آیت اولو الامر
| فائل:آیه اولی الامر.jpg | |
| آیت دی خصوصیات | |
|---|---|
| سورہ: | نساء |
| آیت نمبر: | 59 |
| پارہ: | 5 |
| صفحہ نمبر: | 87 |
| محل نزول: | مدینہ |
| موضوع: | عقائد |
| مضمون: | عصمت تے ائمہؑ دی امامت |
آیت اولو الامر یا آیت اطاعت قرآن کریم وچ سورہ نساء دی آیت 59 اے جو خدا، رسول خدا صلی اللہ علیہ و آلہ وسلم تے اولو الامر دی اطاعت دا حکم دیندی اے۔
یہ آیت قرآنی دلیل اے امام علی علیہ السلام تے دوسرے ائمہ معصومینؑ دی عصمت تے "امامت" دی دلیل اے۔
آیت دا متن
سودھو- "یا أَیُّها الَّذِینَ آمَنُوا أَطیعُوا اللّهَ وَأَطیعُوا الرَّسُول وَأُولی الأمرِ مِنْکُمْ فَإِنْ تَنازَعْتُمْ فی شَیء فَرُدُّوهُ إِلی اللّهِ وَالرَّسُول إِنْ کُنْتُمْ تُؤْمِنُونَ بِاللّهِ"
- "وَالْیَومِ الآخر ذلِکَ خَیرٌ وَأَحْسَنُ تَأْویلاً"
اے ایمان لیانے والو!فرماں برداری کرو اللہ دی تے فرماں برداری کرو رسول دی تے انہاں دی جو تسيں وچ اولو الامر (فرماں روائی دے حق دار) نيں لہذا جے کسی گل وچ تسيں وچ جھگڑا ہوئے تاں اسنوں اللہ تے رسول دی طرف پلٹاؤ
- اگر تسيں اللہ تے روزآخرت اُتے ایمان رکھدے ہوئے۔ ایہی چنگا اے تے اس دا انجام بہت چنگا اے۔
شأن نزول
سودھواس آیت دی شأن نزول دے بارے وچ کہیا گیا اے کہ اک بظاہر مسلمان (منافق) شخص تے اک یہودی شخص دے درمیان کسی گل اُتے جھگڑا ہويا۔ یہودی نے کہیا: بہتر اے کہ موضوع نوں محمد(ص) دے پاس لے جاواں۔ یہودی شخص جاندا سی کہ محمد(ص) رشوت قبول نئيں کردے؛ لیکن بظاہر مسلمان شخص نے کہیا: بہتر اے کہ "کعب بن اشرف یہودی" ساڈے درمیان فیصلہ کرے، کیونجے اوہ جاندا سی کہ کعب رشوت قبول کردا اے تے رشوت دینے والے شخص دے حق وچ فیصلہ دیندا اے۔ اس واقعے دے بعد آیت اولو الامر نازل ہوئی تے خداوند متعال نے لوکاں نوں حکم دتا کہ خدا، اس دے رسول(ص) تے اولو الامر دی اطاعت کرن۔[۱]
اولو الامر دی عصمت اُتے دلالت
سودھومشہور سنی مفسر فخر رازی کہندے نيں: ایہ درست اے کہ ایہ آیت عصمت دا ثبوت اے لیکن اس دا مصداق پوری امت اے ؛ انہاں دا دعوی اے کہ "ہم معصوم نوں نئيں پہچان سکدے تے اسنوں غیر معصوم توں تشخیص نئيں دے سکدے۔[۲] مصداق دے حوالے توں انہاں دے قول دی سستی دے لئی کسی ثبوت دی ضرورت نئيں اے۔
شیعہ علماء تے مفسرین دے ہاں اس وچ کوئی شک نئيں اے کہ ایہ آیت اولو الامر دی عصمت دی دلیل اے۔
استدلال
سودھواولو الامر دی عصمت دے اثبات دے دو اہم نکتے:
- ہرگاہ خداوند متعال کسی دی غیر مشروط اطاعت دا حکم دیندا اے، اوہ فرد لامحالہ معصوم ہوئے گا؛ کیونجے جے معصوم نہ ہو تے گناہ انجام دینے دا حکم دے تاں اجتماع نقیضین (دو متضاد چیزاں دا یکجا ہونا) لازم آئے گا۔ یعنی ایہ اک طرف توں اس دی اطاعت واجب اے (جس طرح کہ خدا نے حکم دتا اے ) تے دوسری طرف توں اس دی اطاعت کرنا حرام اے (کیونجے انسان نوں گناہ دا ارتکاب نئيں کرنا چاہیدا)۔[۳]
- "اولو الأمر" فعل امر "أطیعوا"، بغیر دہرائے الرسول دے بعد آیا اے تے چونکہ رسول دی اطاعت آپ(ص) دی عصمت دی بنا پر، مطلق طور اُتے واجب اے، اولو الامر دی اطاعت وی آپ(ص) دی اطاعت دی طرح علی الاطلاق تے غیر مشروط طور اُتے واجب اے تے ایہ خود اس دی دلیل اے کہ اولو الامر وی رسول دی طرح معصوم اے۔[۴][۵] تے جے اوہ معصوم نہ ہوئے تاں اوہ اوالو الامر نئيں ہوسکدا۔
مصداق اولی الامر
سودھوبہت ساریاں روایات اس گل اُتے دلالت کردیاں نيں کہ اولی الامر توں مراد آئمہ طاہرین معصوم نيں۔ انہاں وچوں چند اک ایہ نيں:
- جابر انصاری نے اولی الامر دے بارے وچ رسول اکرم(ص) توں سوال کيتا تاں آپ(ص) نے فرمایا: اوہ میرے جانشین تے میرے بعد مسلمانون نوں ائمہ نيں جنہاں وچ اول علی، فیر، حسن فیر حسین فیر علی بن الحسین فیر محمد بن علی ـ یا جابر! تسيں انہاں نوں دیکھو گے پس انہاں نوں میرا سلام پہچانیا، فیر جعفر بن محمد فیر موسی بن جعفر فیر علی بن موسی فیر محمد بن علی فیر علی بن محمد فیر حسن بن علی تے فیر قائم نيں جنہاں (قائم) دا ناں میرا ناں تے کنیت میری کنیت اے محمد بن الحسن بن علی...۔[۶]
- امام باقر(ع) آیت مودت دی تفسیر کردے ہوئے فرماندے نيں: "اولو الامر ائمہ نيں علی تے فاطمہ دے فرزنداں وچوں، حتی کہ روز قیامت بپا ہوجائے" آپ(ع) نے اک موقع اُتے فرمایا: "اولو الامر توں خداوند متعال دا مقصود صرف نيں نيں تے تمام مؤمناں نوں حکم دتا اے کہ قیامت تک ساڈی پیروی کرن"۔[۷]
- امام صادق(ع) وی فرماندے نيں: اوہ اولو الامر علی بن ابی طالب، حسن، حسین، علی بن الحسین، محمد بن علی تے جعفر یعنی وچ ، نيں۔ اللہ دا شکر ادا کرو جس نے تواڈے ائمہ(ع) تے پیشواواں دی شناخت ایداں دے وقت توانوں عطا کيتی جدوں لوک انہاں دا انکار کررہے سن ۔[۸]
حوالے
سودھو
مآخذ
سودھو- قرآن کریم.
- بحرانی، سید ہاشم، البرہان، قم: اسماعیلیان.
- ربانی گلپایگانی، علی، امامت در بینش اسلامی، قم: بوستان کتاب، 1386ش.
- طبرسی، فضل بن حسن، مجمع البیان، بیروت: دار احیاء التراث العربی.
- عیاشی، محمد بنمسعود، تفسیر، تہران: مکتبہ علمیہ اسلامیہ.
- فخر رازی، محمد، مفاتیح الغیب.
- قندوزی، سلیمان، ینابیع الموده، بہ تحقیق علی جمال اشرف، دار الاسوه.
- مظفر، محمد حسن، دلائل الصدق، تہران: مکتبۃ الذجاج.