ابن ابی الخطاب
| معلومات اصحاب امام | |
|---|---|
| مکمل نام | محمد بن حسین بن ابی الخطاب زید زَیّات ہمدانی کوفی |
| کنیت | ابن ابی الخطاب |
| نسب | ہمدانی |
| صحابی | امام محمد تقی،امام علی نقی،امام حسن عسکری |
| کارہائے نمایاں | محدث، مؤلف |
| تالیفات | کتاب التوحید، کتاب المعرفة تے البداء، کتاب الامامة،.. |
ابن ابی الخطاب دے ناں توں معروف شخصیت دا ناں محمد بن حسین بن ابی الخطاب زید زَیّات ہمدانی کوفی (متوفی 262 ق) اے۔ ایہ اپنے زمانے دے شیعہ ایرانی محدث شمار ہُندے سن انہاں نوں تن اماماں دی صحبت دا شرف حاصل رہیا۔
ناں تے نسب
سودھواوہ عبد العزیز بن المہتدی بن محمد بن عبد العزیز الاشعری القمی نوں نواساں وچوں نيں۔[۱]
کلینی (متوفی ۳۲۸ یا ۳۲۹ ق) نے اصول کافی وچ مختلف مقام اُتے "محمد بن الحسین " تے ابن قولویہ نے [۲] "محمد بن الحسین بن ابی الخطاب " ذکر کيتا اے۔
نجاشی نے انہاں دا نام، کنیت تے انہاں دے باپ دا ناں ایويں ذکر کيتا اے: محمد بن الحسین بن ابی الخطاب ابو جعفر الزَّیات الہمدانی"[۳]
علامہ حلّی نے وی ايسے صورت وچ ذکر کيتا اے البتہ ظاہر ہُندا اے کہ "الحسین " دی بجائے "ابی الحسین " ذکر کيتا اے۔ [۴] متقدمین تے متاخرین نے نجاشی دی مانند ہی ذکر نوں ترجیح دتی اے۔
صحابیت آئمہ
سودھومامقانی نے انہاں نوں امام محمد تقی(ع)، امام علی نقی(ع) تے امام حسن عسکری(ع) دے اصحاب وچ شمار کيتا اے۔ انہاں توں منقول روایات دا سلسلہ کدی تن یا چھ واسطےآں دے ذریعے ائمہ توں متصل ہوئے کے امیرالمومنین علی(ع) اُتے منتہی ہُندا اے۔[۵]
وثاقت
سودھونجاشی انہاں دی روایات نوں مورد اطمینان قرار دتا اے تے انہاں نوں اجلّہ محدّثین شیعہ، کثیر الروایہ، ثقہ، شناختہ شدہ تے صاحب تصنیف دے لفظاں توں یاد کيتا اے۔ [۶]
طول عمر
سودھوکثرت روایات، انہاں دی احادیث تے تن اماماں زمانے دے درک دی وجہ توں بعض مآخذ وچ انہاں نوں انہاں افراد وچوں شمار کيتا اے جو بچپن وچ ائمہ دی خدمت وچ رہے۔[۷] آقا بزرگ تہرانی انہاں دی عمر تقریبا سو سال ذکر کيتی اے۔ [۸]
آثار
سودھونجاشی نے درج ذیل آثار نوں انہاں توں منسوب کيتا اے:
- کتاب التوحید
- کتاب المعرفة تے البداء
- کتاب الرد علی اہل القدر
- کتاب الامامة
- کتاب اللؤلؤة
- کتاب وصایا الائمة علیہم السّلام
- کتاب النّوادر۔[۹]
خود ابن ابی الخطاب توں اس توں زیادہ تالیفات دی روایت مروی اے۔ [۱۰]
حوالے
سودھومنابع
سودھو- آقابزرگ، الذریعہ الی لکھتاں الشیعہ، چاپ علی نقی منزوی تے احمد منزوی، بیروت، ۱۴۰۳ق.
- ابن قولویہ، جعفر، کامل الزیارات ، کوشش عبدالحسین امینی تبریزی، نجف، ۱۳۵۶ق /۱۹۳٧م.
- حلی، حسن، کتاب الرجال ، کوشش جلال الدین حسینی ارموی، تہران، ۱۳۴۲ش.
- خویی، ابوالقاسم، معجم رجال الحدیث ، بیروت، ۱۴۰۳ق /۱۹۸۳م.
- طوسی، محمد، اللسٹ ، کوشش محمود رامیار، مشہد، ۱۳۵۱ش.
- کلینی، محمد، اصول کافی ، کوشش علی اکبر غفاری، بیروت، ۱۴۰۱ق /۱۹۸۱م.
- مامقانی، عبداللہ، تتقیح المقال ، نجف، ۱۳۵۰ق /۱۹۳۱م.
- نجاشی، احمد، رجال ، بمبئی، ۱۳۱٧ق.
بیرونی ربط
سودھو- مآخذ مقالہ: دائرہ المعارف بزرگ اسلامی