برصیصا
برصیصا اک ولی یا راہب جس دے بارے وچ مشہور اے کہ سٹھ برس تک اُس نے عبادت تے ریاضت دی زندگی بسر کی، لیکن شیطان دے بہکانے اُتے اک عورت نوں قتل کر دتا تے جدوں اُسنوں گرفتار کرکے قتل کیتا جانے لگیا تاں شیطان انسانی شکل وچ اُس دے سامنے آیا تے کہنے لگیا کہ جے تسيں مینوں سجدہ کرو تاں وچ توانوں رہیا کر دواں گا۔ اوہ اس اُتے آمادہ ہوئے گیا۔ لیکن جدوں شیطان نے اپنے آپ نوں سجدہ کراکے اُسنوں ہمیشہ دے لئی راندۂ درگاہ خداوندی بنا دتا تاں ایہ کہہ کرچلا گیا کہ میرا تیرے توں کوئی واسطہ نئيں اے وچ تاں اللہ توں خائف ہاں جو دو جہان دا پروردگار اے۔ برصیصا دا ناں قرآن کریم دی سورۃ الحشرکی آیت 16 دی تفسیر وچ آندا اے :
كَمَثَلِ الشَّيْطٰنِ اِذْ قَالَ لِلْاِنْسَانِ اكْفُرْ فَلَمَّا كَفَرَ قَالَ اِنِّىْ بَرِيْۗءٌ مِّنْكَ اِنِّىْٓ اَخَافُ اللّٰهَ رَبَّ الْعٰلَمِيْنَ[۱]
اس آیت دے ضمن وچ ابن کثیر دے تفصیل توں ایہ واقعہ ذکر کیتا اے
بنی اسرائیل دا عابد
سودھوبنی اسرائیل وچ اک عابد سی سٹھ سال اسنوں عبادت الٰہی وچ گزر چکے سن شیطان نے اسنوں ورغلیانا چاہیا لیکن اوہ قابو وچ نہ آیا اس نے اک عورت اُتے اپنا اثر ڈالیا تے ایہ ظاہر کیتا کہ گویا اسنوں جنات ستا رہے نيں ادھر اس عورت دے بھائیاں نوں ایہ وسوسہ ڈالیا کہ اس دا علاج ايسے عابد توں ہوئے سکدا اے ایہ اس عورت نوں اس عابد دے پاس لیائے اس نے علاج معالجہ یعنی دم کرنا شروع کیتا تے ایہ عورت ایتھے رہنے لگی،
شیطان دا وار
سودھواک دن عابد اس دے پاس ہی سی جو شیطان نے اس دے خیالات خراب کرنے شروع کیتے ایتھے تک کہ اوہ زنا کر بیٹھیا تے اوہ عورت حاملہ ہوئے گئی۔ ہن رسوائی دے خوف توں شیطان نے چھٹکارے دی ایہ صورت دسی کہ اس عورت نوں مار ڈال ورنہ راز کھل جائے گا۔ چنانچہ اس نے اسنوں قتل کر ڈالیا، ادھر اس نے جا کے عورت دے بھائیاں نوں شک دلوایا اوہ دوڑے آئے، شیطان راہب دے پاس آیا تے کہیا اوہ لوک آ رہے نيں ہن عزت وی جائے گی تے جان وی جائے گی۔ جے مینوں خوش کرلے تے میرا کہیا مان لے تاں عزت تے جان دونے بچ سکدی نيں۔ شیطان نے کہیا مینوں سجدہ کر، عابد نے اسنوں سجدہ کر ليا، ایہ کہنے لگیا تف اے تجھ اُتے کم بخت وچ تاں ہن تیرے توں بیزار ہاں وچ تاں اللہ تعالیٰ توں ڈردا ہون، جو رب العالمین اے [۲]
راہب دا قصہ
سودھواک ہور روایت وچ اس طرح اے کہ اک عورت بکریاں چرایا کردی سی تے اک راہب دی خانقاہ تلے رات گزاریا کردی سی اس دے چار بھائی سن اک دن شیطان نے راہب نوں گدگدایا تے اس توں زنا کر بیٹھیا اسنوں حمل رہ گیا شیطان نے راہب دے دل وچ ڈالیا کہ ہن وڈی رسوائی ہوئے گی اس توں بہتر ایہ اے کہ اسنوں مار ڈال تے کدرے دفن کر دے تیرے تقدس نوں دیکھدے ہوئے تیری طرف تاں کِسے دا خیال وی نہ جائے گا تے جے بالفرض فیر وی کچھ پوچھ گچھ ہوئے تاں جھوٹھ موٹ کہ دینا، بھلا کون اے جو تیری گل نوں غلط جانے؟ اس دی سمجھ وچ وی ایہ گل آ گئی، اک روز رات دے وقت موقع پا کر اس عورت نوں جان توں مار ڈالیا تے کِسے اجاڑ جگہ زمین وچ دبا دتا۔ ہن شیطان اس دے چاراں بھائیاں دے پاس پہنچیا تے ہر اک دے خواب وچ اسنوں سارا واقعہ کہہ سنایا تے اس دے دفن دی جگہ وی بتا دتی، صبح جدوں ایہ جاگے تاں اک نے کہیا اج دی رات تاں ميں نے اک عجیب خواب دیکھیا اے ہمت نئيں پڑدی کہ آپ توں بیان کراں دوسرےآں نے کہیا نئيں کہوئے تاں سہی چنانچہ اس نے اپنا پورا خواب بیان کیتا کہ اس طرح فلاں عابد نے اس توں بدکاری دی فیر جدوں حمل ٹھہر گیا تاں اسنوں قتل کر دتا تے فلاں جگہ اس دی لاش دبا آیا اے، انہاں تِناں وچوں ہر اک نے کہیا مینوں وی ایہی خواب آیا اے ہن تاں انہاں نوں یقین ہوئے گیا کہ سچا خواب اے، چنانچہ انہاں نے جا کے اطلاع دتی تے بادشاہ دے حکم توں اس راہب نوں اس خانقاہ توں نال لیا تے اس جگہ پہنچ کے زمین کھود کر اس دی لاش برآمد کی، کامل ثبوت دے بعد ہن اسنوں شاہی دربار وچ لے چلے اس وقت شیطان اس دے سامنے ظاہر ہُندا اے تے کہندا اے ایہ سب میرے کرتوت نيں ہن وی جے تاں مینوں راضی کرلے تاں جان بچا داں گا اس نے کہیا جو تاں کہے کراں گا، کہیا مینوں سجدہ کرلے اس نے ایہ وی کر دتا، پس پورا بے ایمان بنا کے شیطان کہندا اے وچ تاں تیرے توں بری ہاں وچ تاں اللہ تعالیٰ توں جو تمام جہاناں دا رب اے ڈردا ہون، چنانچہ بادشاہ نے حکم دتا تے پادری صاحب نوں قتل کر دتا گیا، مشہور اے کہ اس پادری دا ناں برصیصا سی۔ حضرت علی حضرت عبداللہ بن مسعود، طاؤس، مقاتل بن حیان وغیرہ توں ایہ قصہ مختلف لفظاں توں کمی بیشی دے نال مروی اے، [۳]
برصیصا دا ذکر
سودھوشیطان نے جس انسان توں اکفر کہیا سی اوہ برصیصاناں دا اک راہب سی، اس دے پاس اک عورت آئی شیطان نے راہب دے دل وچ وسوسہ ڈالیا اس راہب نے اس عورت نوں اپنے پاس بلايا شیطان نے اسنوں زنا وچ مبتلیا کے دتا، جس دی وجہ توں اوہ عورت حاملہ ہوئے گئی، راہب نے بدنامی دے خوف توں اسنوں قتل کر کے دفن کر دتا، ادھر شیطان نے قوم نوں سارا واقعہ بتا دتا تے دفن دی جگہ دی وی نشان دہی کردتی لوکاں نے عورت دی لاش نوں برآمد کر ليا تے راہب نوں قتل کرنے دے لئی صومعہ توں تھلے اتار لائے، ايسے وقت شیطان حاضر ہويا تے اس راہب توں وعدہ کیتا کہ جے اوہ اسنوں سجدہ کرے تاں اوہ اسنوں انہاں دے ہتھ توں بچا سکدا اے، چنانچہ راہب نے اسنوں سجدہ کر دتا، اس دے بعد شیطان نے اس توں برأت ظاہر کردتی۔[۴]