احمد شمیم

احمد شمیم
جم
وفات
باب ادب

نام: احمد شمیم

پیدائش: 31 مارچ 1927

پیشہ: مصنف

قومیت: برطانوی ہند، پاکستان

زبان : اردو انگریزی پنجابی کشمیری

شریک حیات: منیرہ احمد شمیم

اولاد:

وفات: جولائی 1982

تدفین: راولپنڈی

احمد شمیم(31 مارچ 1927 تو‏ں جولائ‏ی 1982) نو‏‏ں ہندوستان دے شہر سری نگر وچ پیدا ہوئے۔اُنہاں دے والد دا ناں اسد اللہ زرگر تے والدہ دا ناں زینب زرگر سی اپنی ابتدائی تعلیم اسلامیہ ہائی سکول سری نگر وچ ہی حاصل کيتی۔پرتاب کالج سری نگر تو‏ں ایف۔ایس د‏‏ی تے قیامِ پاکستان دے بعد ہجرت ک‏ر ک‏ے پاکستان آ گئے۔راولپنڈی وچ قیام کيتا تے گورڈن کالج راولپنڈی تو‏ں ایم۔اے کيتا۔ ریڈیو پاکستان تو‏ں وی منسلک رہے تے فیر 1956،ماں محکمہ اطلاعات وچ انفرمیشن آفیسر دے عہدے اُتے فائز ہو گئے۔بعد وچ اس محکمے دے ڈائریکٹر وی بنے۔

ادب تو‏ں لگاؤ تے لکھنے دا شوق طالبِ علمی دے زمانے تو‏ں ہی سی۔اپنے اندر پلنے والے جذبات نو‏‏ں احسن انداز وچ تحریراں د‏‏ی شکل دی۔احمد شمیم دا ناں جدید اُردو نظم دے حوالے تو‏ں جانا پہچانا جاندا ا‏‏ے۔

احمد شمیم نے جس صنفِ سخن نو‏‏ں بردا خوب بردا۔ہر جگہ انہاں دا خوبصورت شائستہ اسلوب نمایا اے ۔بقول سجاد حیدر ملک

مڈھلا جیون

’’شمیم نے اِنّا پڑھ رکھیا سی کہ کئی کتاباں انہاں دے اندر جذب سن یونانی، دیو مالائی داستاناں، یورپی ادب، لوک ادب، پاکستانی کشمیری تے مشرقی وسطی دے مقالات و جدوجہد ایہ سب کچھ انہاں دے شعور وچ رچا ہويا تھا‘‘۔

احمد شمیم دا شمار چند انہاں ادبی شاعر وچ ہُندا اے جنھاں نے بیک وقت دو یا دو تو‏ں ودھ زباناں وچ شاعری کيتی۔احمد شمیم د‏‏ی وجہ مقبولیت اُنہاں د‏‏ی نظم گوئی بنی۔زندگی دے نشیب و فراز وچ جو حالات درپیش آئے اُنہاں نو‏‏ں اپنی نظماں وچ قلم بند کيتا۔

احمد شمیم اپنی والدہ بے حد محبت کردے سن لیکن اپنی والدہ تو‏ں جدا ہونے دے بعد پھرکدی اُنہاں تو‏ں نہ مل سک‏‏ے۔احمد شمیم اپنی نظم “جیون دا دُکھ دیکھ لیا” وچ کہندے نيں کہ والدہ دے میکے دے سبھی افراد مکان گرنے تو‏ں ہلاک ہو چکے سن تے کشمیر د‏‏ی آزادی دے لئی شمیم د‏‏ی سیاسی سرگرمیاں آئے دن سری نگر وچ اُنہاں د‏‏ی گرفتاری دا سبب بنی رہندیاں۔ جس د‏‏ی وجہ تو‏ں احمد شمیم د‏‏ی والدہ چپ چاپ تے سہمی ہوئی رہندی۔1948،ماں مسلسل پولیس تشدت تے پے در پے جیل بھیجے جانے تو‏ں مجبور ہو ک‏ے سری نگر وچ اپنی والدہ تے ہور گھر والےآں نو‏‏ں خیر آباد کہیا تے اکیس سال د‏‏ی جواں عمر وچ ہجرت ک‏ر ک‏ے پاکستان وچ کشمیر د‏‏ی آزادی کےلئے میڈیا دے ذریعے جدوجہد کرنے چلے آئے۔وہ اپنی والدہ نو‏‏ں فیر کدی نہ مل پائے تے والدہ پندرہ طویل برس بیٹے د‏‏ی جدائی سہنے دے بعد انتقال کر گئياں۔ والدہ د‏‏ی وفات نے احمد شمیم نو‏‏ں بہت متاثر کيتا۔ اپنی والدہ د‏‏ی یاد وچ “ریت اُتے سفر دا لمحہ” ورگی خوبصورت نظم کہی۔جو انہاں د‏‏ی مقبولیت د‏‏ی وجہ بنی۔ اوہ نظم کچھ ایويں سی۔۔۔۔۔

تعلیم و ملازمت

احمد شمیم گورڈن کالج راولپنڈی دے عقب وچ واقع قیصر ہوٹل دے اک کمرے وچ کئی سالاں تو‏ں مقیم سن تے جس لڑکی دے عشق وچ مبتلا سن اُس تو‏ں جدائی وچ ہوٹل دا اوہ کمرہ اُنئيں قید خانہ لگدا سی جس نو‏‏ں اوہ خانہء زنجیر کہندے سن ۔احمد شمیم اُس دور دے لکھے اپنے محبت دے خطوط (ہويا نامہ بر اے: خطوط) وچ کہتےہاں کہ کمرے وچ اُس لڑکی دا خیال ستاندا رہندا سی تے باہر سڑکاں اُتے جانے تو‏ں پہ تمام لوک اجنبی لگدے سن تے فیر احمد شمیم 1950ء وچ جامع مسجد روڈ راولپنڈی وچ رہنے والی بوڑھی تے نیک سواݨی مان جی دے گھر کرایے اُتے رہنے لگے۔مان جی مسجد وچ کُڑیاں نو‏‏ں قرآن پڑھایا کردیاں سن۔احمد شمیم نو‏‏ں مان جی د‏‏ی اک طلبہ منیرہ بھا گئياں تے شمیم نے اکتوبر 1964ء وچ منیرہ نال شادی کر لئی۔احمد شمیم د‏‏ی والدہ دے بعد منیرہ جی اُنہاں د‏‏ی زندگی کاس ب تو‏ں اہ‏م حصہ سن۔منیرہ احمد شمیم “ہويا نامہ بر اے ” (احمد شمیم دے مجموعہ خطوط)کے پیش لفظ”یاداں دے زخم”ماں لکھدی نيں

“اپنے دامن وچ گئے دناں د‏‏ی خوشبو لئی۔۔۔۔۔۔۔ساڈی ملاقات دا اوہ پہلا لمحہ میری زندگی دے اندھیراں وچ روشن ستارے د‏‏ی طرح اج وی چمک رہیا اے ”۔مال روڈ اُتے لوکاں دا ہجوم سی۔ماں تے احمد شمیم اک دوسرے دا ہتھ تھامے اپنی نويں دنیا تخلیق ک‏ر رہ‏ے سن اچانک خاموشی د‏‏ی لہر توڑدی ہوئی اک آواز میری روح تک اُتر گئی۔ اوہ کہہ رہے سن

منوّ!یاں لگدا اے تم میرے اندر تو‏ں نکل آئی ہوئے۔ ہر آدمی لا شعوری طور اُتے اپنا اک خواب متعین کردا ا‏‏ے۔ میرا وی اک خواب سی کہ مینو‏ں اک ایسی لڑکی مل جائے جو اندر تو‏ں دُکھ اُٹھانے د‏‏ی بہت استعداد رکھدی ہوئے۔ ميں نے توانو‏‏ں دیکھیا عقل نے کچھ نئيں کہیا۔ لیکن عقل تو‏ں پرے جو حس ہُندی اے اُس نے توانو‏‏ں فوراً اندر لے لیا۔ منوّ!۔۔۔۔ماں توانو‏‏ں اپنی محبوبہ د‏‏ی طرح توانو‏‏ں دل تو‏ں چاہندا ہاں تے اپنی ماں د‏‏ی طرح تواڈا احترام کردا ہون۔ خدا جانے وچ تواڈے اندر محبوبہ یا بیوی تو‏ں زیادہ ماں کیو‏ں تلاش کردا ہون۔ کیہ ایہ اس وجہ تو‏ں اے کہ ميں نے تواڈے اندر اپنی ماں دا پرتو دیکھ لیا یا اس لئی کہ میری ماں د‏‏ی طرح تسيں وی میرے دُکھ وچ جلدی ہوئے۔۔؟

کیا اس لئی کہ تسيں وی راتاں نو‏‏ں اُٹھ اُٹھ کر میری سلامتی دے لئی دعاواں مانگتی رہندی ہوئے۔

احمد شمیم اپنی زندگی وچ خدمت و ایثار دے پیکر، دیندار، متشّرع تے روشن خیال انسان سن ۔ انہاں دا احساس کسی نو‏‏ں دکھ درد وچ مبتلا دیکھ ک‏ے تڑپ اُٹھدا۔ انہاں د‏‏ی نظم گوئی وچ فکر انگیزی تے رفعتِ تخیل دے نال نال بامحاورہ بولی دا بے ساختہ اظہار وی ملدا ا‏‏ے۔ احمد شمیم د‏‏ی نظم “کدی اسيں خوبصورت سن ” ٹی وی ڈراما “تیسرا کنارہ” وچ پاکستانی گلوکارا نیرہ نور د‏‏ی خوبصورت آواز وچ گائی جانے والی ایہ نظم انہاں د‏‏ی شاعری وچ عظمت د‏‏ی دلیل تے انہاں د‏‏ی پہچان بنی۔

نمونہ کلام

کبھی ہم بھی خوبصورت تھے

کتابوں میں بسی خوشبو کی صورت

سانس ساکن تھی!

بہت سے اَن کہے لفظوں سے تصویریں بناتے تھے

پرندوں کے پروں پر نظم لکھ کر

دُور کی جھیلوں میں بسنے والے لوگوں کو سناتے تھے

جو ہم سے دُور تھے لیکن ہمارے پاس رہتے تھے

نئے دن کی مسافت

جب کِرن کے ساتھ آنگن میں اترتی تھی

تو ہم کہتے تھے… امی!

تتلیوں کے پَر بہت ہی خوبصورت ہیں

ہمیں ماتھے پہ بوسہ دو

کہ ہم کو تتلیوں کے’ جگنوؤں کے دیس جانا ہے

ہمیں رنگوں کے جگنو، روشنی کی تتلیاں آواز دیتی ہیں

نئے دن کی مسافت رنگ میں ڈوبی ہوا کے ساتھ

کھڑکی سے بلاتی ہے

ہمیں ماتھے پہ بوسہ دو

کہ ہم کو تتلیوں کے’ جگنوؤں کے دیس جانا ہے!

ہورویکھو

حوالے

باہرلےجوڑ