اسلامی تریخ دیاں فیصلہ کن ترین جنگاں
جنگ انسانی تریخ دا اہم ترین حصہ نيں تے ایسا پہلو وی، جس نے تریخ دے رخ پلٹ دئیے نيں۔ آج آپ نوں دنیا ورگی نظر آتی نيں، اس صورت تک لیانے وچ سب توں نمایاں کردار جنگاں دا رہیا اے، لیکن معلوم تریخ وچ کن جنگاں نے انساناں، خاص طور اُتے ساڈے اردگرد دی دنیا نوں بدلا اے۔
جنگ قادسیہ خلیفہ راشد حضرت عمر ؓ دے عہد 636ء وچ مسلماناں تے ایران دی ساسانی سلطنت دے درمیان لڑی گئی ،اک اہم جنگ جس دے نتیجے وچ موجودہ عراق مسلماناں دے ہتھ آیا۔ حضرت سعد بن ابی وقاص ؓ دی قیادت وچ جانے والے 30 ہزار مسلمان فوجیاں نے اک لکھ توں وی زیادہ ایرانی فوجیاں نوں بدترین شکست دتی۔ ایہ جنگ پنج دن جاری رہی، ایتھے تک کہ ایرانی فوج دا سپہ سالار رستم فرخ زاد ماریا گیا۔ اس کامیابی نے مسلماناں اُتے ایران دے دروازے کھول دئیے تے کچھ ہی عرصے وچ عظیم ساسانی سلطنت دا خاتمہ ہوئے گیا، جس دی حضرت محمد ﷺ نے پیش گوئی دی سی۔
جنگ یرموک جس وقت مسلمان مشرق وچ ایران دی عظیم ساسانی سلطنت اُتے کامیابیاں حاصل کر رہے سن، مغرب وچ حضرت خالد بن ولیدؓ، حضرت ابو عبیدہ الحراجؓ تے حضرت عمر بن العاص ؓ نے جنگ یرموک وچ اپنے وقت دی دوسری سپر پاور بزنطینی سلطنت نوں فیصلہ کن شکست دتی۔ ایہ جنگ موجودہ اردن دے دریائے یرموک دے کنارے اگست 636ء وچ لڑی گئی۔ صرف 20 ہزار مسلماناں نے اک توں ڈیڑھ لکھ رومی افواج نوں شکست فاش دی۔ رومیاں دے 50 ہزار توں زیادہ فوجی مارے گئے۔ یرموک نوں تریخ دی فیصلہ کن ترین جنگاں وچ اس لئی شمار کيتا جاندا اے کہ اس دے نال ہی شام تے ملحقہ علاقےآں توں رومی اقتدار ہمیشہ دے لئی ختم ہوئے گیا۔ اسنوں حضرت خالد بن ولید ؓ دی سب توں شاندار فتح سمجھیا جاندا اے۔
جنگ طوغ جدوں مسلماناں دے بڑھدے ہوئے قدماں دے سامنے دنیا جھک گئی سی۔ دریائے سندھ توں لے کے سپین تک اُنہاں دی حکومت سی، تب اکتوبر 732ء وچ پیرس توں محض 300 کلومیٹر دے فاصلے اُتے اک ایسی جنگ لڑی گئی، جس نے مغربی یورپ دی قسمت دا فیصلہ کيتا۔ سپین وچ اُموی خلافت دے اک سپہ سالار عبدالرحمن الغافقی فرانس دے علاقے فتح کردے کردے طوغ تک پہنچ گئے، جتھے فرانسیسی شہزادے شارل دے خلاف انہاں نوں شکست ہوئی۔ نہ صرف مسلم افواج دا وڈا حصہ جان توں ہتھ دھو بیٹھیا بلکہ خود عبدالرحمن الغافقی وی شہد ہوئے۔ کہیا جاندا اے کہ جے مسلماناں نوں ایہ شکست نہ ہُندی، تاں گھٹ توں گھٹ فرانس تے ہوئے سکدا اے کہ مغربی یورپ دے باقی اہم ملکاں وی اسلامی ریاست دا حصہ بن جاندے۔ فتح قسطنطنیہ مسلماناں نوں فرانس وچ تاں کامیابی نئيں ملی، لیکن 1453ء وچ ترک مسلماناں نے یورپ دا اک اہم ترین شہر قسطنطنیہ ضرور فتح کيتا تے مشرقی یورپ وچ عیسائیت دے اس مرکز نوں اسلامی سلطنت دا راجگڑھ بنا دتا۔ ایہ کارنامہ 21 سالہ سلطان محمد فاتح دا سی، جو سلطنت عثمانیہ دے حاکم سن ۔ انہاں نے عیسائی بزنطینی سلطنت دے حکمران قسطنطنین نوں شکست دتی۔ شہر دا 53 دن تک محاصرہ کيتا گیا ،جو 6 اپریل نوں شروع ہويا تے 29 مئی نوں اک عظیم کامیابی دے نال تکمیل نوں پہنچیا۔
تیسری صلیبی جنگ جدوں عظیم مسلمان فاتح سلطان صلاح الدین ایوبی ؒنے بیت المقدس فتح کر ليا، تاں اسنوں واپس لینے دے لئی پورا یورپ امڈ پيا۔ پوپ گریگری ہشتم دے اعلان اُتے انگلینڈ دے بادشاہ رچرڈ شیردل تے فرانس دے فریڈرک باربرو سا سمیت لکھاں دا لشکر ارض ِمقدس دے لئی نکل پيا۔ راستے وچ مسلماناں دے علاقےآں، شہراں تے قصبےآں دا تاراج کردا ہويا آیا لیکن تمام ترکوششاں دے باوجود صلاح الدین ایوبی ؒسے بیت المقدس واپس نہ کھو سکا۔ بالآخر 1192ء وچ معاہدہ کر کے واپس چلاگیا ،جس وچ بیت المقدس اُتے مسلماناں دی حکومت نوں تسلیم کيتا گیا۔ اس جنگ توں ایہ ثابت ہوئے گیا کہ ایہ علاقہ ہن مسلماناں دا اے تے ویہويں صدی وچ اسرائیل دے قبضے تک ایہ علاقہ وی اسلامی ریاست توں باہر نئيں گیا۔
جنگ عین جالوت 13ویں صدی وچ منگولاں دی دہشت توں دنیا کانپ رہی سی۔ ایہ منگولیا توں نکلے، چین، وسط ایشیا تے ایران نوں روندتے ہوئے آگے بڑھدے چلے گئے تے کدرے وی شکست نئيں کھادی انہاں نوں پہلی شکست ستمبر 1260ء مصر دے مملوک حکمراناں نے دی۔ ایہ جنگ موجودہ فلسطین دے مقام عین جالوت اُتے لڑی گئی، جس وچ سیف الدین قطز تے رکن الدین بیبرس نے منگولاں نوں ایسی شکست دتی کہ اس دے بعد انہاں نے فیر کدی مصر دا رُخ نئيں کيتا۔ اسلامی رہتل دے تمام وڈے مراکز، سمرقند، بخارا، بغداد تے دمشق دی اِٹ توں اِٹ بجادتی گئی سی، لیکن ایہ مملوکاں دی دلیری سی کہ جس نے قاہرہ نوں محفوظ رکھیا تے اسلامی تریخ دا اہم ورثہ بچا لیا۔
جنگ پانی پت اوہ جنگ دے جس نے ہندوستان دی تریخ دا دھارا پلٹ دتا۔ 21 اپریل 1526ء نوں دہلی دے نیڑے پانی پت دے تاریخی میدان وچ لڑی گئی، جتھے اک طرف ظہیر الدین بابر سن تے دوسری طرف ابراہیم لودھی دی افواج۔ ایہ تریخ دی انہاں پہلی جنگاں وچوں اک اے، جس وچ بارود تے توپ خانے دا استعمال کيتا گیا سی۔ اس وچ بابر دے 12 ہزار وفادار فوجیاں نے ابراہیم لودھی نوں شکست فاش دی، جس دی وڈی وجہ بابری افواج دا توپ خانہ سی۔ ایتھے تک کہ لودھی دے 100 ہاتھی وی اس دے سامنے کچھ نہ کر سکے تے جدوں وی توپاں گولے پھینکدیاں، انہاں دے دھماکےآں توں ہی ہاتھیاں وچ افراتفری مچ جاندی۔ اس دے نال ہی ہندوستان وچ مغل سلطنت دی بنیاد پڑ گئی ۔