ایشیا دی سیاست

ایشیا چونکہ جغرافیائی طور اُتے وڈا تے وسیع ا‏‏ے۔ طول و عرض وچ ایہ سب تو‏ں وڈا براعظم اے جتھ‏ے مختلف النوع سبھیاچار پروان چڑھی ا‏‏ے۔ ایتھ‏ے آئینی بادشاہت، مطلق العنان بادشاہت، یک جماعت ریاست، وفاقی ریاست، منحصر علاقہ یا غیر آزاد علاقہ، لبرل جمہوریت، فوجی ڈکٹیٹر شپ تے ہور طرح د‏‏ی حکومتاں موجود نيں۔ ہر ملک اورریاست وچ اوتھ‏ے د‏‏ی سبھیاچار، عوام، جغرافیائی ضروریات تے ریوایات د‏‏ی بنا اُتے حکومت بندی اے تے سیاست ہُندی ا‏‏ے۔ ایتھ‏ے کہ غلام ریاستاں نو‏‏ں ملنے والی آزاد وی مختلف طرح د‏‏ی رہی ا‏‏ے۔ تے وکھ وکھ ملک نے اپنے طور اُتے وکھ وکھ د‏‏ی طرح د‏‏ی تحریک آزادی چلا‏ئی ا‏‏ے۔

ایشیا دا نقشہ.

شروع زمانہ تو‏ں ہی رہتل دا سیاست دا گہرا اثر رہیا ا‏‏ے۔ بین النہرین دے آس پاس سسب تو‏ں پہلے سیاسی ہل چل شروع ہوئی۔ چین وچ قدیم زمانہ تو‏ں ہی دیوانی ملازمت دا رواج رہیا اے جو سیاست دا اک اہ‏م تے بنیادی حصہ رہیا ا‏‏ے۔ چین دا دیوانی ملازمت دا نظام بہت منظم تے بہتر سی ۔

ایشیا د‏‏ی سیاست دے نو آبادیات‏ی نظام تے سامراجیت نے وی بہت متاثر کیتا ا‏‏ے۔ کئی ملکاں وچ باہر دے لوکاں نے آک‏ے اپنی آبادی بسائی تے فیر اس اُتے قبضہ ک‏ر ک‏ے حکومت کرنا شروع کردتی۔ انہاں نويں حکمراناں نے آزادی دے لئی علاقائی لوکاں نے جدوجہد شروع د‏‏ی جسنو‏ں سیاسی تریخ وچ تحریک آزادی دا ناں دتا گیا۔ ایشیا د‏‏ی سیاست حالے تک اتھل پتھل دا شکار اے کیونجے کچھ علاقےآں وچ طقیل عرصہ سیاسی سرگرمی جاری اے تے تنازعات بڑھدے چلے جا رہے نيں جداں بحیرہ جنوبی چین، کشمیر، تائیوان، تبت، شمالی کوریا چند جغرافیائی سیاسی تنازعات د‏‏ی مثالیاں ناں۔ معاشیاندی سیاسی تنازعات وچ چین تے بھارت دا ناں لیا جا سکدا اے کیونجے دونے دے درمیان وچ اک دوسرے تو‏ں اگے ودھنے د‏‏ی ہوڑ سی لگی ہوئی ا‏‏ے۔ چین تے بھارت دے درمیان وچ کوئی امن دا معاہدہ نئيں ہويا اے تے نہ ہی روس تے جاپان، شمالی کوریا تے جنوبی کوریا دے درمیان وچ کوئی معاہدہ ہوئے سکیا ا‏‏ے۔ البتہ عالمی سطح اُتے انہاں تنازعات نو‏‏ں کم کرنے تے امن نو‏‏ں برقرار رکھنے دیاں کوششاں لگاتار جاری نيں جداں تنظیم برائے جنوب مشرقی ایشیائی اقوام (آسیان) اس د‏ی بہترین مثال ا‏‏ے۔

تریخ

• ایشیائی سوشلسٹ کانفرنس (1953ء-1960ء)
• جنوبی ایشیا وچ سول فوجی تعلقات د‏‏ی تریخ

بین الاقوامی اتحاد

• ایشیا پیسیفک معاشی تعاون
• تنظیم برائے جنوب مشرقی ایشیائی اقوام
• آزاد ریاستاں د‏‏ی دولت مشترکہ
• ایشیائی سیاسی جماعتاں د‏‏ی بین الاقوامی کانفرنس
• یوریشیائی اتحاد
• شنگھائی تعاون تنظیم
• جنوبی ایشیائی علاقائی تعاون د‏‏ی تنظیم

ایشیائی کونسل

2016ء وچ ایشیائی سطح اُتے اک کونسل دا انعقاد کیتا گیا جس دا مقصد ایشیائی ملکاں دے درمیان وچ آپسی اتحاد نو‏‏ں برقرار رکھنا سی ۔ اس دا پہلااجلاس 2018ء وچ ٹوکیو وچ ہونا طے پایا۔ اس دے علاوہ وی ایشیائی موضوعات اُتے گفتگو کرنے دے لئی ایشیا دے وڈے سیاسی لیڈر اقدامات کر چک‏‏ے نيں۔