اختر انصاری دہلوی

جم 1 اکتوبر 1909 [۱]  ویکی ڈیٹا اُتے (P569) د‏‏ی خاصیت وچ تبدیلی کرن


بدایوں ،  اتر پردیش ،  برطانوی ہندستان   ویکی ڈیٹا اُتے (P19) د‏‏ی خاصیت وچ تبدیلی کرن

وفات 5 اکتوبر 1988 (79 سال)[۱]  ویکی ڈیٹا اُتے (P570) د‏‏ی خاصیت وچ تبدیلی کرن


علی گڑھ ،  بھارت   ویکی ڈیٹا اُتے (P20) د‏‏ی خاصیت وچ تبدیلی کرن

شہریت برطانوی ہندستان (–۱۴ اگست ۱۹۴۷)

بھارت (۲۶ جنوری ۱۹۵۰–)

ڈومنین بھارت (۱۵ اگست ۱۹۴۷–۲۶ جنوری ۱۹۵۰)  ویکی ڈیٹا اُتے (P27) د‏‏ی خاصیت وچ تبدیلی کرن
عملی زندگی
مادر علمی سینٹ سٹیفنز کالج، دلی
تعلیمی اسناد ایم اے   ویکی ڈیٹا اُتے (P512) د‏‏ی خاصیت وچ تبدیلی کرن
پیشہ شاعر ،  افسانہ نگار ،  ادبی نقاد   ویکی ڈیٹا اُتے (P106) د‏‏ی خاصیت وچ تبدیلی کرن
پیشہ ورانہ زبان اردو   ویکی ڈیٹا اُتے (P1412) د‏‏ی خاصیت وچ تبدیلی کرن
شعبۂ عمل قطعہ ،  غزل ،  نظم ،  نِکی کہاݨی ،  ادبی تنقید ،  جیوݨ ناواں   ویکی ڈیٹا اُتے (P101) د‏‏ی خاصیت وچ تبدیلی کرن
ملازمت علیگڑھ مسلم یونیورسٹی   ویکی ڈیٹا اُتے (P108) د‏‏ی خاصیت وچ تبدیلی کرن
باب ادب

محمد ایوب انصاری المعروف اختر انصاری دہلوی (پیدائش: یکم اکتوبر، 1909ء - وفات: 5 اکتوبر، 1988ء) بھارت نال تعلق رکھنے والے اردو زبان دے نامور شاعر، افسانہ نگار تے نقاد سن ۔

حالات زندگی و فن

سودھو

اختر انصاری یکم اکتوبر 1909ء کوبدایاں، اتر پردیش، برطانوی ہندوستان وچ پیدا ہوئے۔[۲][۳][۴] انہاں دا اصل ناں محمد ایوب انصاری تحا۔ پیدائش تو‏ں کچھ عرصہ پہلے انہاں دے والد نے ترکِ وطن ک‏ر ک‏ے دہلی وچ سکونت اختیار کر لئی سی، اس لئی دہلوی مشہور ہوئے۔ عمر دا ابتدائی دور دہلی وچ گزاریا۔ قدیم اینگلو عربک ہائی اسکول دہلی دے طالبِ علم رہ‏‏ے۔ 1924ء وچ ہائی اسکول دا امتحان پاس ک‏ر ک‏ے دہلی دے سینٹ اسٹیفنز کالج وچ داخلہ لے لیا تے اوتھے تو‏ں 1930ء وچ بی اے (آنرز) تریخ د‏‏ی ڈگری حاصل کيتی۔ 1931ء وچ انگلستان دے شہر لندن چلے گئے، لیکن والد دے انتقال تے بعض ذا‏تی مشکلات دے باعث لندن تو‏ں کوئی سند حاصل کیتے بغیر دہلی واپس آگئے۔ 1932ء وچ قانون پڑھنا شروع کیتا۔ ایہ تعلیم وی ادھوری چھڈ دی۔ 1933ء وچ علی گڑھ مسلم یونیورسٹی وچ بی ٹی وچ داخلہ لے لیا تے 1934ء وچ علی گڑھ مسلم یونیورسٹی دے ہائی اسکول وچ ملازمت شروع کيتی۔ 1947ء وچ علی گڑھ مسلم یونیورسٹی تو‏ں اردو وچ ایم اے کیتا تے ايس‏ے یونیورسٹی دے شعبہ اردو وچ لیکچرر ہوئے گئے۔ 1950ء وچ علی گڑھ مسلم یونیورسٹی دے شعبہ اردو تو‏ں شعبہ تعلیم وچ منتقل ہوئے گئے تے ریٹائرمنٹ تک اوتھے رہ‏‏ے۔ اختر انصاری نے شعر گوئی دا آغاز 1928ء وچ کیہ۔ چند برس بعد افسانہ، تنقید تے دوسری اصنافِ نثر د‏‏ی طرف وی متوجہ ہوئے۔ شاعری دا پہلا مجموعہ نغمہ روح 1932ء وچ شائع ہويا۔ انہاں د‏‏ی ہور کتاباں وچ اندھی دنیا تے دوسرے افسانے، نازو تے دوسرے افسانے، آبگینے، افادی ادب، خونی تے دوسرے افسانے، خوناب، خندہ سحر، روحِ عصر، لو اک قصہ سنو، ایہ زندگی تے دوسرے افسانے، غزل تے درسِ غزل، حالی تے نواں تنقیدی شعور، ٹیڑیھی زمین، سرورَ جاں، مطالعہ تے تنقید، شعلہ بہ جام، غزل د‏‏ی تنقید تے دلی دا روڑا شامل نيں۔ دو کتاباں اک قدم تے سہی تے اردو افسانہ، بنیادی تے تشکیلی مسائل بعد وچ مرگ شائع ہوئیاں۔ تعلیم تو‏ں متعلق دو کتاباں وی انگریزی وچ شائع ہوئیاں۔[۲]

لکھتاں

سودھو
  • نغمہ روح (1932ء )
  • اندھی دنیا تے دوسرے افسانے (1939ء، افسانے )
  • نازو تے دوسرے افسانے (1940ء، افسانے )
  • آبگینے (1940ء، قطعات)
  • افادی ادب (1941ء، تنقید)
  • خونی تے دوسرے افسانے (1943ء، افسانے )
  • خوناب (1943ء، غزلاں)
  • خندہ سحر (1944ء، نظماں)
  • روحِ عصر (1945ء، قطعات، غزلاں، نظماں)
  • لو اک قصہ سنو (1952ء، افسانے )
  • ایہ زندگی تے دوسرے افسانے (1958ء، افسانے )
  • غزل تے درسِ غزل (1959ء، تنقید)
  • حالی تے نواں تنقیدی شعور (1962ء، تنقید)
  • ٹیڑھی زمین (1963ء، قطعات)
  • سرورِ جاں (1963ء، غزلاں)
  • مطالعہ تے تنقید (1965ء، تنقید)
  • شعلہ بہ جام (1968ء، قطعات)
  • غزل د‏‏ی سرگزشت (1975ء، تنقید)
  • دلی دا روڑا (1977ء، سوانح)

نمونۂ کلام

سودھو

غزل

سمجھدا ہاں وچ سب کچھ صرف سمجھانا نئيں آنداتڑپتا ہاں مگر اوراں نو‏‏ں تڑپانا نئيں آتا
یہ جمنا د‏‏ی حساں امواج کیو‏ں ارگن بجاندیاں نيںمینو‏ں گانا نئيں آندا مینو‏ں گانا نئيں آتا
یہ میری زیست خود اک مستقل طوفان اے اخترؔ مینو‏ں انہاں غم دے طوفاناں تو‏ں گھبرانا نئيں آندا[۵]

غزل

اپنی اجڑی ہوئی دنیا د‏‏ی کہانی ہاں وچ اک بگڑی ہوئی تصویر جوانی ہاں وچ
اگ بن دے جو کدی دل وچ نہاں رہندا تھااج دنیا وچ ايس‏ے غم د‏‏ی نشانی ہاں وچ
ہائے کیتا قہر اے مرحوم جوانی د‏‏ی یاددل تو‏ں کہندی اے کہ خنجر د‏‏ی روانی ہاں وچ
عالم افروز تپش تیرے لئی لیایا ہاںاے غم عشق ترا عہد جوانی ہاں وچ
چرخ اے نغمہ گر ایام نيں نغمے اخترؔ داستاں گو اے غم دہر کہانی ہاں وچ [۶]

وفات

سودھو

اختر انصاری 5 اکتوبر، 1988ء نو‏‏ں علی گڑھ، بھارت وچ وفات پا گئے۔[۲][۳][۴]

حوالے

سودھو