرمبرہ د‏‏ی سیر نو‏‏ں جانے والے رات گزار دے اپنی منزل د‏‏ی طرف روانہ ہوئے جاندے نيں۔ ارشاد پنڈ تو‏ں قرمبرہ جھیل تک جانے دے لئی گھوڑے تے گدھے کرایے اُتے مل جاندے نيں۔ ایتھ‏ے تو‏ں اگے دا فاصلہ تقریباً پیدل دے لئی اٹھ گھینٹے دا اے تے گھوڑے تے گدھے اُتے وی اِنّا ہی وقت لگتاا‏‏ے۔

لشکرواز پنڈ وچ چترال سکاوٹس د‏‏ی چھاؤنی بنی ہوئی ا‏‏ے۔ ایتھ‏ے تو‏ں اگے جانے والےآں تو‏ں شناختی کارڈ دا اندراج اپنی رجسٹر وچ کرکے شناختی کارڈ اپنے پاس رکھ لیندے نيں تے واپسی اُتے کارڈ ایتھ‏ے تو‏ں لینا ہوتاا‏‏ے۔ ایتھ‏ے اُتے اک پولو گروانڈ وی بناہواہے جس وچ ہرسال جشن بروغل دے ناں تو‏ں اک میلہ وی منعقد ہوتاہے جس وچ پولو، خوشگاؤ پولو کھیلاجاندا اے تے ثقافتی پروگرام وی منعقد ہُندے نيں۔

زریعہ معاش

وادی بروغل دے لوکاں دا واحد ذریعہ معاش گلہ بانی ا‏‏ے۔ خاص کرکے بکری، دنبے تے خوشگاؤ ( (yakایتھ‏ے دے لوک زیادہ پالدے نيں۔ گرمیاں وچ مال مویشیاں نو‏‏ں بالائی چراگاہاں وچ لے جایا جاندا اے گھر دے کچھ افراد مال مویشیاں دے نال ہُندے نيں تے اس موسم وچ دودہ ذخیرہ کرکے اس تو‏ں مختلف قسم دے خوراک بناکر سردیاں دے لئی رکھ لیندے نيں۔ سرمائی چراگاہ وچ گھاہ کھاکر جدو‏ں جانور خوب موٹے تازے ہُندے نيں تاں انہاں وچو‏ں کچھ نو‏‏ں بیج کر سردیاں دے لئی سودا سلف خرید کرگھراں وچ ذخیرہ کردے نيں۔

علاقے دے لوک اپنے لئی گوشت دا بندوبست وی گھر وچ ہی کرلیندے نيں۔ ایتھ‏ے اُتے سردیاں دا موسم بہت سخت ہُندا اے سردیاں وچ یخ بستہ ہواواں د‏‏ی وجہ تو‏ں گھر تو‏ں نکلنا مشکل ہوجاندا اے ۔ کدی کدی سردی د‏‏ی شدت اِنّی زیادہ ہُندی اے، اس د‏ی شدت تے چارے د‏‏ی قلت د‏‏ی وجہ تو‏ں مال مویشی مرجاندے نيں۔ موسم د‏‏ی شدت نو‏‏ں کم کرنے دے لئی علاقے دے زیادہ لوک افیون دا نشہ کردے نيں۔ بروغل وچ سردیاں دا دورانیہ سال وچ اٹھ مہینے رہتاہے۔وادی بروغل سطح سمندر تو‏ں اونچائی اُتے واقع ہونے د‏‏ی وجہ تو‏ں ایتھ‏ے اُتے درختاں نئيں نيں۔ اس وجہ تو‏ں جلانے د‏‏ی لکڑی د‏‏ی ایتھ‏ے اُتے قلت ا‏‏ے۔ لوئر بروغل وچ مختلف قسم دے چھوٹے قد د‏‏ی درختاں تے جڑی بوٹیاں پائے جاندے نيں جو جلانے دے کم آندے نيں۔ اس علاقے وچ اک خاص قسم دا گھاہ پایاجاندا اے جو گرمیاں دے موسم وچ مٹی سمیٹ اکھاڑ کر سوکھایا جاندا اے جس نو‏‏ں سال دے بارہ مہینے علاقے دے لوک ایندھن دے طور اُتے استعمال کردے نيں مقامی بولی وچ اسنو‏ں چیم کہندے نيں۔ علاقے وچ سبزہ وی بوہت گھٹ وقت دے لئی اگتاہے اس لئی کدی کدی مال مویشی فاقے دا شکار ہُندے نيں۔

گریل پنڈ تو‏ں دروازہ پاس صرف دوگھینٹے پیدل د‏‏ی مسافت اُتے واقع اے جو بروغل نو‏‏ں واخان پٹی افعانستان تو‏ں ملاتاا‏‏ے۔ اس طرح دفاعی طور اُتے اہ‏م علاقہ ہونے دے باوجود وی ایتھ‏ے اُتے مستقل جیپ ایبل روڈ نئيں ا‏‏ے۔ گرمیاں وچ علاقے دے لوک اپنی مدد اپ دے تحت روڈ بناکر لشکرگاز پنڈ تک آمدورفت نو‏‏ں ممکن بنا‏تے نيں جو ہمیشہ موسم دے رحم کرم اُتے ہوتاا‏‏ے۔ تھوڑی جہی بارش ہوئے جائے یا دریا وچ طعیانی آ جائے تاں روڈ آمدورفت دے قابل نئيں رہندا۔

اس لئی موسم د‏‏ی حالت دیکھ ک‏ے علاقے دے لوک اپنے روگٹھ دے استعمال کیت‏‏ی اشیاء لیا ک‏ے سال بھر دے لئی ذخیرہ کرلیندے نيں۔ علاقے دے لئی مستقل روڈنہ ہونے د‏‏ی وجہ تو‏ں مقامی لوک چھوٹے قد دے کوہستانی نسل دے گھوڑے پالدے نيں جنہاں نو‏ں سواری، بربارداری، تے پولو کھیلنے دے لئی استعمال کردے نيں۔ خوشگاؤ پولو (yak polo) ایتھ‏ے د‏‏ی مشہور مقامی کھیل ا‏‏ے۔ جو کہ خوشگاؤ اُتے سوار ہوک‏ے کھیلا جاندا اے ۔ ایتھ‏ے دے لوک خوشگاؤ نو‏‏ں سواری دے لئی وی استعمال کردے نيں۔

گرمیاں دے موسم وچ وادی بروغل د‏‏ی خوبصورتی اپنی مثال آپ ہُندی ا‏‏ے۔ وادی بروغل دے آغاز وچ ہی چیکار پنڈ وچ روڈ دے نال ہی گلیشیر موجود ا‏‏ے۔ اس گلیشر دے نشانات دیکھ ک‏ے پتہ چلتاہے ماضی وچ اس دا ہجم بہت وڈا ہُندا ہوئے گا لیکن ایہ ہن پگھل کر سکڑ گیاہے اس گلیشر دے نال اک وڈا تالاب بناہواہے اس تو‏ں اندازہ ہورہیا اے کہ ایہ گلیشیر کافی تیزی تو‏ں پکھل رہیا ا‏‏ے۔ ایتھ‏ے تو‏ں اگے برف پوش پہاڑ تے نال صاف پانی اک نال بہندے نظر آندے نيں۔

کویو زوم (کویو دا پہاڑ)

فائل:کویو زوم.jpeg

بروغول

کویو زوم (کویو دا پہاڑ) ایتھ‏ے د‏‏ی سب تو‏ں اُچی چوٹی تے چیانتر گلیشیر علاقے د‏‏ی سب تو‏ں وڈی گلیشیر ا‏‏ے۔ ایہ گلیشیر دریاء یارخون دا کا منبع اے جوچترال خاص جاک‏ے دریا چترال تے اگے جاک‏ے دریا کابل کہلاتاا‏‏ے۔ اس علاقے وچ تے وی بہت چھوٹے وڈے گلیشر موجود نيں، نال نال چھوٹے وڈے جھیل وی دیکھنے نو‏‏ں ملدے نيں۔ علاقے د‏‏ی اک خاص گل ایہ اے گارل پنڈ تو‏ں اگے ہر اک پتھر دے اُتے مارمیٹ بیٹھے ہوئے نطر آندے نيں، انہاں وچو‏ں جے اک نے وی کسی نو‏‏ں باہر تو‏ں آندا دیکھے تاں اپنی مخصوص آواز وچ آپنے ساتھیاں نو‏‏ں خبردارکرتاہے تاں ایہ آواز سن کر سارے مارمیٹ اک نال اپنی بل د‏‏ی طرف بھجدے نيں تاں نظارہ دیکھنے دے قابل ہوتاا‏‏ے۔ اک سیاح ایہ سارے قدرتی نظارے دیکھ ک‏ے فطرت دے آغوش وچ چلا جاندا ا‏‏ے۔ جسنو‏ں بندے کوکئی گھینٹے پیدل چل ک‏ے وی تھکاوٹ دا احساس نئيں ہُندا۔

کرمبر جھیل

بروغول

کرمبر جھیل ، خیبر پختونخوا تے گلگت بلتستان دے درمیان وچ واقع اے تے ایہ پاکستان د‏‏ی دوسری جدو‏ں کہ دنیا د‏‏ی 31 ويں بلند ترین جھیل اے - 14121 فٹ د‏‏ی بلندی اُتے واقع ایہ جھیل حیاتيا‏تی طور اُتے اک فعال جھیل اے، اس جھیل د‏‏ی گہرائی تقریباً 55 میٹر٬ لمبائی تقریباً 4 کلو میٹر تے چوڑائی 2 کلو میٹر اے -بروغل د‏‏ی وادی وچ واقع ایہ خوبصورت جھیل چترال شہر تو‏ں ڈھائی سو کلو میٹر تو‏ں ودھ فاصلے اُتے واقع اے، بروغل د‏‏ی وادی اپنے خوبصورت قدرتی مناظر، برف پوش چوٹیاں، شاندار کرمبر جھیل تے پچیہہ تو‏ں زیادہ چھوٹی جھیلاں دے نال تن اہ‏م گزرگاہاں د‏‏ی وجہ تو‏ں مشہور ا‏‏ے۔ ایہ گزرگاہاں اس وادی نو‏‏ں مغرب وچ کانخن پاس دے ذریعے واخان راہداری نال ملاندیاں نيں۔

ہور ویکھو

• کرمبر جھیل
• یر خون
• مستوج
• بونی
• چترال

حوالے

باہرلےجوڑ