بابر باݨی

بابربانی گرو گرنتھ صاحب وچ درج گرو نانک دی رچنا دے اک حصہ دا نام اے۔ اس وچ چار شبد ہن، جو 1521 وچ ایمن آباد تے بابر دے حملے دے حال نال متعلق ہن۔ تن شبد آسا راگ دے تے اک تلنگ راگ دا اے۔

سرلیکھ

اس بانی دا سرلیکھ گرو نانک جاں آدی گرنتھ دے اڈیٹر گرو ارجن دیو نے نہیں دتا بلکہ شبداں وچ کیتے گئے بابر متعلق الیکھ نوں دھیان وچ رکھ دے سکھ ودواناں اتے سیانیاں نے دتا انج ایہہ سرلیکھ سری گورُ نانک دیوَ جی دے شبدا وچ وی اے۔

ساہاں سرتِ گوائیا رنگِ تماتوں چائ۔۔
بابروانی پھرِ گئی کئرُ ن روٹی کھائِ۔۔ ('شری گرو گرنتھ صاحب جی (انگ 417))

مطلب

گر شبد رتناکر (مہان کوش) دے کرتا کاہن سنگھ نابھہ نے اس شبد دے دو مطلب دتے ہن: بابر دی دہای اتے بابر دا حکم ۔ بھاویں دووے مطلب چت پرتیت ہندے ہن مگر حوالہ مطابق پہلا مطلب ودھیرے ڈھکواں اے یعنی بابر دے نام دی دہای ۔

تریخی اہمیت

بابر دے حملے نوں گرو نانک نے اکھی ویکھیا۔س سمے دے حالات دا ذکر اس بانی وچ کیتا گئا کہ کس پرکار بابر نے ایمن آباد نوں ماسپری بنا دتا۔ بابر بانی دے چارے شبداں نوں بابر دے حملے نال متعلق کردے گرو جی نے بڑے فنی ڈھنگ نال پیس کیتا اے۔ شبد بڑے ناٹکی اتے سجیو ہن۔شبداں دی شروعات بڑے ناٹکی دش ولوں کیتی گی اے۔ناٹکی شروع تو بعد قتل عام دے دش پیش کیتے گے ہن۔ کدھرے شیر نے بے بس گانواں پر حملہ کیتا،کدھرے سج وئاہیئا دے سنگار مٹاے جا رہے ہن۔ استو بنا گرو جی نے پرماتما نال سدھا سنواد رچائیا اے۔جو پیڑ نوں ہور سنگھنا کردا اے:

؛یتی مار پی کرلانے تیں دی درد نہ آیا۔۔

ہر شبد دے انت وچ 'نیریٹو' نشکرش کڈھئا گئا اے۔ ہر گھٹنا پربھو دی اچھا دا جھلکارا پیش کردی اے۔ ؛1 مرِ مرِ جیوے تاں کچھ پاے نانک نام وکھانے۔۔ ؛2 سچ دی بانی نانک ااکھے سچُ سنائسی سچ دی بیلا۔۔ ؛خراسان خسمانا کیئا،ہندوستان ڈرائیا۔۔ ؛ااپے دوسُ ن دیی کرتا،جمُ کرِ مغلُ چڑائیا۔۔ ؛یتی مار پی کرلانے،تیں دی دردُ ن اائیا۔۔1۔۔ (پنہ 360)

چار شبد

• جیسی مے آوے خصم دی بانی تیسڑا کری گیانُ وے لالو۔۔ (انگ: 722)
• خراسان خسمانا کیا ہندستانُ ڈرایا۔۔(انگ: 360)
• جن سرِ سوہنِ پٹیا مانگی پائِ سندھورُ۔۔(انگ: 417)
• کہا سو کھیل طبیلہ گھوڑے کہا بھیری سہنائی۔۔ (انگ: 417)۔

ساہتی اہمیت

کاوَ-تتاں دا استعمال وی اس رچنا وچ کیتا گئا اے۔

• سکتا سیہہ سارے پے وگے خسمے سا پرسائی۔۔ رتن وگاڑِ وگوئے کتی مئیا سار ن کائی۔۔ (روپک النکار)

٭ رامُ نہ کبہُ چیت ہنِ کہنِ ن ملے خدائِ۔۔(وکروکتی)

رس نرپن

ادھئاتمک شعری وچ اام شانت رس دی نشپتی ہندی اے۔ مگر مہاشاعر شراکت دار رس وی سرج لیدے ہن۔ گرو نانک جی نےبابروانی وچ کرنا،ویر اتے رودر رس دا وی استعمال کیتا اے۔ بابروانی مکھ تور تے بابر دے حملے اتے س دے کیتے تباہی نال متعلق اے۔ پرتو اس ٹیکسٹ وچ شراکت دار رس وی شامل ہن۔

1 کرنا رس ؛کہا سو کھیل طبیلہ گھوڑے کہا بھیری سہنائی۔۔

کہا سو تیغ بند گاڈیرڑِ کہا سو لال کوائی۔۔

2 رودر رس ؛کائیا کپڑُ ٹکُ ٹکُ ہوسی ہندوستان سمالسی بولا۔۔

ااون اٹھترے جانِ ستانوے ہورُ بھی اٹھسی مرد دا چیلا۔۔

3 ویر رس ؛ مغل پٹھانا بھئی لڑائی رن مہہ تیغ وگائی۔۔

 اونی تپک تانِ چلائی اونی ہستِ چڑائی۔۔

بولی تے سٹائل

اس رچنا وچ گرو نانک دیوَ جی نے بولی دا سٹیک استعمال کیتا اے۔ گرو جی نے اتہاسکار وانگ آسان واضع اتے ٹھیٹھ ووکیبولری ورتی اے۔ اس بانی دے بہت سارے واک اکھوتا دے روپ وچ چارے جاندے ہن۔ جویں : یتی مار پی کرلانے،یہ جگُ تیرا تو گوسای۔

اس بانی دے کرئا روپ اپبھرنشای اثر تو مکت ہن اتے اج کلھ دی پنجابی دے نیڑے اا گے ہن۔ 'ہندوستان' شبد دا استعمال دی وار ہوئیا جتھو گرو جی دی سیاسی چیتنتا دا وی پتہ لگدا اے۔ اس وچ شبدا دی ایہہ ولکھنتا اے کہ رہا والیئا پنکتیئا"دو" دی گنتی وچ رکھیئا گیئا ہن ۔ پہلی پنکتی ماتراواں دی گنتی کارن،دوجی تو ادھی رہِ جاندی اے۔

کرتا توں سبھنا دا سوئی۔۔
جے سکتا سکتے نوں مارے تاں منِ روسُ ن ہوئے۔۔ رہاؤ۔۔
(رہاؤ تو بنا والیئا پنکتیئا وچ تن تن پنکتیئا دے جٹ بنے ہن۔)
دھن جوبن دئِ ویری ہوئے جنی رکھے رنگ لائِ۔۔
دوتا نے پھرمائیا لے چلے پتِ گوائِ۔۔
جے تسُ بھاوے دے وڈئای جے بھاوے دیئ سجائِ۔۔

اس پرکار بابروانی تریخی اتے فنی پکھ دووا دی دھنی اے۔ <ref_name= "حوالہ 2"/>