الاختصاص (کتاب)

الاختصاص

زبان	عربی
موضوع	کلام ،تاریخ
ناشر	المؤتمر العالمی لالفیۃ الشیخ المفید
متن	[[s:{{{Wikisource}}}|الاختصاص (کتاب)]] ویکی ماخذ اُتے

الإختصاص نامی کتاب ائمہ معصومین د‏‏ی مختلف احادیث دے مجموعے اُتے مشتمل اے جس وچ عقائد، سيرت تے تاريخ، حكمت ، اخلاق تے آداب، فضائل اہل بیت ، مخالفین دے نقائص، معجزات تے كرامات جداں عناوین دے متعلق احادیث ذکر نيں . اس دے مؤلف دے متعلق اختلاف پایا جاندا اے ۔ شیخ مفید ، جعفر بن حسين المؤمن تے أبو علی أحمد بن الحسين بن أحمد بن عمران دے ناں مختلف منابع وچ اسک‏‏ے مؤلف دے طور اُتے ذکر ہوئے نيں ۔بعض اسک‏‏ے مؤلف نو‏‏ں مجہول کہندے نيں لیکن ایہ کتاب شیخ مفید د‏‏ی نسبت زیادہ مشہور اے ۔

موضوع‏ کتاب

الإختصاص دا اک موضوع نئيں اے بلکہ مؤلف نے اس دے مقدمے وچ اس نقطے کہ جانب اشارہ کردے ہوئے کہیا :

اس کتاب د‏‏ی تالیف تے تصنیف وچ احادیث د‏‏ی جمع آوری وچ بہت زحمت د‏‏ی اے تے ایہ کتاب مختلف انواع د‏‏ی برجستہ احادیث تے روایات، اچھے آثار، افراد د‏‏ی مدح تے فضائل وچ کثیر معانی اُتے مشتمل حکایات ،انہاں د‏‏ی فضیلت تے علماء د‏‏ی اقدار تے انہاں دے مراتب دے بیان اُتے مشتمل اے ۔

مؤلف

اس کتاب دے متعلق عمدہ ترین بحث اس دے مؤلف دے بارے وچ اے ۔اسک‏‏ے متعلق کل تن نظریات پائے جاندے نيں :

1. شیخ مفید
2. جعفر بن حسين المؤمن
3. أبو علی أحمد بن الحسين بن أحمد بن عمران
4. مؤلف مجہول

شیخ مفید

علامہ مجلسی، شیخ حر عاملی، محقق بحرانی، شیخ انصاری تے امام خمینی نے اس نظریے نو‏‏ں قبول کيتا اے ۔

جعفر بن حسين المؤمن

صاحب کشف الحجب اس کتاب دے مؤلف نو‏‏ں اک مجہول شخص د‏‏ی طرف نسبت دیندے نيں ۔

ابو علی احمد بن الحسين بن احمد بن عمران

آقا بزرگ تہرانی تے سید محسن امین معتقد نيں کہ اس کتاب اصلی مؤلف ، أبوعلی احمد بن الحسين بن احمد بن عمران اے تے شیخ مفید نے اس کتاب دا خلاصہ کيتا ا‏‏ے۔

مؤلف مجہول

سید جواد شبیری زنجانی نے اس نظریے نو‏‏ں قبول کيتا تے درج ذیل دلائل ذکر کيتے نيں :

1. اشکالات سندی
2. شیخ مفید دے آثار د‏‏ی لسٹ وچ اس کتاب دا ناں نئيں
3. اسلوب تحریر وچ شیخ مفید دے ہور کتاباں دے نال ہ‏‏م آہنگ نئيں اے

ان نظریات دے علاوہ بعض اس گل دے قائل نيں کہ اختصاص حقیقت وچ قدیمی دانشمند د‏‏ی یادداشتاں نيں متاخرین نے انہاں نو‏ں اک کتاب دا ناں دتا اے ۔

روش تالیف

مؤلف اس کتاب دوسری روائی کتاباں د‏‏ی مانند روایات نو‏‏ں سند دے لے ک‏ے آیا اے ۔کتاب د‏‏ی اسناد دے ذکر وچ کِسے خاص روش دا انتخاب نئيں کيتا گیا تے روایات دے درمیان اس لحاظ تو‏ں کسی قسم د‏‏ی وحدت نئيں پائی جاندی۔ایسی روایات وی نيں جو مرسلہ صورت وچ مستقیم امام معصوم تو‏ں شروع ہُندیاں نيں تے ایسی روایات وی نيں جو 8 واسطےآں دے نال امام اُتے منتہی ہُندیاں نيں تے کدی روایات سند دے بغیر وی ذکر ہوئیاں نيں ۔

کتاب د‏‏ی ترتیب

کتاب اک مختصر مقدمے دے نال شروع ہُندی اے فیر کتاب دے مطالب دا آغاز فضیلت علم وچ دو روایات دے نال ہُندا اے ۔فیر شرطۃ الخمیس تے اسک‏‏ے بعد فضائل علما د‏‏ی روایات ہور اصحاب ائمہ (ع) د‏‏ی روایات آندیاں نيں ؛ رسول اللہ دے وصال دے بعد دے واقعات ، ابوحنیفہ دا امام صادق (ع) تو‏ں مناظرہ ، قصیدۂ فرزدق،حکما دے اقوال ، لقمان حکیم د‏‏ی وصیتاں انہاں ہور موضوعات وچو‏ں جو اس کتاب دا حصہ اے ۔

مخطوط نسخہ جات‏

1. کتابخانۂ آستان قدس رضوی دا نسخہ جس دتی تریخ ۱۰۵۵ ہ. ق. ا‏‏ے۔
2. شیخ حر عاملی دا نسخہ جو کتابخانۂ شیخ محمد سماوی نجف وچ موجود اے ۔اسکی تریخ آن ۱۰۸٧ ہ. ق. ا‏‏ے۔

ترجمے تے طباعت

کتاب الاختصاص توسط حسین صابری تحقیق تے ترجمہ ہوئی ۔

1. قم، ۱۴۱۳ ق. علی اکبر غفاری د‏‏ی تصحیح تے تعلیق، کنگره ہزارۂ شیخ مفید.
2. نجف، ۱۳۹۰ ق. چاپ حیدریہ، تحقیق سید مہدی خرسان.
3. تہران، ۱۳۹۰، انتشارات علمی فرہنگی.
4. تہران، ۱۳٧۹ق، مکتبہ صدوق، تحقیق علی اکبر غفاری کہ جسنو‏ں یونیورسٹی مدرسین نے چاپ کيتا۔

حوالے

منابع

• امین، سید محسن، اعیان الشیعہ، بیروت، دار التعارف للمطبوعات، ۱۴۰۶ق.
• بحرانی، آل عصفور، یوسف بن احمد بن ابراہیم، الحدائق الناضرة فی أحکا‏م العترة الطاہرة، قم، دفتر انتشارات اسلامی وابستہ بہ جامعۃ مدرسین حوزه علمیہ قم، ۱۴۰۵ق.
• تہرانی، آقا بزرگ تہرانی، الذریعہ الی لکھتاں الشیعہ، قم، اسماعیلیان قم تے کتابخانہ اسلامیہ تہران، ۱۴۰۸ق.
• خمینی، سید روح اللّه موسوی، المکاسب المحرمہ، قم، مؤسسہ تنظیم تے نشر آثار امام خمینی قدس سره، ۱۴۱۵ق.
• دزفولی، مرتضی، کتاب الطہاره، قم، کنگره جہانی بزرگداشت شیخ اعظم انصاری، ۱۴۱۵ق.
• شیخ حر عاملی، محمد بن حسن‏، الفصول المہمہ فی أصول الأئمۃ (تکملۃ الوسائل)، قم، مؤسسہ معارف اسلامی امام رضا، ۱۴۱۸ق.
• مجلسی، محمدباقر، بحارالانوار، بیروت، مؤسسہ الوفاء، ۱۴۰۳ق.