آیت اللہ العظمیٰ محمد ابراہیم جناتی
| شناسنامہ | |
|---|---|
| پورا ناں | محمد ابراهیم جناتی شاهرودی |
| لقب | آیت الله العظمی |
| جم تریخ | ۱۳۱۱، ٨٨ سال |
| جم تھاں | تاش ایران |
| علمی تھاں | قم، نجف |
| وسن تھاں | قم |
| علمی جانکاری | |
| ویب سائیٹ | |
| آیت اللہ العظمیٰ محمد ابراہیم جناتی | |
|---|---|
| جم | سنہ 1933 (عمر 90–91 سال)
|
| وفات |
|
| شہریت |  ایران
|
| عملی زندگی | |
| پیشہ | الٰہیات دان |
| شعبۂ عمل | شیعہ |
| ویب سائٹ | |
| ویب سائٹ | باضابطہ ویب سائٹ |
 باب اسلام
| |
ترمیم  | |
فیر کچھ مدت دے بعد قم روانہ ہوئے تے آیت اللہ العظمیٰ بروجردی دے درس خارج فقہ تے امام خمینی (رح) دے درس خارج اصول وچ شرکت کرکے تحصیل علم نوں جاری رکھیا ۔ اس دے بعد نجف اشرف دی طرف ہجرت دی تے پچیہہ سال تک اوتھے دے علمی مرکز وچ قیام پذیر رہے اس مدت وچ آپ نے حوزہ علمیہ نجف دے مایہ ناز اساتید جداں آیات عظام ، شاہرودی ، حکیم ،شیرازی ، حلی ، زنجانی تے خوئی توں علمی فیض حاصل کيتا ۔
تحصیل علم دے نال نال رسالے تے شرح لمعہ دی تدریس تے ہور تالیفات دا آغاز وی کردتا ۔ حوزہ علمیہ نجف وچ سطح عالیہ دیاں کتاباں(رسالے ، مکاسب ، کفایہ) نوں گیارہ سال تک مجموعی طور اُتے تن مرتبہ پڑھایا ۔اسی طرح نجف اشرف وچ اپنی سکونت دے آخری سالاں وچ مدرسہ بزرگ مرحوم آخوند خراسانی وچ درس خارج اصول نوں تدریس کيتا ۔نجف وچ بہت ساریاں کتاباں نوں تالیف کيتا ، جس وچ مرحوم آیت اللہ العظمیٰ شاہرودی دے درس خارج دی تقریرات نوں پنج جلداں دے نفیس مجموعہ وچ فقہی معارف دے پیاساں دی خدمت وچ پیش کيتا۔
سن 1358 ہجری شمسی وچ ایران واپس آئے تے قم المقدس وچ قیام پذیر ہوئے آپ نے تدریس و تالیفات تے علمی مقالات دا کم پہلے دی طرح جاری رکھیا ۔قم وچ درس خارج فقہ و اصول نوں حوزہ دی مروجہ روش دے مطابق تے فقہ واصول تے علوم قرآن وحدیث جداں موضوعات نوں تطبیقی روش دے مطابق پڑھانے وچ ہمیشہ مشغول رہے تے نيں ۔
معظم لہ اوہ پہلی علمی شخصیت نيں جنھاں نے فقہ ، اصول ، علوم قرآن و حدیث کوحوزہ علمیہ قم وچ تطبیقی شکل و صورت وچ اک سو اڑتِیہہ فقہی مذاہب وچوں بائیس مذاہب ( امامیہ ، حنفیہ ، مالکیہ ، شافیہ ، حنبلیہ ، زیدیہ ، اباضیہ ، ظاہریہ ، اوزاعیہ ، ثوریہ ، لیثیہ ، راہویہ ، نخعیہ ، تمیمیہ ، طبریہ ، جبیریہ ، کلبیہ ، شبرمیہ ، ابن ابی لیلیٰ ، زہریہ ، عیینیہ تے جریحیہ ، )کے نقطہ نظرکے مطابق پڑھایا اے کہ جو تریخ فقہ اسلامی وچ موجود نيں ۔
ایہ دروس بعض نسخےآں وچ اسلامی مذاہب دے نقطہ نظر توں مرتب کيتے گئے نيں جنہاں وچ بعض چھپ چکے نيں جداں فقہ مقارن ، منابع اجتہاد ، ادوار اجتہاد ، ادوار فقہ تے مناسک حج ، تے بعض چھپنے دے مراحل وچ نيں جداں علوم قرآن تے حدیث وغیرہ ۔
آپ دے آثارو تالیفات تے علمی نظریات ہن تک دسیاں کتاباں ، سینکڑاں مقالےآں ، تقریراں تے انٹرویوز اُتے مشتمل ملک دے داخل تے خارج وچ مختلف زباناں وچ منتشر ہوئے چکے نيں ۔
حضرت آیت اللہ العظمیٰ جناندی نے ہن تک ایران دے اندر تے باہر بوہت سارے سمیناراں تے کانفرنساں توں خطاب کيتے نيں تے کثیر تعداد وچ داخلی تے بیرونی اخباراں تے رسالےآں وچ انٹرویوز وی معظم لہ دے ہور علمی تے ثقافتی کوششاں وچ شامل نيں ۔ان تقریراں تے انٹرویوز وچ آپ نے مفصل طور اُتے اپنے فتوواں تے نظریات و آراء نوں بیان فرمایاہے ۔
مثال دے طور اُتے آپ نے ایران دی یونیورسٹیاں تے شہراں دے علاوہ برمنگم یونیورسٹی وچ (سمینار ، مقدس متون وچ عقل دا مقام) تے استنبول یونیورسٹی وچ ( سمپوزیم ، ماضی تے حال وچ شناخت شیعہ) دمشق یونیورسٹی وچ ( سمینار ، فقہ تطبیقی تے اجتہادی راہاں ) مکہ تے مدینہ وچ ( مذاہب اسلامی تے حج کانفرنس) تے قماطیہ وچ ( سمینار بحوث اسلامی) دے موضوعات اُتے مقالات پیش کيتے تے تقریراں کيتياں ۔
ایران ، پاکستان ، ہند ، فرانس ، انگلینڈ تے آمریکہ دے مختلف رسالےآں تے اخباراں نے ہمیشہ معظم لہ دے اراء ، نظریات تے فتاویٰ کوشایع تے منتشر کيتا اے جنہاں وچوں بعض رسالے تے اخبار مندرجہ ذیل نيں ۔کیہان ، اطلاعات ، ایران ، جمہوری اسلامی ، ابرار ، قدس ،رسالت ، بعثت ، سلام ، کیہان ہوائی ، زن ، ہمشہری ، تہران ٹائمز ، کیہان اندیشہ ، کیہان فرہنگی ، زنان ، میراث جاویدان ، زا ئر ، میقات حج ، اندیشہ حوزہ مشہد ، فرزانہ ، نور علم ، تبیان ، ادبستان ، کوثر ، پیک یاران ، ماہان ، ایران جوان،سروش ، العدل ، صوت الاسلام ، الثقافۃ الاسلامیہ ، الفکر الاسلامی التوحید ، المبلغ الاسلامی ،٠٠٠
آپ نے ہن تک بوہت سارے جدید مسائل اُتے مستقل طور اُتے تحقیق دی اے تے انہاں نوں زمان و مکان ، عرف اورمعاشرے دی ضرورت تے اجتہادی فقہ و تحقیق دے اصلی عناصر دے بنیادی شرائط نوں مد نظر رکھدے ہوئے انہاں نوں علمی محافل تے ثقافتی مراکز تے نشریات وچ بیان کيتا اے ايسے بنا اُتے آپ نجف تے قم وچ برگزیدہ علماء دی صف وچ شامل ہوگئے آپ نے اپنے عمیق نظریات دے ذریعہ فقہ دے میدان وچ تحقیق کر نے والےآں دے لئی جدیدراہاں ہموارکیتیاں نيں ۔
جدید نظریات وآراء جداں اجتہاد وچ زمان و مکان دا نقش ، منصب قضاوت اُتے عورتاں دے فائز ہونے دا جواز ، مرجعیت دے مقام اُتے عورتاں دے فائز ہونے دا جواز ، تے تمام سیاسی ، سماجی وظائف وچ عورتاں دی شرکت دا جواز ،انسان دی طہارت دا مطلق طور اُتے ذاتی ہونا ، اہل کتاب دے ذبیحہ دا پاک ہونا ، ادنیٰ الحل توں میقات دا جائز ہونا ، ہنر و فن دے عنوان توں مجسمہ بنانے دا جواز ، لڑکیوں دے بالغ ہونے وچ خاص سن دا معین نہ ہونا ( صرف عادت ماہانہ ہی لڑکیوں دے بالغ ہونے دی علامت اے ) تے ہور موسیقی ، ہنر ، پردہ وغیرہ دے بارے وچ جدید نظریات آپ دے جملہ آثار وچ شمار ہُندے نيں ۔
آپ نے اپنی توضیح المسائل وچ جو تن ہزار توں ودھ مسائل اُتے مشتمل اے انہاں تمام احتیاطات نوں اپنی اجتہادی روش تے تحقیق دے اصلی عناصر دی بنیاد اُتے صریح فتوےآں وچ تبدیل کيتا اے جو عام طور اُتے رسالےآں وچ رائج نيں تے جو سو توں ودھ موارد اُتے مشتمل نيں آپ نے ہر مسئلہ دے بارے وچ اپنی قطعی تے واضح نظر نوں بیان کيتا اے آپ دی منا سک حج وی اک ہزار چار سو توں ودھ مسئلاں اُتے مشتمل اے جو ہن تک دی شائع شدہ مناسک حج وچ جامع ترین تے کامل ترین اے ۔