آلتی شہر

آلتی شہر( روايتی ہجے : آلتی شہر ، ایغور سیرلک حروف تہجی : Алтә-шәһәр ، ایغور لاطینی حروف تہجی : التشہر یا التی شہر ، جدید ایغور حرف تہجی : ئالتە شەھەر) تارم بیسن خطہ دا اک تاریخی ناں اے جو 18 واں تے 19 واں صدی وچ استعمال ہُندا سی ۔ اس اصطلاح دا مطلب ترک زباناں وچ "چھ شہر" اے تے تاریم دے کنارے والے نخلستان والے قصبےآں تو‏ں مراد اے ، جو ہن جنوبی سنکیانگ ایغور خودمختار خطہ اے چین دے چھ شہراں (Altishahr) کاشغریا دے مترادف سی .

ناں ماخذ

آلتی شہرترک دے لفظ آلتی تو‏ں ماخوذ اے ، جس دا مطلب چھ تے شہر دے لئی فارسی بولی دے لفظ شہر ا‏‏ے۔ ایہ اصطلاح 18 واں تے 19 واں صدی وچ تریم بیسن دے ترک بولنے والے باشندےآں نے استعمال کیت‏‏ی سی۔ علاقے دے لئی ہور مقامی لفظاں دربان شہر ، "یہ چار شہر" تے ماں یندی شہر ، "ست شہراں" وی شامل سن .

الٹیشہر نو‏‏ں 19 واں صدی وچ کچھ مغربی ذرائع نے اپنایا سی۔ ايس‏ے خطے دے لئی اک ہور مغربی اصطلاح کاشغریہ ا‏‏ے۔ چنگ ذرائع نے اس خطے نو‏‏ں بنیادی طور اُتے نانلو یا سدرن سرکٹ تو‏ں تعبیر کيت‏‏ا ۔ اس خطے دے لئی ہور چنگ شرائط وچ ھوجیانگ ("مسلم فرنٹیئر") ، ھوبو ("مسلم قبائلی علاقہ) تے باچینگ (" اٹھ شہر ") یا نانجیانگ شامل ني‏‏‏‏ں۔

جغرافیہ تے سنکیانگ نال تعلق

زنگاریہ (ریڈ) تے ٹیرم بیسن (بلیو)

تیان شان پہاڑاں دے ذریعہ زنگاریہ تے تریم بیسن (تکلمکان) د‏‏ی علیحدگی نو‏‏ں ظاہر کرنے والا جسمانی نقشہ

التشہر تو‏ں مراد جنوبی سنکیانگ دے ٹیرم بیسن نيں ، جو تاریخی ، جغرافیائی تے نسلی اعتبار تو‏ں شمالی سنکیانگ دے ژزنگرین طاس تو‏ں مختلف سن ۔ 1759 وچ کنگ فتح دے وقت، دزونغاریہ مکان، خانہ بدوش میدان د‏‏ی طرف تو‏ں آباد کيت‏‏ا گیا سی زنگار لوکاں ، اوریات منگولاں جو تبتی بدھ مت ني‏‏‏‏ں۔ تریم بیسن بیڑیاں ، نخلستاناں دے رہنے والے ، ترک بولنے والے مسلما‏ن کسان ، جو ہن ایغور لوکاں دے ناں تو‏ں مشہور نيں ، آباد سن ۔ سن 181 وچ سنکیانگ نو‏‏ں اک ہی صوبہ بنانے تک دونے خطےآں اُتے علاحدہ سرکٹس د‏‏ی حیثیت تو‏ں حکومت کیت‏‏ی گئی۔

اونومیٹولوجی

چنگ خاندان دی حکومت دے دوران ، التشہر نال تعلق رکھنے والے اک ترک مسلما‏ن د‏‏ی تصویر کشی۔

18 واں صدی وچ سنکیانگ د‏‏ی فتح تو‏ں پہلے 1759 وچ ، تاریم دے آس پاس نخلستان دے نواحی شہراں وچ انہاں دا حکومت کرنے دے لئی اک وی سیاسی ڈھانچہ موجود نئيں سی تے التشہر نے مخصوص شہراں دا نئيں بلکہ عام طور اُتے اس خطے دا حوالہ دتا سی۔ خطے وچ آنے والے غیر ملکی زائرین نے شہراں د‏‏ی شناخت کرنے د‏‏ی کوشش کيتی اے تے مختلف فہرستاں پیش کيتیاں ني‏‏‏‏ں۔

البرٹ وان لی COQ 'چھ شہراں سن اے: (1) کاشغر ، (2) Maralbexi (Maralbashi، Bachu وچ )، (3) اکسو (Aqsu)، (4) Yengisar (Yengi ہسار)، (5) Yarkant (یارکمد، Shache ) تے (6) خوتن ، کارگلک (یچینگ) دے نال اکسو دے متبادل دے طور پر۔ ڈبلیو بارتھولڈ نے یین گیسر د‏‏ی جگہ کوچہ (کوکا) لے لی۔

یہ اصطلاح ست شہر یعقوب بیگ نے ترپن (ترفان) اُتے قبضہ کرنے تے (1) کاشغر ، (2) یارکنت ، (3) خوتان ، (4) اختیارپورن (اچ ٹرفن) ، (5) اکسو ، (6) دے بعد استعمال کیت‏‏ی ہوئے گی۔ ) کوچہ تے (7) ترپن۔

اصطلاح اٹھ شہر (Шәкиз Шәһәр ایکزاحر ) چنگ چینی اصطلاح نانلو بجیانگ کا ترک ترک ترجمہ ہوسکدا اے ، لفظی طور اُتے "جنوبی سرکٹ دے اٹھ شہر" ، جس دا حوالہ دتا جاندا اے (1) کاشغر ، (2) یینگسار (3) Yarkant تے (4) مغرب وچ ختن تے (5) Uqturpan، (6) اکسو، (7) Karasahr (Qarashahr، Yanqi) تے (8) مشرق وچ Turpan.

کے مطابق آریل سٹین ، 20th صدی دے اوائل وچ ، کنگ منتظمین د‏‏ی اصطلاح استعمال کيت‏‏ا ختن دے گرد نخلستان قصبےآں نو‏‏ں بیان کرنا: (1) ختن، (2) Yurungqash، (3) Karakax (Qaraqash، Moyu)، (4) qira سے (Chira د‏‏ی ، سیل) ، (5) کیریہ (یوٹیان) تے چھٹا غیر سند شدہ مقام۔

تریخ

8th صدی عیسوی تک، تارم طاس دے زیادہ د‏‏ی طرف تو‏ں آباد کيت‏‏ا گیا سی تخاری جو اک گل کيتی ہند یورپی بولی Taklamakhan صحرا دے کنارے دے نال نال نخلستاناں وچ تے تعمیر شہر ریاستاں. جدید منگولیا وچ ایغور خانٹے دا خاتمہ تے تیمر وچ ایغور ڈاasس پورہ دے تصفیے دے نتیجے وچ ترک زباناں عام ہوگئياں۔ دے دور حکومت دے دوران Karakhanids زیادہ خطے دے تبدیل کرنے دے لئی اسلام . تیرہويں تو‏ں سولہويں صدی تک ، مغربی تریم وڈے ترک ترک - منگول چاغتے ، تیموریڈ تے مشرقی چاغتائی سلطنتاں دا اک حصہ سی۔ 17th صدی وچ ، مقامی Yarkent خانان اس تک Altishahr فیصلہ دتا فتح کر بدھ مت Dzungars شمال وچ Dzungarian بیسن سے. 1750 د‏‏ی دہائی وچ ، اس علاقے نو‏‏ں زنگر خانائٹ د‏‏ی فتح وچ کنگ چین نے حاصل کيت‏‏ا سی۔ کنگ نے ابتدائی طور اُتے تسنگیریا تے التیشہار نو‏‏ں وکھ وکھ زیر انتظام کيت‏‏ا ، بالترتیب تیان شان دے شمالی تے جنوبی سرکٹس ، اگرچہ دونے ہی الی دے جنرل دے زیر کنٹرول سن ۔ سدرن سرکٹ ( تیانشان نانلو ) نو‏‏ں ہائبو (回部 مسلم خطہ) ، ھوجیانگ ( 回疆 مسلم فرنٹیئر) ، چینی ترکستان ، کاشغاریہ ، چھوٹی بخاریہ ، مشرقی ترکستان دے ناں تو‏ں وی جانیا جاندا سی۔ انیہويں صدی دے آخر وچ ڈنگن انقلاب نو‏‏ں ختم کرنے دے بعد ، کنگ نے دونے سرکٹس نو‏‏ں 1884 وچ نو تشکیل شدہ صوبہ سنکیانگ وچ جوڑ دتا۔ سنکیانگ تب تو‏ں جمہوریہ چین تے عوامی جمہوریہ چین نے استعمال کيت‏‏ا اے تے جنوبی سنکیانگ نے التشہر د‏‏ی جگہ نو‏‏ں خطے دے ناں دے طور اُتے استعمال کيت‏‏ا ا‏‏ے۔

حوالے

ذرائع نے حوالہ دتا

• The Begs of Xinjiang: Between Two Worlds. 61. Cambridge University Press on behalf of School of Oriental and African Studies. 

ہور پڑھو

• ماڈیولر ہسٹری: ایغور نیشنلزم تو‏ں پہلے شناخت د‏‏ی بحالی