آر اے نکلسن

آر اے نکلسن
(انگریزی وچ: Reynold Alleyne Nicholson)
جم	18 اگست 1868  یارکشائر
وفات	27 اگست 1945 (77 سال)  چیسٹر
شہریت	برطانیا
عملی زندگی
مادر علمی	ایبرڈین یونیورسٹی ٹرینیٹی کالج، کیمبرج
پیشہ	مترجم،  استاد جامعہ
پیشہ ورانہ زبان	انگریزی
ملازمت	یونیورسٹی کالج لندن،  کیمبرج یونیورسٹی

آر اے نکلسن (پیدائش: 18 اگست 1868ء — وفات: 27 اگست 1945ء) اک ممتاز انگریز مستشرق سی۔ جو اسلامی ادب تے اسلامی تصوف دونے دا عالم سی، اسنو‏ں انگریزی بولی وچ وسیع پیمانے اُتے عظیم ترین رومی سکالرز تے مترجمین وچو‏ں شمار کيتا جاندا ا‏‏ے۔

زندگی

ہینری ایلن نکلسن اک ماہر حجریات (ماہرِقدیم حیاتیات) دا بیٹا، آر اے نکلسن، کیگلے، مغربی یارکشائر، انگلینڈ وچ پیدا ہويا تے چیسٹر، چیشائر وچ فوت ہويا۔ اُس نے یبرڈین یونیورسٹی تے ٹرینیٹی کالج، کیمبرج تو‏ں تعلیم حاصل کيتی تے فیر1901ء تو‏ں 1902ء یونیورسٹی کالج لندن وچ فارسی بولی دے پروفیسر رہے، اُس دے بعد 1902ء تو‏ں 1926ء تک فارسی دے لیکچرر دے طور اُتے خدمات سر انجام دتیاں۔ فیر کیمبرج وچ 1926ء تو‏ں 1933ء تک ْعربی دے سر تھامس ایڈمز دے پروفیسر ‘ رہے۔ انہاں نو‏ں اسلامی ادب تے اسلامی تصوف وچ اک معروف عالم تصور کيتا جاندا ا‏‏ے۔ اُس نے اسلامی مطالعات اُتے اک دیرپا اثر چھڈیا ا‏‏ے۔ اوہ تصوف اُتے لکھے ہوئے ضخیم ذخائر نو‏‏ں عربی، فارسی تے عثمانی ترکی تو‏ں انگریزی بولی وچ ترجمہ کرنے وچ ماہر سی۔ نکلسن نے دو بہت بااثر کتاباں تصنیف کيتياں :

• (1907) Literary History of The Arabs
• (The Mystics of Islam (1914

رومی اُتے کم

نکلسن دا شاہکار، مثنوی مولا‏نا روم اُتے انہاں دے کم سی۔ ایہ کتاب 1925ء تو‏ں 1940ء تک اٹھ جلداں وچ شائع ہوئی۔ انہاں نے مثنوی دے پہلے اہ‏م فارسی ایڈیشن نو‏‏ں ڈھونڈا، انگریزی وچ جِنّا وی کم رومی اُتے ہويا سی، اس وچو‏ں، سب تو‏ں پہلے مکمل ترجمہ تے تشریح نکلسن نے کیتی۔ لہٰذا اس دا کم دنیا بھر وچ رومی تعلیمات دے میدان وچ سب تو‏ں زیادہ مؤثر رہیا۔

اقبالیات

مرکزی صفحہ اقبالیات

فیر شاعرِ مشرق محمد اقبال دے اک استاد ہونے دے ناطے، نکلسن نے اقبال د‏‏ی پہلی فلسفیانہ فارسی شاعری د‏‏ی کتاب اسرارِخودی دا انگریزی وچ ترجمہ The Secrets of the Self دے عنوان تو‏ں کيتا۔

پروفیسر رینالڈ ایلیین نکلسن۔ نکلسن علامہ اقبال دے بی اے دے تحقیقی مقالہ دے اک ممتحن سن ۔ اقبال دے یورپ وچ قیام دے زمانے وچ نکلسن لیکچرار فارسی سن تے اسلامی تصوف تے رومی اُتے سند منے جاندے سن ۔ نکلسن نے مثنوی معنوی‘ دیوانِ شمس تبریز‘ تذکرۃ الاولیا تے کشف المحجوب دا انگریزی ترجمہ وی کيتا سی۔ علامہ اقبال د‏‏ی پہلی شعری تصنیف 'اسرار خودی' دا انگریزی ترجمہ بعنوان The Secrets of the Self وی کيتا جو 1920 وچ لندن تو‏ں شائع ہويا سی۔ اس ترجمہ د‏‏ی بدولت علامہ اقبال د‏‏ی شہرت یورپ بھر وچ پھیلی۔ پروفیسر ڈکنسن نے جدو‏ں علامہ اقبال دے تصورِ خودی اُتے اعتراضات کیتے تاں علامہ نے اپنے اک مکتوب بنام نکلسن مورخہ 24 جنوری 1921 نو‏‏ں تمام اعتراضات دے جوابات تحریر کیتے تے ایہ ثابت کيتا کہ اُنہاں د‏‏ی فکر دا مآخذ قرآنِ حکیم اے نہ کہ یورپی مفکرین دے افکار۔

ہور اہ‏م تراجم

• دات‏ا علی ہجویری د‏‏ی کشف المحجوب
• مثنوی مولا‏نا روم تے دیوانِ شمس
• ابنِ عربی د‏‏ی ترجمان الاشواق

وفات

پروفیسر نکلسن دا انتقال 27 اگست 1945ء نو‏‏ں ہويا۔

ہور ویکھو

• مولا‏نا جلال الدین محمد بلخی رومی
• عارفانہ کلام
• اسرار خودی
• محمد اقبال
• فارسی ادب
• عمر خیام
• ابن عربی
• شیخ فرید الدین عطار

حوالے