بابا دیپ سنگھ
| بابا دیپ سنگھ | |
|---|---|
 | |
| جم | سنہ 1682
|
| وفات | سنہ 1757 (74–75 سال)
|
| عملی زندگی | |
| وجہ شہرت | 1) شہیداں مثل دا پہلا سردار، 2) دمدمی ٹکسال دا پہلا سردار، 3) 1757ء وچ احمد شاہ ابدالی دے ہندستان اُتے چوتھے حملے دوران قیدیاں نوں رہا کروانا |
ترمیم  | |
بابا دیپ سنگھ (26 جنوری 1682–1757) دا جم نوں ماں جیؤنی دی ککھوں پیؤ بھگتا دے گھر ہویا۔ ماں پیؤ نے نیانے دا ناں 'دیپا' رکھیا۔ تھوڑھی سرت سنبھالن توں بعد ایہہ نوجوان اوستھا وچّ وچردیاں بالک 'دیپا' ستگوراں دے پاون استھان سری آنندپور صاحب وکھے گرو گوبند سنگھ دے پاون چرناں وچّ جا حاضر ہویا۔ اتھے ہی ستگوراں دے پوتر کر-کملاں راہیں نوجوان 'دیپے' نے امرت دی دات پراپت کیتی۔ امرت دی دات پراپت کرن توں بعد ناں بدل کے 'دیپ سنگھ' رکھیا گیا۔ دیپ سنگھ انندپور صاحب اندر رہندیاں بھائی منی سنگھ دی دیکھ-ریکھ ہیٹھ پوتر دھارمک گرنتھاں تے گربانی دا ڈونگھا ادھٔین کیتا۔ آپ ہمیشاں پاون بانی دے پاٹھ، بھجن-بندگی وچّ مست رہندے سن۔ آپ سریر دے سڈول اتے درڑھ ارادے والے بھجنیک اتے دھارمک برتی والے انسان سن۔
ودوان تے سوربیر
سودھو20-22 سال دی عمر وچّ ہی بابا دیپ سنگھ اک سیانے ودوان تے سوربیر سینک بن گئے۔ اک پاسے تاں آپ سکھ سنگت اندر پاون گربانی دا گیان کرواؤندے اتے گورو جی دے آدیش انوسار کھنڈے-باٹے دا امرت چھکا کے سکھاں وچّ نواں دھارمک جوش بھردے سن، دوسرے پاسے آپ سنگھ سورمیاں دے جتھے تیار کرکے لوڑ سمیں میدان جنگ وچّ جا کے جیکارے بلاؤندے سن۔ گرو گوبند سنگھ انندپور صاحب نوں چھڈن اپرنت وکھ-وکھ استھاناں راہیں ہندے ہوئے پاون استھان دمدما صاحب، تلونڈی صابو، ضلع بٹھنڈہ وکھے پہنچے۔ اس پاون استھان 'تے بابا دیپ سنگھ جی گورو دے چرناں وچّ حاضر ہوئے۔ آپ جی اک مہان کیرتنیئے تے ودھیا لکھاری وی سن۔
'گورو کی کانشی'
سودھوجدوں سری گرو گوبند سنگھ جی نے آدی بیڑ دی تیاری دا کم مڑ کے آرنبھ کیتا تاں اس سمیں بابا دیپ سنگھ گرو دے حکم انوسار لکھاری دا کم کردے رہے۔ گورو جدوں دکھن ولّ گئے تاں بابا دیپ سنگھ جی نوں 'گورو کی کانشی' دمدما صاحب دے استھان دی سیوا-سنبھال اتے گربانی پڑھن-پڑھاؤن تے لکھواؤن دی سیوا لئی نیت کر گئے سن۔ بابا دیپ سنگھ جی نے ایہہ سیوا بہت شردھا تے پریم سہت نبھائی۔ آپ خود گربانی دے ابھلاشی اتے رسیے ہون کرکے وشیش دلچسپی نال ایہہ کارج کردے اتے ستھانک سنگتاں نوں سکھی توں جانو کرواؤندے سن۔ اس سمیں دوران ہی بابا جی نے سری گرو گرنتھ صاحب جی دیاں چار بیڑاں دا اپنے ہتھیں اتارا کیتا سی۔ کیہا جاندا ہے کہ بھائی منی سنگھ دے مرن توں پچھوں بابا دیپ سنگھ جی ہی وڈے سکھ ودوان سن۔
12 مسلاں
سودھو17ویں صدی وچّ سمچا خالصہ پنتھ جنگلاں تے پہاڑاں وچوں باہر آ کے اک سنگٹھت روپ وچّ اکتر ہویا۔ خالصہ پنتھ دیاں سمچیاں جتھیبندیاں نوں اکتر کر کے 12 مسلاں اندر ونڈیا گیا جس دے 12 مکھ جتھیدار تھاپے گئے۔ ایہناں مسلاں وچوں اک مثل دا ناں سی 'شہید مثل'۔ بابا دیپ سنگھ جی اس 'شہید مثل' دے مکھ جتھیدار سن۔ اس صدی اندر ہندستان نوں ودیشی حملاواراں نے خوب لٹیا تے اتھوں دیاں بہو-بیٹیاں دی عزت نوں مٹی وچّ رولیا۔ اس سمیں مسلاں دے جتھیداراں نے مل کے ایہناں افغان دھاڑویاں دا مقابلہ کرنا شروع کیتا جس نال بھارت دا لٹیا بہو-قیمتی مال-اسباب واپس دوایا جاندا رہا۔ سکھی پرمپرا دا اک انکھڑواں تے سرووتم پکھ ہے کہ کسے مظلوم تے غریب دی رکھیا کرنا اتے انیاں ورودھ ڈٹ کے پہرہ دینا۔ اس سمیں سکھ پنتھ نے سکھی دی اس مہان پرمپرا انپر باخوبی عمل کردیاں پہرہ دتا اتے مغل تے افغان دھاڑویاں نوں پچھاڑیا۔
لکیر کھچی
سودھواحمد شاہ درانی جو سکھاں دے سخت ورودھ سی اتے سکھاں نوں ختم کرن انتے تلیا ہویا سی، اپنے 1757 دے ہندوستان دے حملے ویلے دلی جاندا ہویا کجھ دیر لئی لاہور ٹھہریا۔ اس نے امرتسر شہر نوں لٹیا اتے شہر دیاں عمارتاں نوں ڈھاہیا۔ اس حملے سمیں امرتسر شہر دے انچارج جہان خان دوارا دربار صاحب دی بے ادبی کرن، پوتر سروور نوں پور دین دی خبر جدوں بابا دیپ سنگھ جی نوں سری دمدما صاحب، تلونڈی صابو دے استھان 'تے پجی تاں آپ دے دل 'تے اسیہہ سٹّ وجی۔ دیپ سنگھ نے سری دربار صاحب جی دی پوترتا بھنگ کرن والیاں نال ٹکر لین دا فیصلہ کر لیا۔ آس-پاس دے نگراں تے ٹکانیاں 'تے اطلاع دتی گئی۔ وکھ-وکھ نگراں توں انگنت سنگھ بابا جی دی اگوائی وچّ پاون دھرم استھان دی رکھیا لئی حاضر ہوئے۔ اس طرحاں دل خالصہ دی گنتی انگنت ہو گئی۔ بیاس دریا پار کرکے سنگھاں دا جتھا ماجھے دے علاقے اندر داخل ہویا۔ ترنتارن صاحب دے پاون استھان وکھے پہنچ کے سنگھاں دے سارے سموہ نے ارداس کیتی۔ اس شہر توں باہر آ کے بابا دیپ سنگھ جی نے اک لکیر کھچی اتے کیہا کہ جو شہیدی پاؤن لئی تیار ہے، اوہ اس لکیر نوں پار کرے، جہڑا شہید نہیں ہونا چاہندا اوہ واپس چلیا جاوے۔ سارے سنگھ جیکارے گجاؤندے ہوئے لکیر پار کرکے امرتسر ولّ ودھن لگے۔
افغان سنگھاں دا ٹاکرا
سودھوادھر جہان خان نوں وی سوہیئے راہیں پتہ لگّ گیا کہ سکھ اوہناں اپر حملہ کرن لئی آ رہے ہن۔ ایہہ خبر سن کے جہان خان نے اپنے سہائک عطائی خان نوں سکھاں اتے حملہ کرن دے آدیش دتے۔ جہان خان آپ گھوڑ سوار فوج نال لے کے امرتسر شہر توں باہر گوہلوڑ دے ستھان 'تے پہنچ گیا، جتھے سنگھاں تے افغاناں دی ٹکر ہوئی۔ افغان سنگھاں دا ٹاکرا نہ کر سکے۔ سنگھاں دے اگے لگّ کے میدانوں بھجّ نکلے۔ اتنے نوں جہان خان دا سہائک عطائی خان اپنی بھاری فوج لے کے آ گیا، جس نال میدان جنگ دی روپ-ریکھا بدل گئی۔ اس گھمسان دی جنگ اندر سکھاں دا جانی نقصان ہونا شروع ہو گیا۔ سنگھ اک-اک کرکے شہید ہون لگے۔ اس یدھ وچّ ہولی-ہولی سنگھ افغاناں نوں دھکدے-دھکدے امرتسر شہر دے باہروار چاٹیونڈ دروازے دے نیڑے گرودوارہ رامسر صاحب دے نیڑے پجّ گئے۔ بابا دیپ سنگھ جی 8 سیر کچے دا دو-دھارا کھنڈا کھڑکاؤندے ویریاں نوں سدا دی نیند سواؤندے ہوئے اگے ودھدے جا رہے سن۔ اوہ سخت زخمی ہو گئے سن۔ افغان دشمن دا اک کمانڈر امان خان اگے ودھیا تے بابا جی 'تے وار کرن لگا۔ اگوں بابا جی نے وی وار کیتا۔ اس سانجھے وار وچّ بابا جی نے اس مغل کمانڈر نوں تاں تھاں 'تے ہی ختم کر دتا پر نال ہی ایہناں دی دھون اتے اک گھاتک گھاؤ لگا، جس نال بابا جی دا سیس اک پاسے الر گیا۔ بابا جی اپنے پوتر سیس نوں ہتھ دا سہارا دندے ہوئے لڑدے گئے اتے سچکھنڈ سری ہرمندر صاحب دی پرکرماں تک جا پہنچے۔ اتھوں تک اپڑدیاں بابا جی نے کئی پٹھان تے افغان مار مکائے سن۔ اس طرحاں اس گھمسان دی جنگ اندر افغان جرنیلاں دے مارے جان نال افغانی فوج دے حوصلے ٹٹّ گئے تے بابا دیپ سنگھ جی سچکھنڈ سری ہرمندر صاحب دی پرکرماں اندر پہنچ کے شہیدی پراپت کر گئے۔
شہید ہوئے سنگھاں
سودھوسنّ 1757 نوں سچکھنڈ سری ہرمندر صاحب دی رکھیا ہت شہید ہوئے سنگھاں دی یاد وچّ گرودوارہ منجی صاحب دیوان حالَ نیڑے اک تھڑھے انپر نشان صاحب جھلایا ہویا ہے۔ اس تھڑھے انپر کجھ سنگھاں دے نام ہیٹھ لکھے انوسار لکھے ہوئے ہن:
- بابا دیپ سنگھ جی شہید ہینڈ جتھیدار
- بابا بلونت سنگھ جی شہید جتھیدار
- بابا ہیرا سنگھ جی شہید جتھیدار
- بابا گنڈا سنگھ جی شہید جتھیدار
- بابا لہنا سنگھ جی شہید جتھیدار
- بابا رن سنگھ جی شہید جتھیدار
- بابا گوپال سنگھ جی شہید جتھیدار
- بابا بھاگ سنگھ جی شہید جتھیدار
- بابا سجن سنگھ جی شہید جتھیدار
- بابا بہادر سنگھ جی شہید جتھیدار
جاناں قربان
سودھواس طرحاں بابا دیپ سنگھ جی اتے اوہناں دے ساتھی سنگھ سچکھنڈ سری ہرمندر صاحب دی بے ادبی دا ظالماں توں بدلہ لیندے ہوئے اتے دھرم تے قوم دی شان بدلے اپنیاں جاناں قربان کر گئے۔
شہیدی استھان گرودوارہ
سودھوبابا دیپ سنگھ جی دا شہیدی استھان گرودوارہ رامسر صاحب دے نیڑے ہے، جتھے اجکل 'گرودوارہ شہید گنج بابا دیپ سنگھ جی' سشوبھت ہے۔ سری ہرمندر صاحب دیاں پرکرماں وچّ جتھے بابا جی نے سیس بھیٹ کیتا سی، اتھے وی پاون گرودوارہ صاحب سبھائمان ہے۔ بابا دیپ سنگھ جی دا اوہ دو-دھارا کھنڈا سری اکال تخت صاحب دے شستراں(ہتھیاراں) وچّ سنبھال کے رکھیا گیا، جس دے ہر روز شام نوں سنگتاں نوں درشن کروائے جاندے ہن۔