جاحظ
| جاحظ | |
|---|---|
| (عربی وچ: عمرو بن بحر بن محبوب الكناني البصري) | |
 |
|
| جم | سنہ 775 [۱] |
| وفات | نومبر 868 (92–93 سال)[۲] |
| طرز وفات | حادثاتی موت |
| عملی زندگی | |
| استاذ | ابراہیم النظام [۳] |
| پیشہ | ادیب |
| مادری زبان | عربی |
| پیشہ ورانہ زبان | عربی [۴][۵] |
| شعبۂ عمل | اسلامی الہیات دے مکاتب فکر [۶]، اسلامی فلسفہ [۶] |
| کارہائے نمایاں | الرسائل (کتاب) ، البیان والتبیین ، کتاب الحیوان ، البخلاء ، المحاسن والاضداد |
 باب ادب
| |
ترمیم  | |
ابو عثمان عمر بن بحر بن محبوب کنانی بصری عہد عباسی دا عربی بولی دا نامور ادیب سی اس دیاں اکھاں بد وضع تے ابھریاں ہوئیاں سن اس لئی جاحظ کہلایا۔
ولادت
سودھوجاحظ160ھ بمطابق 775ء بصرہ وچ پیدا ہويا۔
ابتدائی حالات
سودھوانہاں دا خاندان بےحد غریب سی تے انہاں دے دادا ساربان تھے۔جاحظ خود بچپن وچ بصرہ دی نہراں دے کنارے مچھلیاں بیچیا کردے سن۔ انہاں دے بارے وچ کہیا جاندا اے کہ اوہ بدہیت سن جس دی وجہ توں لوگ انہاں دا مذاق اڑایا کردے سن۔عربی لفظ جاحظ دا مطلب ایسا شخص اے جس دے دیدے باہر نوں نکلے ہوئے ہون لیکن جاحظ نے انہاں رکاوٹاں نوں آڑے نئيں آنے دتا تے تہیہ کر لیا کہ اپنے مخالفاں نوں علم دی روشنی نال شکست دیاں گا[۷]۔
معتزلہ نال تعلق
سودھواسنوں اصمعی تے ابو عبیدہ ورگے نعت و روایت دے بلند پایہ علما تے نقاداں دی سرپرست حاصل رہی۔ ابو اسحق نظام معتزلی توں علم کلام وچ سند حاصل کیتی تے انہی دا ہم خیال ہو گیا۔ اپنیاں تحریراں وچ وی معتزلہ دی حمایت کردا۔ اس نے عرب انشاء پردازاں توں وی استفادہ کیتا۔
مقبولیت
سودھواپنی عمر دا بیشتر حصہ بے فکری تے آسودگی دے نال اپنے وطن وچ رہ کے تصنیف و تالیف وچ گزاریا۔ اس نے انشاء پردازاں نوں پرانی طرز توں کڈنے وچ اہم کردار ادا کیتا۔ اس دے کلام وچ اشارہ دا بُعد، عبارت دا قُرب تے استعارہ دی قلت اے۔ اوہ اپنے خطوط و رسائل، مضامین و تصانیف دی وجہ توں گورنراں وچ مقبول تے شہر دے باعزت لوگاں وچ شمار ہوندا سی
اوہ طنز و مزاح دا خوگر تے مروجہ رسومات و آداب دی ہنسی اڑانے دا عادی سی
مامون الرشید، معتصم باللہ، واثق باللہ، متوکل علی اللہ دے زمانہ وچ تلاش معاش دے چکر وچ رہیا۔ اس دے بعد محمد بن عبدالملک دیاں تناں وزارتاں وچ رہیا۔
وفات
سودھوجاحظ دی وفات 255ھ بمطابق 868ء وچ ہوئی۔
تصانیف
سودھوجاحظ دی تصانیف دی تعداد دو سو توں ودھ اے۔
- البیان والتبیین
- کتاب الحیوان
- البخلا
- المحاسن والاضداد ایہ غلط طور اُتے منسوب اے [۸]
- العدید من الرسائل یا رسائل الجاحظ
- البرصان والعرجان
- التاج فی الاخلاق الملوک
- الامل ولمامول
- التبصرہ فی التجارہ
- البقال
- فضل السودات علی البیضات
- اخلاق الشطار
- اخلاق الملوک
- البیان و التبیین
- تحصین الاموال
- جواگل کتاب المعرفہ
- حانوت عطار
- الرد علی اصحاب الالہام
- الرد علی المشبہ
- ردالنصاری
- رسالہ فی الحسد
- سحر البیان
- سلوہ الحریف بمناظرہ الربیع و الخریف
- عناصر الادب
- فضیلہ المعتزلہ
- کتاب آی القرآن
- کتاب الابل
- کتاب الاخبار
- کتاب الاخوان
- کتاب الاستبداد و المشاورہ فی الحروب
- کتاب الاستطاعہ
- کتاب الاصنام
- کتاب الاعتزال
- کتاب الامامہ
- کتاب الامثال
- کتاب الامصار
- کتاب الانس و السکن
- کتاب البخلا
- کتاب البغل
- کتاب البلدان
- کتاب التربیع
- کتاب التسویہ بین العرب و العجم
- کتاب التعبیر
- کتاب التفکر و الاعتبار
- کتاب الجواری
- کتاب الحجر و الفتوہ
- کتاب الحزم و الجزم
- کتاب الحیوان
- کتاب الخطاب فی التوحید
- کتاب الدلال
- کتاب السلطان
- کتاب السلوک
- کتاب السودان
- کتاب الشارب و المشروب
- کتاب الصرحاء و الہجناء
- کتاب صناعہ الکلام
- کتاب الصولجان
- کتاب الطبایع
- کتاب الطفیلیین
- کتاب العثمانیہ
- کتاب العُرْس و العرائس
- کتاب الفتیان
- کتاب الفخر بین عبد شمس و بنی مخزوم
- کتاب فخر القحطانیہ و العدنانیہ
- کتاب القرآن
- کتاب اللصوص
- کتاب المزاح و الجد
- کتاب المعرفہ
- کتاب المعلمین
- کتاب المغنیین
- کتاب مناقب ضدالخلافہ و فضائل الاتراک
- کتاب الناشی و المتلاشی
- کتاب النبی و المتنبی
- کتاب النجم و جوابہ
- کتاب النرد و الشطرنج
- کتاب النساء
- کتاب الوعد
- کتاب الوکلا و المتوکلین
- کتاب الہدایا
- مسائل کتاب المعرفہ
- معانی القرآن
- مقالہ فی اصول الدین
- نظم القرآن
- نقض الطب
- نوادر الجن:[۹]
- الحَیَوان
- البُخَلا
حوالے
سودھو- ↑ سرو ویاپک ادھکار شناختی: https://d-nb.info/gnd/118680919 — اخذ شدہ بتاریخ: ۱۴ اکتوبر ۲۰۱۵ — اجازت نامہ: Creative Commons CC0 License
- ↑ http://data.bnf.fr/ark:/12148/cb11903850b — اخذ شدہ بتاریخ: ۱۰ اکتوبر ۲۰۱۵ — مصنف: Bibliothèque nationale de France — اجازت نامہ: Open License
- ↑ https://books.google.fr/books?id=I0ANAAAAIAAJ&newbks=0&printsec=frontcover&hl=fr&redir_esc=y#v=onepage&q&f=false
- ↑ http://data.bnf.fr/ark:/12148/cb119038 — اخذ شدہ بتاریخ: ۱۰ اکتوبر ۲۰۱۵ — مصنف: Bibliothèque nationale de France — اجازت نامہ: Open License
- ↑ این کے سی آر اے یو تی آئی ڈی: https://aleph.nkp.cz/F/?func=find-c&local_base=aut&ccl_term=ica=jn19981000055 — اخذ شدہ بتاریخ: ۱ مارچ ۲۰۲۲
- ↑ ۶.۰ ۶.۱ این کے سی آر اے یو تی آئی ڈی: https://aleph.nkp.cz/F/?func=find-c&local_base=aut&ccl_term=ica=jn19981000055 — اخذ شدہ بتاریخ: ۷ نومبر ۲۰۲۲
- ↑ ڈارون توں ہزار برس قبل نظریۂ ارتقا پیش کرنے والا مسلمان مفکر کون تھا؟
- ↑ دائرہ معارف اسلامیہ جلد 12، صفحہ 798،لاہور
- ↑ انسائیکلوپیڈیا اسلامیکا، جاحظ