اربیلا دی لڑائی
| Battle of Gaugamela | |||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| بسلسلہ سکندر دیاں جنگاں | |||||||||
_between_Alexander_and_Darius,_who_is_in_flight_(1696).jpg) Battle of Gaugamela, engraving, first half of 18th century | |||||||||
| |||||||||
| محارب | |||||||||
| Hellenic League |
 ہخامنشی سلطنت | ||||||||
| کمانڈر اور رہنما | |||||||||
|
سکندر اعظم Hephaestion Craterus Parmenion Ptolemy Perdiccas Antigonus Cleitus Nearchus Seleucus Ariston Simmias Coenus Ariston Glaucias Sopolis |
Darius III Bessus Mazaeus Orontes II Atropates | ||||||||
| طاقت | |||||||||
|
47,000[۱] (See Size of Macedonian army) |
90,000–120,000 (modern estimates) | ||||||||
| ہلاکتیں اور نقصانات | |||||||||
|
100 infantry and 1,000 cavalry (according to Arrian); 300 infantry (according to Curtius Rufus); 500 infantry (according to Diodorus Siculus) |
40,000 (according to Curtius Rufus) 47,000 (according to Welman)[۲] 90,000 (according to Diodorus Siculus) 300,000+ captured (according to Arrian)[۳] | ||||||||
اربیلا دی لڑائی جاں گوگیمیلا دی لڑائی سکندر دیاں لڑائیاں وچوں اک سی ۔ ایہہ لڑائی یونان دے بادشاہ سکندر اتے ایران دے ہخامنشی سلطنت دے راجے دارا سوم دے وچ 331 ق م۔ وچ دہوک دے نیڑے ہوئی سی ۔ 30 ستمبر ، 331 ق م نوں ہوئی سی ۔ اسوچ سکندر دی فوج ایرانی فوج توں بہت چھوٹی سی لیکن اپنے چنگی مورال دے کارن جت گئی ۔
جنگ دا حال
سودھو
گوگامیلا دی لڑائی ( جاں ، اربیلا دی لڑائی ) سکندر اتے دارے دے وچ پہلی اکتوبر ، 331 ق م دی مشہور لڑائی ، جسدے نتیجے وجہوں ایرانی سامراج دا پتن ہو گیا ۔ گوگامیلا پتا توں بہت دور نہیں سی ، دجلا دے کول اربیلا توں صرف 32 میل لہندے وچ پیندا سی ۔ اتھے یونانی اتے ایرانی فوجاں طاقت دے آخری فیصلہ لئی آمنے - ساہمنے کھڑیاں ہوئیاں ۔ گوگامیلا دی لڑائی دنیا دیاں وڈیاں لڑائیاں وچوں اے ۔
مصر وغیرہ جتن دے بعد جدوں سکندر گوگامیلا دے میدان وچ دارا دی پڑاؤ پائے پئی فوج توں لگبھگ تین میل دی دوری اتے اپڑیا شام دا مٹک چاننا ہو چکیا سی ۔ پارمینیو نے سکندر نوں سجھایا کہ رات دے اندھرے ہی وچ ایرانیاں اتے حملہ کیتا جاوے کیونکہ دن دے اجالے وچ ایرانی فوج دی گنتی ویکھ ، بہت ممکن اے کہ ساڈی فوج سہم جاوے ۔ سنکدر نے جواب وچ اسنوں کیہا کہ اوہ جت چرایا نہیں کردا ، لڑکے اسنوں ممکن کردا اے ۔ ممکن اے ، جداں کجھ اتہاسکاراں نے کیہا اے ، رات وچ سکندر دا حملہ نہیں کرن دا کارن واقعی : لڑائی دی اوہ تکنیک سی جسدی ورتوں اوہ رات دے ہنھیرے وچ نہیں کر پاؤندا ۔
سکندر نے نیڑے تیڑے دے علاکیاں دا کجھ ہی گھینٹیاں وچ کجھ گھڑسواراں دے نال دورہ کر اپنی فوج دا مورال بنایا ۔ سجے اتے کھبے پاسے بازو فالانکس دے گھڑسواراں دے تن ڈویزن جمع کیتتے گئے ۔ اپنی ہراول دے پچھے اسنے دو حملہ آور ستمبھاں دے ریزرو کھڑے کیتے ، اک اک دوناں باہاں دے پچھے ، جسدے نال پچھے دیاں باہاں دا توڑ کرن دی کوشش جیکر ویری کرے تاں ایہہ دشمن اتے ہلے بول سکن ۔ اتے جیکر اسدی لوڑ نہیں پئے تاں اوہ گھمکے پردھان فوج دی مدد کرن ۔ سجے پکھ دے گھڑسواراں دے ساہمنے اسنے تیر اندازاں اتے ملدھاریاں نوں ایرانی رتھاں دے ساہمنے کھڑا کیتا ۔ یونانی اتہاسکاراں دے مطابق سکندر دی فوج وچ 7 ہزار گھڑسوار اتے 40 ہزار پیدل سن ، جدوں کہ ایرانیاں دی فوج گنتی وچ استوں پنج گنی سی ۔
سکندر نے موقع ویکھکے آپ حملہ کیتا ۔ اوہ ایرانیاں دے کھبے پاسے بازو اتے اس طرحاں ٹٹیا کہ دارا نوں پدھرا چھڈّ اچی نیویں زمین اتے سرک جانا پیا ۔ دارا نے جدوں ویکھیا کہ اچی نیویں زمین اتے اسدے رتھّ بے کار ہو جاؤگے تدّ اسنے کھبے پاسے بازو دے گھڑسواراں نوں سکندر دے سجے بازو اتے گھمکے حملہ کرن اتے اسنوں روک دین دا حکم دتا ۔ دوناں ول دے گھڑسواراں وچ گھمسان دی جنگ چھڑ گئی ۔ ہن دارا نے رتھاں نوں ودھایا اتے اوہ کدے ٹھیک ورتوں وچ نہیں لیائے جا سکے اتے یونانی پیادےآں دے تیراں دے ایرانی رتھی شکار ہون لگے ۔ ٹھیک ادوں سکندر گھمکے چار ڈویژناں دے نال ایرانی گھڑسواراں ولوں چھڈی زمین توں ہوکے ایرانیاں دے کھبے پاسے بازو اتے ٹٹیا اتے سونئ دارے دے ول ودھیا ۔ ایہہ حملہ انھے زور دا ہویا کہ دارے دے پیر اکھڑ گئے اتے اوہ میدان چھڈّ بھجیا ۔ اس وچ سکندر دے سجے بازو دے ایرانی گھڑسواراں نے جدوں اپنے اتے مقدونیاں نوں پچھے توں حملہ کردے ویکھیا تدّ اوہ وی بھج نکلے ، حالانکہ اوہ ویری توں بہت گنتی وچ زیادہ ہوئے ۔ سکندر دی فوج دے وچ اسدے حملیاں توں جو دراڑ بنّ گئی سی ، ایرانیاں اتے بھارتیاں نے اسی دے رستے اچانک وڑکے یونانیاں دے سامان دے کیمپ تے حملہ کیتا ۔ ادوں دارے دے سجے بازو دے گھڑسواراں نے سکندر دے کھبے پاسے بازو گھمکے پارمینیاں دے پارشو اتے حملہ کیتا ۔ پارمینیاں نے بری طرحاں گھر جان اتے سکندر نوں اپنی بھیانک حالت دی خبر دتی ۔ سکندر تدّ کھبے پاسے بازو ٹٹی ایرانی فوج دا پچھا کر رہا سی ۔ اوہ اچانک اپنے گھڑسواراں نوں لئی پرتیا اتے ایرانیاں دے سجے بازو اتے ٹٹیا ۔ ایرانی گھڑسوار ہن بھجن لئی پچھے پرتے اتے اوہناں دے پچھے دا رستا جدوں اس طرحاں رک گئیا ، تدّ اوہ ساہمنے دے ویری ولوں گھماسان کرن لگے ۔ نہیں انھاننے پناہ منگی نہیں ویری نوں پناہ دتی ۔ سکندر نے انھاننوں کچل دتا اتے اک اک ایرانی گھڑسوار ماریا گیا ۔ اربیلا تک سکندر دی فوج دارا دا پچھا کردی رہی اتے اسنوں پھڑ نہیں پائی ۔ دارا بھج نکلیا اتے اسنے باختر وچ جاکے پناہ لئی ۔ ایرئن لکھدا اے کہ تن لکھ ایرانی مارے گئے جدوں کہ سکندر دے کل اک ہزار گھڑسوار مارے گئے ۔ ظاہر اے کہ اس آنکڑے اتے یعقین نہیں کیتا جا سکدا ۔
ایسوس دی لڑائی دے بعد ایہہ دوجی لڑائی سی جس وچ ایران نوں ہارنا پیا سی اتے اس لڑائی دے بعد ایرانی سامراج ٹکڑے ٹکڑے ہو گیا ۔ ایرانیاں دا آخری مرکز فیر ونکشند ( آمو دریا ) دی گھاٹی وچ قائم ہویا اتے جلدی ہی اوہناں دے اس آخری مورچے نوں وی سکندر نے توڑ دتا جتھے سکندر دی موت دے بعد آزاد یونانی شاہی راج قایم ہویا ۔
ہورویکھو
سودھوباہرلےجوڑ
سودھوحوالے
سودھو- ↑ Green, Peter (2013). Alexander of Macedon, 356–323 B.C.: A Historical Biography. Berkeley and Los Angeles, California: University of California Press. ISBN [[Special:BookSources/978-0-520-95469-4., p.288
- ↑ سائیٹ غلطی: نا منیا جان والا
<ref>ٹیگ کوئی لکھت نئیں دتی گئی اتے پتےWelmanلئی۔ - ↑ Arrian 1893.