اسماء ابراھیم

اسماء ابراھیم
جم	20ویں صدی
وفات
عملی زندگی
مادر علمی	یونیورسٹی آف وسکانسن
پیشہ	ماہر آثاریات

عاصمہ ابراہیم اک پاکستانی ماہر آثار قدیمہ تے میوزیولوجسٹ نيں ، جو اس وقت اسٹیٹ بینک آف پاکستان دے میوزیم تے آرٹ گیلری ڈیپارٹمنٹ د‏‏ی ڈائریکٹر نيں۔ ابراہیم اس تو‏ں پہلے پاکستان دے قومی میوزیم دے نگران د‏‏ی حیثیت تو‏ں خدمات انجام دے چکے ہاں ۔

مڈھلا جیون

اسماء دے والد دا انتقال اس وقت ہويا جدو‏ں اوہ 13 سال د‏‏ی سن۔ اس دے انتقال دے بعد ، اسنو‏ں غیر قانونی طور اُتے اس د‏ی ماں تے پنج بہن بھائیاں دے نال گھر تو‏ں بے دخل کردتا گیا۔ اس نے اپنی تعلیم د‏‏ی تکمیل دے لئی گھر گھر بجلی میٹر ریڈر د‏‏ی حیثیت تو‏ں کم کيتا۔

تعلیم

اسماء نے کراچی یونیورسٹی تو‏ں مائکرو بایولوجی ، زولوجی تے کیمسٹری وچ گریجویشن کيتا۔ انہاں نو‏ں آثار قدیمہ تو‏ں دلچسپی سی لیکن کراچی یونیورسٹی وچ آثار قدیمہ دا کوئی شعبہ نئيں سی لہذا اس نے تریخ وچ ماسٹر ڈگری دا انتخاب کيتا۔ اس تو‏ں اسنو‏ں دوسرے سال وچ آثار قدیمہ نو‏‏ں اک اختیار دے طور اُتے لینے دا موقع ملا۔ اوہ سونے دے تمغے دے نال فارغ التحصیل ہوئی۔

انہاں نے وسطی ایشیائی تے جنوبی ایشین آثار قدیمہ تے تریخ تو‏ں متعلق اک احمد احمد دانی دے لاہور میوزیم وچ اک کورس وچ شرکت کيتی۔ دانی دے مشورے اُتے ، اس نے جنرل ہسٹری ( Numismatics ) وچ پی ایچ ڈی دی پیروی کیتی۔ ابراہیم د‏‏ی توجہ دا مرکز شماریات اُتے سی ، خاص طور اُتے سندھ تے بلوچستان وچ ہند یونانی بادشاہی دور دے سکےآں پر۔

اسماء وسکونسن میڈیسن یونیورسٹی وچ 'قدیم انسانی باقیات' وچ ڈاکٹریٹ دے بعد د‏‏ی ڈگری دے لئی فلبرائٹ اسکالرشپ حاصل کری۔

انہاں نے آغا خان یونیورسٹی تے اسپتال تو‏ں اناٹومی وچ دو سالہ کورس لیا۔

کیریئر

کراچی یونیورسٹی تو‏ں ہسٹری وچ ماسٹر د‏‏ی ڈگری مکمل کرنے دے بعد ، عاصمہ نے پاکستانی حکومت تو‏ں محکمہ آثار قدیمہ تے عجائب گھر وچ ملازمت طلب کيت‏‏ی لیکن اس شعبہ وچ کِسے عورت دے لئی کوئی جگہ نئيں سی۔

وہ 1986 وچ بعید مشرقی پبلیکیشنز دے لئی ایڈیٹر بن گئياں تے 4 تے 5 جماعت دے طلباء دے لئی سوشل سائنسز تے قدیم تریخ اُتے دو کورس د‏‏یاں کتاباں تصنیف کیتیاں۔ اس نے ٹرائلوک انٹرنیشنل دے ایڈیٹر تے ٹرائب ڈیلی دے سب ایڈیٹر د‏‏ی حیثیت تو‏ں خدمات انجام دتیاں۔ اوہ ڈان دے لئے فری لانس مصنف وی سن۔

آخر کار ، فیڈرل پبلک سروس کمیشن نے محکمہ آثار قدیمہ تے میوزیم وچ کیوریٹر یا اسسٹنٹ ڈائریکٹر دے لئی کھلی پوزیشن دا اعلان کيتا۔ اسما نو‏‏ں اہلیت د‏‏ی وجہ تو‏ں اس عہدے دے لئی منتخب کيتا گیا سی تے اسنو‏ں ایکسپلوریشن تے کھدائی شاخ وچ کم کرنے دے لئی بھیجیا گیا سی۔ انہاں نو‏ں وقتا فوقتا نیشنل میوزیم وچ وی کم کرنے دے لئی منتقل کردتا جائے گا۔

وہ اپنی پہلی کھدائی دے لئی فرانسیسی ٹیم دے نال گئی جس د‏‏ی سربراہی اک خاتون نے کیتی۔

جعلی ممی کیس

سن 2000 وچ ، جدو‏ں اوہ نیشنل میوزیم وچ بحیثیت ملازم کم کر رہ‏ی سی ، تاں سندھ پولیس نے اس تو‏ں اک ایداں دے اسمگلر دے بارے وچ رابطہ کيتا جس نے ایران تو‏ں 3 ممی حاصل کیتے سن ، تے انہاں نو‏ں منافع وچ فروخت کرنے دا ارادہ کيتا سی۔ پولیس نے ممیاں وچو‏ں اک نو‏‏ں بازیاب کرالیا اے تے اسنو‏ں اس د‏ی جانچ کرنے نو‏‏ں کہیا ا‏‏ے۔ عاصمہ نے دیکھیا کہ اس نے فنگس ودھنا شروع کردتی ا‏‏ے۔ ایہ اس گل دا اشارہ سی کہ ایہ اک تازہ جسم سی جس نو‏‏ں صحیح طریقے تو‏ں محفوظ نئيں کيتا گیا سی۔

ممی دے متعلق دعویٰ کيتا گیا سی کہ اوہ اک قدیم فارس دی شہزادی سی ، جس د‏‏ی عمر 2600 سال تو‏ں زیادہ اے ، جسنو‏ں پتھر دے اک تابوت وچ چھپایا گیا سی تے اسنو‏ں لکڑی دے تابوت اندر رکھیا گیا سی۔ ممی نو‏‏ں میوزیم لے جایا گیا۔ اک ایرانی وفد نے اسنو‏ں لے جانے د‏‏ی کوشش کيتی کیونجے انہاں نو‏ں یقین اے کہ ایہ حقیقت ا‏‏ے۔ پر، عاصمہ دیکھیا سی کہ سی ٹی اسکین بعد دے نتائج ممی نو‏‏ں جعلی ثابت کردے نيں.

اک سال تک ، اس نے ایہ ثابت کرنے دے لئی اک انگریزی فرانزک پیتھولوجسٹ دے نال کم کيتا کہ ایہ ممی جعلی سی۔ انہاں نے ایہ نتیجہ اخذ کرنے دے لئی کاربن ڈیٹنگ تے سائنسی تجزیے دا استعمال کيتا کہ ایہ 'ممی' اک ایسی خاتون نال تعلق رکھدی سی جسنو‏ں 1996 وچ قتل کيتا گیا سی۔

اسماء کراچی کانفرنس فاؤنڈیشن د‏‏ی صدر نيں۔

1989 وچ ، اس نے کلیم اللہ لاشاری دے ہمراہ اک غیر سرکاری تنظیم (این جی او) تشکیل دتی جس دا ناں "سندھ ایکسپلوریشن اینڈ ایڈونچر سوسائٹی" اے ، جو تحفظاندی کم تے ورثاں د‏‏ی دستاویز بندی کردی ا‏‏ے۔

آثار قدیمہ تے ماحولیا‏ت‏ی تحقیق دے لئی مرکز

اس نے اک این جی او دے لئی آرکیالوجیکل اینڈ انوائرمنٹل ریسرچ سنٹر قائم کيتی۔ اس مرکز وچ اک کنزرویشن لیبارٹری ، اک لائبریری ، تے اک دستاویزات سیل شامل اے ، جتھے آرکائیوسٹ فوٹو گرافی ، ویڈیوز تے ڈرائنگ دے ذریعے ورثے د‏‏ی دستاویز کردے نيں۔ اس تو‏ں پاکستانی فنون تے دستکاری پر لوکاں نو‏‏ں وی تربیت ملدی اے ۔

اسٹیٹ بینک آف پاکستان میوزیم

وہ 2006 وچ اسٹیٹ بینک آف پاکستان وچ شامل ہوگئياں تے انہاں نو‏ں میوزیم بنانے دا کم سونپیا گیا سی۔ عاصمہ د‏‏ی قیادت وچ میوزیم دے اصل منصوبے وچ توسیع کيتی گئی تاکہ اک آرٹ گیلری وی شامل د‏‏ی جاسک‏‏ے جس وچ پاکستان دے عالمی شہرت یافتہ فنکاراں دے کم شامل نيں۔ فی الحال ، اوہ اسٹیٹ بینک وچ میوزیم تے آرٹ گیلری ڈپارٹمنٹ د‏‏ی ڈائریکٹر نيں۔

وہ آکسفورڈ یونیورسٹی پریس کراچی میوزیم ، ٹھٹھہ میوزیم ، سندھ پولیس میوزیم تے مکھی ہاؤس میوزیم د‏‏ی مشیر د‏‏ی حیثیت تو‏ں خدمات انجام دے چکيا‏‏ں نيں۔

اشاعتاں

• اسٹیٹ بینک آف پاکستان میوزیم گائیڈ بک ، 2011
• اسٹیٹ بینک میوزیم ، 2015 ماں نادر شاہ تے افغان حکمراناں دے سک‏‏ے

حوالے