بنک شاہنشاہی ایران
| ||||
---|---|---|---|---|
حصہ | مرکزی بینک [۱][۲][۳]، کاروبار | |||
بنیاد | ۱۸۸۹[۱] | |||
انتظامی تقسیم | ||||
ملک | دولت علیہ ایران [۳] | |||
جگہ | لندن [۳] | |||
ترمیم |
بانک شاهنشاهی ایران | |
---|---|
Script error: The function "auto" does not exist. Script error: The function "autocaption" does not exist. | |
نام | بانک شاهنشاهی ایران |
کشور | ایران |
استان | تهران |
اطلاعات اثر | |
نامهای ہور | موزه بانک تجارت |
نوع بنا | آجر فشاری |
سالهای مرمت | ۱۳٧۰ |
کاربری | بانک |
کاربری کنونی | موزه |
دورهٔ ساخت اثر | قاجاریه |
اطلاعات ثبتی | |
تریخ ثبت ملی | سانچہ:جلالی حروف |
اطلاعات بازدید | |
وبگاه | http://www.tejaratbank.ir/ |
امپیریل بینک آف ایران (به وچ ایہ دا پہلا بینک سمجھیا جاندا ہے ، جسنوں ناصر الدین شاہ قاجار نے ۱۱ بہمن ۱۲۶٧ (۳۰ جنوری ۱۸۸۹) نوں اک یہودی- انگریزی بینکر بیرن جولیس ڈی رائٹرز دے لئی لائسنس جاری کرکے قائم کيتا سی۔ تے برطانیہ دی ملکہ وکٹوریہ دے شاہی فرمان دے ذریعے۔ بینک دا ناں بدل کے برٹش مڈل ایسٹ بینک (BBME) رکھ دتا گیا تے ہن اسنوں Middle East HBS بینک دے ناں توں جانیا جاندا اے۔
امپیریل بینک آف ایران نے سب توں پہلے یورپی بینکنگ دے نظریات نوں ایران وچ متعارف کرایا جس وچ اس وقت تک انہاں خیالات دا علم نئيں سی۔ ہور، قاجار دے دور وچ بینک نوٹاں دا استعمال ایران وچ سب توں پہلے امپیریل بینک آف ایران نے عام کيتا۔ حوالےدی لوڑ؟
[[انقلاب ایران|۱۹٧۸ دے ایرانی انقلاب]] تے بینکاں دے قومیانے دے بعد، امپیریل بینک آف ایران دی تمام سرگرمیاں تجرات بینک نوں منتقل کردتی گئياں۔
تیجرات بینک دے تعلقات عامہ دے مطابق، سن مینشن ہن زائرین دے لئی اک میوزیم دے طور اُتے دیکھنے دے لئی تیار اے۔ [۴]
تریخ
سودھوانیہويں صدی وچ ایران دی اقتصادی سرگرمیاں زیادہ تر یہودی منی چینجرز دے ہتھ وچ سن۔ اپنے ثقافتی اثر و رسوخ تے نسلی اتحاد دی وجہ توں، ایہ منی چینجر قرض دینے دی سرگرمیاں دے مکمل انچارج سن ۔ [۵]
بیرن جولیس ڈی رائٹرز ، اک برطانوی بینکر، نے ناصر الدین شاہ قاجار نوں قرض دے کے وڈی مراعات دتیاں سن، جنہاں وچوں اک بینک قائم کرنے دا حق سی۔ ایہ معاہدہ، جو کہ رائٹرز دی رعایت دا حصہ سی، لوکاں تے ایتھے تک کہ روس نے وی اس دی شدید مخالفت کيتی۔ تہران وچ بوہت سارے پمفلٹ تقسیم کیتے گئے جنہاں وچ لکھیا گیا کہ شاہ ایران نے ایران دے تمام وسائل اک یہودی نوں دے دتے سن ۔ ۱۲۶٧ ہجری وچ ، پہلی رعایت نوں منسوخ کر دتا گیا تے شاہ نے اسنوں معاہدے دے تحت پندرہ ماہ بعد ریلوے پراجیکٹ شروع کرنے وچ رائٹرز دی ناکامی نوں قرار دتا۔
لیکن رائٹرز اس طرح دے منافع بخش معاہدے نوں ترک کرنے دا ارادہ نئيں رکھدے سن ۔ وڈی کوشش دے نال آخر کار اوہ برطانوی یہودی وزیر ہنری ڈرمنڈ وولف دی مدد توں ۱۸۸۹ وچ ایران وچ ۶۰ سال دے لئی بینکنگ تے کان کنی دا لائسنس حاصل کرنے وچ کامیاب ہو گیا۔ ایہ معاہدہ پہلے معاہدے دی طرح تفصیلی نئيں سی، لیکن ایہ رائٹرز دے لئی بہت منافع بخش سی۔ امپیریل بینک آف ایران کسی وی ٹیکس توں مستثنیٰ سی تے اسنوں ٹیرف ادا کیتے بغیر درآمد کرنے دی اجازت سی۔
رائل بینک، جو لندن وچ واقع اے تے انگریزی قانون دے تابع اے، نے ۱۲۶۹ وچ کم شروع کيتا تے ایران وچ پہلا بینک نوٹ جاری کيتا۔ ہن تک صرف چاندی تے سونے دے سکے استعمال کیتے جاندے سن تے ایران وچ بینک نوٹ استعمال کرنے والا پہلا بینک سی۔ رائل بینک دے سربراہ سر ولیم کاسوک سن ۔ بینک دا سرمایہ تن کمپنیاں توں آیا: Glynn, Mills & Partners, Jay Henry Schroeder & Partners, and David Sasoon & Partners۔ ایران دے امپیریل بینک دے پہلے منیجر جوزف رابینو سن، جو لندن وچ اک اطالوی-یہودی باپ تے اک انگریز ماں دے ہاں پیدا ہوئے سن تے انہاں نوں برطانوی شہریت ملی سی۔ رابینو ۱۸ سال تک ایران وچ رہے تے امپیریل بینک آف ایران دی توسیع وچ اہم کردار ادا کيتا۔ اس نے بینک دے تمام منیجراں نوں فارسی بولی سیکھنے دا حکم دتا۔ اس وقت ایرانی عوام نوں کاغذی کرنسی اُتے زیادہ اعتماد نئيں سی۔ بینک نوٹاں دے استعمال نوں وسعت دینے دے لئی، رابینو نے حکم دتا کہ صرف چھوٹی مقدار وچ ہی رقم چھاپی جائے تے اس رقم نوں کسی وی وقت برانچ دے ذریعے چاندی دے سکےآں وچ تبدیل کيتا جائے۔ دور دراز علاقےآں وچ ایہ بہت مشکل سی۔ Rabino دے تحت تے ایرانی فوج دی مدد توں، چاندی دے سکے دور دراز علاقےآں تک پہنچائے گئے۔ پر، ایران دے امپیریل بینک دے قیام دے ابتدائی سالاں وچ ، بینک اُتے حملے بار بار ہوئے۔ بعض اوقات ایہ روسیاں دے پروپیگنڈے دی وجہ توں ہُندا سی جو ایران وچ انگریزاں نوں اپنا حریف سمجھدے سن ۔
تہران وچ امپیریل بینک آف ایران دی طرف نال رابطہ کرنے والے سب توں اہم شخص جنرل البرٹ ہوٹوم شنڈلر سن، جو کہ رائٹرز دی طرح انگریزی نژاد جرمن سن ۔ اوہ کئی سالاں توں ایران وچ مقیم سی تے خطے دے پورے جغرافیہ اُتے اس دا غلبہ سی۔ ہنری ڈرمنڈ وولف اس وچ بہت دلچسپی رکھدا سی تے اسنوں حکومت دے غیر ملکی شعبے وچ ملازمت دینے دی کوشش کردا سی۔ لیکن جدوں ایہ ناکام ہو گیا تاں رائٹرز نے اسنوں ملازمت اُتے رکھیا۔ شنڈلر تے رابینو ایران وچ اس بینک دی توسیع وچ اہم ترین بااثر افراد سن ۔ [۶]
۱۸۹۲ تے ۱۹۱۱ دے درمیان شاہ نوں وڈے قرضےآں دی ادائیگی وچ ایران دا امپیریل بینک بہت اہم سی۔ ایہ قرضے شاہ نوں بحیرہ کیسپین وچ ماہی گیری دے کنٹرول تے بندرگاہاں اُتے کسٹم ٹیرف دے کنٹرول دے بدلے ادا کیتے گئے سن ۔ انہاں قرضےآں دی خبراں نے ایرانی قوم پرستاں نوں بہت پریشان کيتا لیکن آخر کار انہاں دی مخالفت دا کوئی اثر نہ ہويا۔ [۷]
۱۹۲۹ وچ امپیریل بینک آف ایران دی ایران وچ ۲۴ شاخاں سن۔ امپیریل بینک آف ایران نے ۱۳۰۹ عیسوی تک بینک نوٹاں دے خصوصی اجراء دے میدان وچ اپنی سرگرمیاں جاری رکھی۔ اس سال ایران وچ بینک نوٹ چھاپنے دا استحقاق جو امپیریل بینک دی اجارہ داری سی، اس بینک توں دو لکھ لیرا معاوضہ ادا کرکے حاصل کيتا گیا۔
رضا شاہ پہلوی دے دور وچ ایرانیاں وچ قوم پرستی وچ شدت آئی تے بینک دی مخالفت پھیل گئی۔ جیفری جونز لکھدے نيں: "(رائل) بینک دی وسیع پیمانے اُتے برطانوی سامراج دے نمائندے دے طور اُتے نمائندگی کيتی گئی سی، تے ایہ نظریہ غیر معقول نئيں سی۔ جونز دا کہنا اے کہ رائل بینک نے ایرانی سرمائے دی مدد توں دو عالمی جنگاں وچ برطانیہ دی مالی معاونت وچ اہم کردار ادا کيتا۔ ۱۳۰٧ وچ نیشنل بینک آف ایران دے قیام دے بعد ، بینک نوٹ جاری کرنے دے خصوصی حق دی فرنچائز نوں حکومت ایران نے ۲۳ مئی ۱۳۰۹ نوں ہونے والے اک معاہدے دے مطابق دو لکھ لیرا دی رقم وچ خریدیا تے نیشنل بینک نوں منتقل کر دتا۔ بینک آف ایران ۔ رائل بینک نوں اپنے سرکاری اعدادوشمار دی بنیاد اُتے بوہت گھٹ منافع ہويا، لیکن اس وقت بینکرز نوں خفیہ کھاتاں وچ رقم جمع کرنے تے وصول کرنے دی اجازت سی، جو سرکاری اعدادوشمار توں بہت دور سن ۔ جیفری جونز لکھدے نيں کہ امپیریل بینک آف ایران دا حقیقی منافع اس توں کدرے زیادہ سی جو سرکاری اعدادوشمار وچ شائع ہويا سی۔
۱۳۲۰ عیسوی وچ ایران دے امپیریل بینک نے خلیج فارس دے ملکاں وچ بیرون ملک اپنی شاخاں کھولاں تے اس دی پہلی شاخ کویت ، دبئی تے عمان وچ سی۔ ۱۹۵۲ وچ ، رائل بینک نے ایران وچ اپنا کم کم کر دتا تے اپنا ناں بدل کے برٹش بینک آف دتی مڈل ایسٹ رکھ دتا۔ ۱۹۵۹ وچ ، برطانوی مڈل ایسٹ بینک نوں ہانگ کانگ بینک آف ہانگ کانگ نے حاصل کيتا تے بینک آف دتی مڈل ایسٹ دے ذریعے بینک آف دتی مڈل ایسٹ دا ناں تبدیل کر دتا۔
امپیریل بینک بلڈنگ
سودھویہ تاریخی عمارت، جو کہ پرانے توپ خانے دے اسکوائر توں بچا ہويا واحد قیمتی ورثہ اے، اک منفرد ڈیزائن دی حامل اے تے اس وچ ایرانی فن تعمیر دے آرائشی عناصر دا استعمال، جداں کہ داخلی گنبد وچ پیالے دی تعمیر، ٹائلنگ تے بستر دا استعمال سمجھیا جا سکدا اے۔ اس دی شاندار خصوصیات. ہور امپیریل بینک آف ایران دے اندرونی حصے وچ اُچے کالماں دی موجودگی تے تیز ادوار دے نال اس دے فنکارانہ امتزاج تے چھت دے غلاف وچ لکڑی دے استعمال نے اک ہم آہنگ امتزاج پیدا کيتا اے جو دیکھنے والے نوں اچیمینیڈ فن تعمیر دی شان دی یاد دلاندا اے۔ پورچ نوں حسین کاشیپیز نے ٹائل کيتا سی، لیکن معمار مارکر گالسٹینز سن ۔ [۸]
مورتاں
سودھو-
بانک شاهی در تهران (سمت راست) سال ۱۹۱۰ میلادی
-
بانک شاهی در تهران (سمت راست) سال ۱۹۱۰ میلادی
ہور ویکھو
سودھو- رائل بینک بلڈنگ
- تبریز دا رائل بینک
- اصفہان رائل بینک دی عمارت
- کرمان شاہ رائل بینک دی عمارت
- تجرات بینک
ذرائع
سودھو- ↑ ۱.۰ ۱.۱ https://www.tandfonline.com/doi/abs/10.1080/05786967.1989.11834368
- ↑ https://www.sid.ir/en/Journal/ViewPaper.aspx?ID=576405
- ↑ ۳.۰ ۳.۱ ۳.۲ https://iranicaonline.org/articles/banking-in-iran
- ↑ موزه تجارت بانک تجارت Archived 2022-02-19 at the وے بیک مشین
- ↑ "{{{title}}}". اقتصاد یهودیان در ایران. http://www.iranjewish.com/NahadHa/sazmangisha/maghalat/Ahava_11_Asb.htm.
- ↑ he English Amongst the Persians: Imperial Lives in Nineteenth-Century Iran, Denis Wright, pp 105
- ↑ he English Amongst the Persians: Imperial Lives in Nineteenth-Century Iran, Denis Wright, pp 106.
- ↑ هفتهنامۀ پیام ساختمان، آثار معماران ارمنی در ایران، نوشتهشده در ۲۸ دتی ۱۳۹۲، بازدید در ۱۹ بهمن ۱۳۹۴.