ابوالخیر خان

ابو الخیر خان (1412-1468) پکھی واس ازبک قبیلیاں دا آگو سی. ابو الخیر خان 1412ء چ جمیا۔ اسدے پیؤ دا ناں دولت شیخ ابن ابراہیم خان سی جہڑا کہ شیبان خان دے ٹبر وچوں سی - شیبان خان دراصل جوجی خان دا سبتوں نکا پتر سی . تے اینج ایہ چنگیز خان دے ٹبر نال تعلق رکھدا سی - شروع چ شیبان خان دے خاندان دے لوک لہندے سائبیریا چ رہندے سن تے اس علاقے دا ناں شیبانی اردو سی - شیبانی اردو نے 1282ء چ اسلام قبول کر لئیا - بعد چ اک وڈے دھڑے ھی ونڈ ہوئی جسدا ناں ازبک پے گیا تے اوہ ماوراء النہر ول نویں جیون دی تلاش چ نکلے-

ابو الخیر خان نے اپنی قوم دی اگوائی 1428ء چ شروع کیتی- اسدے ویلے چ اوہ علاقے جہڑے کدی جوجی خان نے اپنے پتر شیبان خان دے سپرد کیتے سی، ہن نکے نکے حصےآں چ ونڈے جا چکے سیگے- ابو الخیر خان نے انہاں مختلف خانہ بدوش گروپاں نوں اپنے ہیٹھ لیا کے اپنی "ازبک" قوم نوں مضبوط کیتا- ابو الخیر خان دے راہ چ صرف اک آدمی رکاوٹ بن رہیا سی تے اوہ سائبیریا دا خان، قازی محمد خان سی ۔قازی محمد خان ایک لڑائی چ ماریا گیا، جسدے بعد ابو الخیر خان لہندے سائبیریا دا خان بنیا سی. اگلے چار سال پورے علاقے چ اپنا کنٹرول مضبوط بنان چ خرچ کیتے - اسدا ساتھ مغل قبیلے منگودائی جسنوں منگیت وی کہندے ںیں، دے سردار وقاس بیگ نے دتا- 1430 - 1431 ء میں دوناں نے مل کے خوارزم اتے حملہ کیتا تے راجگڑھ کہنہ گرگنج اتے مل مار لیا ، پر 1431ء دیاں گرمیاں چ شہر تے علاقہ خالی کر دتا - ابو الخیر خان نے 1435-1436ء نوں مڑ خوارزم اتے حملہ کیتا- اینج دے کئی حملے استراخان خانات اتے وی کیتے- 1446ء چ اسنے تیموری سلطنت اتے وی حملے شروع کر دتے- پر ابو سعید میرزا دی درخواست اتے اوہ اسدا اتحادی بن گیا تے میرزا عبد اللہ‎ نوں 1451ء چ سمرقند دے اقتدار توں ہٹا کے ابو سعید میرزا نے اینوں مار دتا-

1465-66 ء میں اک گروہ قازاق دے دو آگو جانی بیگ خان تے قرائی خان نے ابو الخیر خان ودھ دیاں ہٹدھرمیاں پاروں علیحدگی دا اعلان کیتا- ابو الخیر خان نے انہاں دے خلاف کاروائی شروع کیتی جسدی وجہ توں اوہ دونے مغولستان دے خان ایسین بوقا دی پناہ چ آگۓ- اوتھے انہاں نوں کوزی باشی دے علاقے چ تھاں دتی- ایتھوں انہاں نے جدوجہد جاری رکھی تے قازاق خانیت دی نیہہ رکھی-

ابو الخیر خان 1468ء چ مرگیا؛ پر کجھ ذرائعاں دا کہنا اے کہ 1469 یاں 1470 چ مریا- خان دے مرن مگروں اسدے پوتے محمد شیبانی خان نے اقتدار سنبھالیا تے ازبک قبیلےآں لوں مکمل طور اتے متحد کرن چ کامیاب ہوئیا - بعد چ ماوراء النہر نوں مستقل طور اتے اپنا وطن بنا لیا جتھے اج تک ازبک رہندے نیں-

ابوالخیر خان شیبانی ٹبر
شاہی القاب
پیشرو خالی	ازبکاں دا خان 1428–1468	جانشین حیدر سلطان